Egzegeza

Egzegeza (grč. ἐξήγησις eksigisis – "objašnjenje", od ἐξηγεῖσθαι - "istaći") je kritičko tumačenje tekstova (napose religijskih, gramatičkih, povijesnih, pravnih itd.).

Postupak koji su primenjivali ranohrišćanski teolozi i filolozi tumačeći tekstove Biblije. Egzegeza je najčešće bila alegorijska, što znači da se u opisima, događajima i u konstrukciji tražio skriveni, viši smisao; često je takvo tumačenje imalo za cilj da dâ prihvatljivo objašnjenje za nejasna mjesta ili kontradikcije u tekstu.

Egzegeza filozofski obrazovanih hrišćana, kao što su bili Filon iz Aleksandrije, Origen, Klement iz Aleksandrije ili među lat. tumačima Tertulijan i Ilarije imala je za cilj manje ili više suptilno privlačenje učenih vernika, ili napade na jeres i odbranu vladajuće teološke doktrine.

Egzegeze su imale ogromnu ulogu u formiranju simboličke slike sveta, koja je u najvećoj mjeri odredila civilizaciju i umetnost srednjeg veka. Sem alegorijske egzegeze neki su ranohrišćanski teolozi (Hijeronim) uveli istorijsku egzegezu, sa hronološkim ispitivanjem. Kombinacija ove dve egzegeze bila je osnova srv. egzegetici.