(Translated by https://www.hiragana.jp/)
1752 – Wikipedija/Википедија
Wikipedija

1752

godina
Ovo je članak o godini 1752.

Godina 1752 (MDCCLII) bila je prijestupna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija: 1720-e  1730-e  1740-e  – 1750-e –  1760-e  1770-e  1780-e
Godine: 1749 1750 1751 – 1752 – 1753 1754 1755
Benjamin Franklin hvata elektricitet iz zraka, slika Benjamina Westa iz 1819.
1752. po kalendarima
Gregorijanski 1752. (MDCCLII)
Ab urbe condita 2505.
Islamski 1165–1166.
Iranski 1130–1131.
Hebrejski 5512–5513.
Bizantski 7260–7261.
Koptski 1468–1469.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1807–1808.
• Shaka Samvat 1674–1675.
• Kali Yuga 4853–4854.
Kineski
• Kontinualno 4388–4389.
• 60 godina Yang Voda Majmun
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11752.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

uredi

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

uredi
 
Ukrajina 1727-1768, označeni Nova Srbija i Slavenosrbija
  • 11. 1. - Jovan Horvat dobija ruski čin general-majora i nalog da pristupi organizovanju Nove Serbije, u centralnom delu dan. Ukrajine, a prema ranijem predlogu o ustrojstvu srpskih naselja u Rusiji[1] (postoji do 1764). Glavna uprava je u Novomirgorodu, u dan. ukrajinskoj Kirovogradskoj oblasti, Nova Serbija se prostire 200 km, od Dnjepra do Sinjuhe,[2] sa 40 sela utvrđenih šančevima[3]
  • 20. 1. - Rođendan kralja Napulja i Sicilije Karla: postavlja kamen temeljac kraljevskog dvorca u Caserti.
  • 28. 1. - Afera oko Generalne bolnice u Parizu: kralj Luj XV naređuje Velikom veću da promeni administraciju bolnice bez odobrenja Pariskog parlamenta, koji je tri godine odbijao da se izjasni - prvi neposluh protiv kralja.
 
Prva strana drugog toma Enciklopedije
  • 7. 2. - Na traženje jezuita, francusko Državno veće zabranjuje prodaju, kupovinu i posedovanje do sada objavljena dva toma "Enciklopedije", jer smatra da ruše kraljevski autoritet i promovišu ireligioznost - izdavanje se nastavlja u novembru 1753, uz pomoć naklonjenog cenzora de Malesherbesa.
  • 12. 2. - U Austriji osnovana Komisija za čednost (Keuschheitskommission).
    • Temeswarer Wasserschub: u Banat će iz Austrije biti deportovani nemoralni i asocijalni elementi - 3.130 osoba 1752-68, a prvi transport je bio još 1744.[4]
  • 23. 2. - Nicolas-Louis de Lacaille osmatra sa Rta Dobre Nade: otkrio je telo kasnije označeno kao Messier 83, ili Južna Vetrenjača, prečkastu spiralnu galaksiju.
  • 29. 2. - Alaungpaya se proglasio za kralja u Gornjoj Burmi (do 1760), što je početak dinastije Konbaung (do 1885), koja zamenjuje Toungoo (Taungu). Prvo mora odoleti opsadi južne dinastije Hanthawaddy, što uspešno čini i okuplja sve veće snage.
 
Francesco Loredan
  • 6. 3. - Ahmed-šah Durani zauzima Lahore u mogulskom Pendžabu nakon opsade - ubija 900 Sika u tvrđavi, zadržava guvernera i potpisuje ugovor kojim dobija i Multan, a što mogulski car potvrđuje.
  • 7. 3. - Umro je mletački dužd Pietro Grimani, za naslednika će biti izabran Francesco Loredan (do 1762). Duždevi u ovo vreme nemaju mnogo moći, Loredan je pasivan u sporu konzervativaca, koji imaju prevlast, i reformatora.
  • 14. 3. - Kraljevina Rjukju: umro je vladar Shō Kei, nasleđuje ga sin Shō Boku (do 1794).
  • mart - Voltaire napušta Prusku, sporo se kreće prema Franuskoj; u junu je bio pritvoren u Frankfurtu od strane Fridrihovih agenata.

April/Travanj – Jun/Lipanj

uredi
  • 3. 4. - Afganistanski vladar Ahmad Shah Durrani pripaja i Kašmir vlastitoj državi.
  • 10. 4. - Drugi karnatski rat: franko-indijske snage prekidaju nakon devet meseci opsadu Trichinopolyja.
  • 12. 4. - Prosvetiteljstvo u Španiji: osnovana Real Academia de Bellas Artes de San Fernando.
  • 19. 4. - Portugalski Mozambik postaje generalna kapetanija, direktno pod portugalskom vlašću, umesto pod okriljem Portugalske Indije.
  • proleće - U Kijevu se nalazi oko 1.000 doseljenih Srba, koji su došli za Jovanom Horvatom.
  • proleće - Crnogorski vladika Vasilije krenuo u posetu Rusiji (vraća se 1754).[5]
  • 4. 5.[6] - Nepopularni dabrobosanski mitropolit Gavrilo Mihić (Mihailović) zbačen preko turskog suda. Crkvena opština i narod će izabrati arhimandrita Pive Pajsija Lazarevića za novog mitropolita (hirotonisan 27. 6./8. 7., do 1759), sklopio je ugovor sa sarajevskom opštinom o svojim obavezama.[7][8]
  • 23. 5. - 6. 6. - U tri velika požara izgorele dve trećine Moskve.
  • 13. 6. - Ugovor iz Logstowna između indijanskih plemena i predstavnika kolonije Virdžinije i kompanije Ohajo: potvrđen je ugovor iz 1744. kojim je Virdžinija dobila zemlju jugoistočno od reke Ohajo; dozvoljena je gradnja britanske tvrđave na ušću Monongahele, na mestu današnjeg Pittsburgha.
  • 15. 6. - Američki naučnik Benjamin Franklin izvodi znameniti eksperiment sa zmajem tokom grmljavinske oluje (objavljeno u oktobru).
  • 21. 6. - Franko-indijanske snage uništile Pickawillany, selo Miami Indijanaca i britansku trgovačku postaju u dolini Ohaja.
  • sredinom god. - U dijelu Hrvatske uveden "vrapčji porez" za očuvanje usjeva, do 1754. zamjenjen podavanjem u novcu (novčić od ptičje glave, 300 novčića za cijeli dim).[9][10]

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

uredi
  • 1. 7. - Ćosa Bahir Mustafa-paša je imenovan za novog velikog vezira (do 1755).
  • 21. 7. - Kazneni patent (Pönal Patent) zabranjuje vrbovanje u Temišvarskom banatu[11] (vrbuju se Srbi, nezadovoljni ukmećivanjem, za odlazak u Rusiju).
  • 27. 7. - Marija Terezija izdaje preko ugarske dvorske kancelarije dekret kojim se zabranjuje ometanje Srba u ispovedanju njihove veroispovesti, nametanje unije i isključivanje iz uprave u gradskim magistratima.[12]
  • leto - Na reci Išim osnovana tvrđava Svetog Petra - današnji Petropavlovsk na severu Kazahstana. Rusi grade liniju fortifikacija od Omska na Irtišu do reke Tobol.
  • 14. 9. - Velika Britanija sa kolonijama implicitno prihvatila gregorijanski kalendar (posle 2. 9. došao 14. 9. - izostavljeno 11 dana). Takođe, ova godina je u Britaniji zvanično počela 1. januara umesto 25. marta.
  • septembar - Potpukovnik pomoriške milicije Jovan Šević napustio Ugarsku sa oko 800 iseljenika. Ubrzo u Rusiju stiže i pukovnik Rajko Preradović, komandant Slavonskog husarskog puka (nakon što je proveo pet meseci u zatvoru, jer vlasti žele sprečiti seobu).[13] Šević i Preradović ne prihvataju da se nasele na Horvatovom terenu, dogodine dobijaju Slavjanoserbiju, na istoku dan. Ukrajine.[14]
  • septembar - Crnogorski vladika Vasilije stigao u Petrograd, u Rusiji ostaje do 1754.[15] Ove godine je u Crnoj Gori ponovo na dnevnom redu bilo iseljavanje u Kraljevinu Dviju Sicilija, čemu se Vasilije protivio, iselilo se ipak 25 lica.[16]
  • 21. 9. - U S. Peterburgu je austrijskom poslaniku predata promemorija kojom se traži da se ne proganjaju ruski emisari među Srbima.
  • sept., krajem - Mehmed-paša Kukavica je postavljen za bosanskog pašu i specijalnog sultanovog izaslanika, osamnaest baša je udavljeno u Travniku[17] (1752-56 i 1757-60) - izgradio je preko 80 raznih objekata u ejaletu.[18]

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

uredi
  • 2. 10. - Mitropolit Nenadović objavljuje kazneni patent iz jula, poziva narod na ostanak.[19] Naporima vlasti i crkve, iseljenički talas u Rusiju je znatno oslabio do polovine sledeće godine.[20]
  • 6. 10. - Posle smrti Atanasija II, za novog pećkog patrijarha je postavljen raniji mitropolit dabrobosanski Gavrilo, ali umire već u novembru - naslediće ga niški mitropolit, Gavrilo III (do 1758).
 
"Plava odaliska", moguće Marie-Louise O'Murphy, stanovnica Parc-aux-cerfs 1753-55
  • 12. 10. - Madame de Pompadour je proizvedena u vojvotkinju - više nije kraljeva ljubavnica, ali ostaje prijateljica i pomoć. Moguće kraljeve konkubine su smeštene u zdanju u Parc-aux-cerfs.
  • 18. 10. - Na dvoru u Fontainebleauu izvedena Rousseauova opera "Seoski gatar" - postaje vrlo popularna, donosi mu slavu i novac.
  • jesen - Crnjanski u trećoj knjizi "Seoba" pominje dolazak Srba u Rusiju i da su Isakoviči stigli u Kijev krajem 1752.[21][22]

Kroz godinu

uredi
 
Ostaci džamije Mehmed-paše Kukavice u Foči
  • Visina poreza po dimu povećana u Hrvatskoj sa 30 na 34 forinte.[23]
  • Hrvatsko primorje podređeno Dvorskoj trgovačkoj direkciji.[24]
  • Banatsko trgovačko društvo sklopilo ugovor sa Banatskom i Ilirskom dvorskom deputacijom.[25]
  • Porta je proglasila ajanima, zemaljskim prvacima, najuglednije spahije u beogradskom pašaluku i poverila im ubiranje poreza - uskoro se ispostavlja (1754) da je od 290 hiljada groša narodnog duga 200 hiljada "običan zulum", zbog čega je dosta raje pobeglo u Austriju.[26] Porta je takođe odobrila spahijama da mogu stanovati i u selima a ne samo Beogradu, kako bi štitili raju od nasilnika.[27]
  • Andrija Kačić Miošić: Elementa peripathetica.
  • Tobias Mayer predstavio Mjesečeve tablice na Göttingenskom univerzitetu, ove godine je izmislio i refleksioni krug.
  • U literaturi se prvi put javlja naziv mazurke.
  • Osnovan zoološki vrt u Beču, privatna careva menažerija u Schönbrunnu, otvoren za javnost 1778.
  • Dovršeno ujedinjenje Gornjeg i Donjeg grada Križevaca.
  • Beljsko vlastelinstvo osnovalo Petlovac u Baranji.
  • Osnovan Portsmouth, Virginia.
  • Prva filosofska disertacija u Srba: Jovan Stefanov Balević iz Bratonožića je odbranio u Haleu.[28]
  • Prema istoriji vladike Vasilija, Dubrovčani su predali nekog Crnogorca Turcima u Trebinju, ali je oslobođen nakon što su Crnogorci uhvatili jednog dubrovačkog plemića.[29]
  • Petar Budmani imenovan za stonskog biskupa (do 1764).[30]
  • Fridrih Veliki piše politički testament: kralj bi trebao postići ravnotežu između interesa seljaka i plemića (teško, jer se oslanja na plemiće); ne bi trebalo započinjati ratove sa Rusijom.
  • U Engleskoj je, slabo aktivna, Kraljevska afrička kompanija zamenjena Afričkom kompanijom trgovaca - postoji do 1821, bavi se trgovinom robovima na zapadnoafričkoj obali.
  • U Kijevu je završen Marijinski dvorac, danas zvanična rezidencija predsednika Ukrajine.

Rođenja

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1752.

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1752.

Reference

uredi
  1. ↑ Istorija s. n. IV-1, 243-5
  2. ↑ "Престоница" Нове Сербије. rastko.rs
  3. ↑ ПОДАЦИ О СЕОБАМА У РУСИЈУ У ЛЕТОПИСУ СЕЛА ГРУСКОЈЕ. rastko.rs
  4. ↑ War das Banat eine Strafkolonie der Habsburger?. donauschwaben-ooe.at
  5. ↑ Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu. rastko.rs
  6. ↑ Istorija s. n. IV-1, 542
  7. ↑ Istorija s. n. IV-1, 458
  8. ↑ Istorija s. n. IV-1, 476
  9. ↑ Historija n. J. II, 1058
  10. ↑ Grad Đurđevac. lag-podravina.hr
  11. ↑ Istorija s. n. IV-1, 242
  12. ↑ Istorija s. n. IV-1, 262
  13. ↑ Istorija s. n. IV-1, 241
  14. ↑ Istorija s. n. IV-1, 246
  15. ↑ Istorija s. n. IV-1, 503
  16. ↑ Istorija s. n. IV-1, 508
  17. ↑ Istorija s. n. IV-1, 443
  18. ↑ Historija n. J. II, 1338
  19. ↑ ПОЛОЖАЈ СРПСКОГ НАРОДА У AУСТРИЈИ ТОКОМ XVIII ВЕКА. rastko.rs
  20. ↑ Istorija s. n. IV-1, 243
  21. ↑ КИЈЕВ У СРПСКОЈ КЊИЖЕВНОСТИ. rastko.rs
  22. ↑ Srbi u Ukrajini. rastko.rs
  23. ↑ Historija n. J. II, 1092
  24. ↑ Historija n. J. II, 1095
  25. ↑ Historija n. J. II, 1180
  26. ↑ Istorija s. n. IV-1, 317
  27. ↑ Istorija s. n. IV-1, 327
  28. ↑ Filosofska disertacija o širenju vojne religije. rastko.rs
  29. ↑ Istorija o Crnoj Gori. rastko.rs
  30. ↑ Novopazarski zapisi Dubrovčanina Sima Budmanija iz 1734. godine. rastko.rs
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1752&oldid=41379637