1837

**1837. po kalendarima**
Gregorijanski	1837. (MDCCCXXXVII)
Ab urbe condita	2590.
Islamski	1252–1253.
Iranski	1215–1216.
Hebrejski	5597–5598.
Bizantski	7345–7346.
Koptski	1553–1554.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1892–1893.
• Shaka Samvat	1759–1760.
• Kali Yuga	4938–4939.
	Kineski
• Kontinualno	4473–4474.
• 60 godina	Yin Vatra P(ij)etao; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11837.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e
Godine:	1834 1835 1836 – 1837 – 1838 1839 1840

Ovo je članak o godini 1837.

Godina 1837. (MDCCCXXXVII) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u petak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

1. 1. - Galilejski zemljotres: veliki broj žrtava u Osmanskoj Palestini pod egipatskom upravom.
26. 1. - Mičigen je 26. država SAD.
januar - Njegoš u poseti Beču^[1].

4. 2. - Seminolski ratovi: Seminole neuspešno napadaju Fort Foster.
10. 2. - Aleksandar Puškin umire od posledica dvoboja.
februar - Počinje mesečno objavljivanje Dickensovog "Olivera Twista" (do aprila '39.).
25. 2. - Thomas Davenport dobio u SAD patent za prvi elektromotor.

4. 3. - Martin Van Buren postaje osmi predsednik SAD (do 1841).
4. 3. - Čikago inkorporiran kao grad.
18. 3. - Umro zagrebački biskup Aleksandar Alagović, naslijediće ga Juraj Haulik (do 1869, nadbiskup 1852, kardinal 1856).
18. 3. (6. 3. po j.k.) - Ukaz kneza Miloša o uniformama oficira i činovnika^[2].

April/Travanj – Jun/Lipanj

7. 4. - Izašao treći deo prve zbirke bajki Hansa Christiana Andersena, među kojima "Mala sirena" i "Carevo novo odelo".

3. 5. - Osnovan Универзитет у Атени.
10. 5. - U New Yorku izbija Panika 1837., recesija u SAD traje do 1844.
maj - William Fothergill Cooke i Charles Wheatstone patentirali svoj sistem električnog telegrafa (demonstrirali ga u julu na železnici između stanice Euston i Camden Towna).
29. 5. - Uspostavljeni diplomatski odnosi između Velike Britanije i Kneževine Srbije - prvi konzul u Beogradu George Lloyd Hodges.
- Ove godine: misija ruskog carskog emisara Dolgorukova u Srbiji, Knez Miloš ulazi u sukob sa Rusijom jer ova podržava ustavobranitelje, oslanja se na engleskog konzula Hodžesa^[3]^[4].
30. 5. - Ugovor iz Tafne: Abdelkader potpisao ugovor sa francuskim generalom po kome bi mu ostalo dve trećine Alžira - u Francuskoj ovo ne prihvataju.
maj-jun - Njegoš u poseti Sankt Petersburgu, ruski car povećava novčanu pomoć sa 1.000 na 9.000 dukata godišnje.
- Posle puta u Rusiju se privremeno vraća na tradicionalnu grafiju, umesto Vukove^[5].

5. 6. - Knez Miloš Obrenović doneo uredbu o unapređenju srpskog sela i zemljodelačkim poslovima ("poljska regula") - postavljeni prvi ekonomi (agronomi) da savetuju i podstiču seljake.
5. 6. - Inkorporiran grad Houston u Republici Teksas.
9. 6. (28. 5. po j.k.) - Spasovska skupština u Kragujevcu, rasprava o poreskoj reformi, preporuka za ušoravanje sela itd.^[6].
11. 6. - Neredi na Broad Streetu - tuča u Bostonu između Yankee-ja i Iraca.
18. 6. - U Španiji proglašen novi ustav, kompromis između prethodnog iz 1834. i Kadiskog iz 1812. (traje do 1845.).
20. 6. - Viktorija postaje kraljica UK Velike Britanije i Irske, a Kraljevina Hanover zbog Salijskog zakonika pripada njenom stricu. Viktorija vlada do 1901, po njoj je nazvano Viktorijansko doba.
21. 6. - Početak organizovanog turizma u Srbiji, u Sokobanji.
24. 6. - Sultanat Maskat i Oman anektirao Mombasu u Keniji (do 1887).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Morseov telegraf

4. 7. - U Britaniji otvorena Grand Junction Railway, koja povezuje Birmingham sa Warringtonom, a odatle postojećim prugama sa Liverpoolom i Manchesterom (prva dalekometna pruga).
13. 7. - Useljenjem kraljice Viktorije, Buckinghamska palača postaje zvanična rezidencija britanskih monarha.
jul - Puč "kartista", desnih liberala u Portugalu.
20. 7. - U Londonu otvoren kolodvor Euston kao terminus železnice London and Birmingham Railway koja se gradi.
24. 7. - Englez Robert Cocking poginuo isprobavajući svoj dizajn padobrana (prva žrtva padobranstva).
27. 7. (15. 7. po j.k.) - Položen kamen-temeljac^[7] Saborne crkve u Beogradu (gradi se do 1845).

11. 8. - U mestu Suffolk, Virginia došlo do frontalnog sudara vozova - prva takva nesreća sa ljudskim žrtvama.
15. 8. - Njegoš zamera knezu Milošu na tome što su u Srbiji štampana dela Dositeja Obradovića^[1].
16. 8. - Osvajanjem tvrđave Bondžol na Sumatri, Holanđani praktično okončavaju Padrijski rat.
22. 8. - Pod nazivom Peštansko mađarsko kazalište otvoreno današnje Nacionalno kazalište.
24. 8. - Otvorena železnička linija Paris - Le Pecq, prva iz Pariza i prva namenjena isključivo putnicima.

18. 9. - U New Yorku osnovana firma Tiffany & Co..
19. 9. - Prvi karlistički rat u Španiji: Bitka kod Aranzuequea je ubedljiva pobeda liberala.
28. 9. - Samuel Morse prijavljuje patent za električni telegraf (uspešnija verzija od Cooke-Wheatstonove).
28. 9. - Bahadur Šah II postaje poslednji mogulski vladar (do 1857).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

13. 10. - Francusko osvajanje Alžira: pad Konstantina nakon trodnevne opsade.
16. 10. - Ukazom kneza Miloša ukinut kuluk u Srbiji (osim za održavanje puteva i mostova).
27. 10. - Seminolski vođa Osceola uhvaćen na prevaru.
30. 10. - U Rusiji otvorena Carskoselska železnica.

1. 11. - Novi kralj Hanovera Ernst August I. ukinuo ustav, što izazova protest Göttingenske sedmorice (među kojima su i braća Grimm).
7. 11. - Abolicionista Elijah Parish Lovejoy ubijen od rulje u Ilinoisu.
novembar - decembar - Kratkotrajne pobune u Gornjoj i Donjoj Kanadi (Louis-Joseph Papineau i William Lyon Mackenzie).
novembar - Persijanci sa ruskim savetnicima započeli neuspešnu opsadu Herata (do sledećeg septembra).
19. 11. - Linija Havana-Bejucal je prva železnička pruga s parnim lokomotivama na španskoj Kubi i u Latinskoj Americi (11 godina pre same Španije).
23. 11. - Prva željeznica u Austriji: prvo putovanje na dionici Sjeverne željeznice cara Ferdinanda, Floridsdorf - Deutsch-Wagram.
23. 11. - Crkveno-narodni sabor izabrao Stefana Stankovića za novog karlovačkog mitropolita (do 1841). Pripadnici građanstva želeli "raspravni sabor" sa iznošenjem narodnih tegoba i zahteva, ali car ne dozvoljava ^[8]

decembar - U Požarevcu otvorena Vojna akademija, sledeće godine premeštena u Beograd^[9], ali ukupno radi šest meseci^[10].
17. 12. - Požar u Zimskom dvorcu.
25. 12. - Bitka na jezeru Okeechobee: strateška pobeda američke vojske nad Seminolama.
29. 12. - Afera Caroline: Kanađani prešli na teritoriju SAD i uništili brod koji je doturao materijal kanadskim pobunjenicima.

Kroz godinu

Verovatno prva dagerotipija

Kuga dopire iz Turske u Kneževinu Srbiju, oko Ražnja i Valjeva, ali je lokalizovana strogim merama i izolacijom od ostatka Turske^[11].
Pobuna Srba u okolini Sjenice i Nove Varoši^[12].
Sterijina komedija "Tvrdica (Kir Janja)".
Vuk Karadžić:
- u Štutgartu objavio "Crna Gora i Crnogorci"^[13].
- na Hadžićeve "Sitnice jezikoslovne", Vuk upućuje "Odgovor" - oštra polemika traje 10 godina^[14].
Njegoš pristao prodati Maine za 17.000 forinti (posle dve godine i Stanjeviće)^[15].
Matija Pallain otvara prvu kavanu u Zagrebu i Hrvatskoj.
1837-42 - U Vasojevićima se Nikola Vasojević javlja kao knez izmišljene države Holmije^[16].
Louis Daguerre napravio prvu dagerotipiju.
Pierre Wantzel dokazao da su udvostručenje kocke, trisekcija ugla i konstrukcija jedne vrste višeugaonika nemogući.
Osnovana firma Procter & Gamble.
Morrisonov incident: američki brod Morrison odbijen topovskom paljbom od izolacionističkog Japana.

Rođenja

Elizabeta od Bavarske

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1837.

7. 1. - Milan Piroćanac, pravnik i političar († 1897)
25. 1. - Pavao Kolarić, svećenik († 1862)
7. 3. - Henry Draper, astronom († 1882)
18. 3. - Grover Cleveland, predsednik SAD († 1908)
17. 4. - J. P. Morgan, finansijer († 1913)
29. 4. - Georges Boulanger, francuski general i političar († 1891)
7. 5. - Karl Mauch, istraživač Afrike († 1875)
9. 5. - Adam Opel, osnivač auto-firme († 1895)
27. 5. - Wild Bill Hickok, lik sa Divljeg zapada († 1876)
11. 7. - Johanes IV Etiopski, car († 1889)
18. 7. - Vasil Levski, bugarski revolucionar († 1873)
11. 8. - Marie François Sadi Carnot, predsednik Francuske († 1894)
14. 8. - Pero Čingrija, političar († 1921)
16. 9. - Pedro V, kralj Portugala († 1861)
3. 10. - Filip Frano Nakić, splitski biskup († 1910)
23. 10. - Moriz Kaposi, lekar († 1902)
28. 10. - Tokugawa Yoshinobu, poslednji japanski šogun († 1913)
18. 11. - Lewis Waterman, pronalazač i biznismen († 1901)
23. 11. - Johannes Diderik van der Waals, fizičar, nobelovac († 1923)
24. 12. - Elizabeta, carica Austrije itd. († 1898)
? - Mary Harris, organizator radnika († 1930)

Smrti

Aleksandar Puškin

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1837.

30. 1. - Francesco Maria Appendini, filolog (* 1768)
7. 2. - Gustav IV Adolf, bivši kralj Švedske (* 1778)
10. 2. - Aleksandar Puškin, pesnik (* 1799)
15. 3. - Lukijan Mušicki, književnik, profesor bogoslovije, arhimandrit Šišatovca (* 1777)
18. 3. - Aleksandar Alagović, zagrebački biskup (* 1760)
31. 3. - John Constable, slikar (* 1776)
14. 6. - Giacomo Leopardi, pesnik (* 1798)
20. 6. - William IV, kralj Ujedinjenog Kraljevstva (* 1765)
4. 9. - Andrija Dorotić, franjevac, filozof (* 1761)
28. 9. - Akbar Šah II, mogulski car (* 1760)
5. 10. - Hortense de Beauharnais, majka Napoleona III (* 1783)
10. 10. - Charles Fourier, filozof (* 1772)

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs
↑ "Novine Srbske", 1. maj 1837. (j.k.)
↑ Istorija s. n. V-1, 132
↑ "Politika", 26. mart 1937
↑ Istorija s. n. V-2, 352
↑ "Novine Srbske", 19. junija 1837. (j.k.)
↑ "Novine Srbske", 17. julija 1837. (j.k.), str. 2
↑ Istorija s. n. V-2, 39-40
↑ Istorija s. n. V-1, 150
↑ Vojna Akademija Beograd - Istorijat Arhivirano 2014-08-02 na Wayback Machine-u, va.mod.gov.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 153
↑ Kovačević, Božidar. Лазар Комарчић Комарица (1839-1909), rastko.rs
↑ Karadžić, Vuk (1837). Crna Gora i Crnogorci. rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-2, 347-8
↑ Istorija s. n. V-1, 196
↑ Istorija s. n. V-1, 471

Literatura

Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)

[njegpisma-1] 1,0 ^1,1 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs

[2] "Novine Srbske", 1. maj 1837. (j.k.)

[3] Istorija s. n. V-1, 132

[4] "Politika", 26. mart 1937

[5] Istorija s. n. V-2, 352

[6] "Novine Srbske", 19. junija 1837. (j.k.)

[7] "Novine Srbske", 17. julija 1837. (j.k.), str. 2

[8] Istorija s. n. V-2, 39-40

[9] Istorija s. n. V-1, 150

[10] Vojna Akademija Beograd - Istorijat Arhivirano 2014-08-02 na Wayback Machine-u, va.mod.gov.rs

[11] Istorija s. n. V-1, 153

[12] Kovačević, Božidar. Лазар Комарчић Комарица (1839-1909), rastko.rs

[13] Karadžić, Vuk (1837). Crna Gora i Crnogorci. rastko.rs

[14] Istorija s. n. V-2, 347-8

[15] Istorija s. n. V-1, 196

[16] Istorija s. n. V-1, 471

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]