Izvorni kod stranice Vuna

[[Datoteka:57-aspetti_di_vita_quotidiana,_abbigliamento_lana,Taccuino.jpg|thumb|250px|Vunena odjeća u [[14. stoljeće|14. stoljeću]]]]

Nazivom '''vuna''' se opisuju mekane [[dlaka|dlake]] [[krzno|krzna]] pojedinih [[sisavac]]a (za razliku od pokrovnih dlaka), posebno [[ovca|ovaca]] (ovčja vuna). Ona uz [[svila|svilu]] i [[kazein]] spada u grupu [[protein]]skih vlakana, ali se od drugih [[životinja|životinjskih]] dlaka razlikuje visokim postotkom sadržanog [[sumpor]]a (3-4%) koji potiče od visokog sadržaja [[dvostruka aminokiselina|dvostrukih aminokiselina]] [[cistin]]a. Vuna spada u [[obnovljiva sirovina|obnovljive sirovine]].

== Terminologija ==
Oznaka '''Schurwolle''' ili '''Reine Schurwolle''' ili engleski '''pure new wool''' označava, da se radi o vuni ostriženoj neposredno sa žive [[životinja|životinje]], a ne o ponovnom korištenju stare [[tkanina|tkanine]] odnosno o [[recikliranje|recikliranom]] proizvodu ili o vuni od zaklane ili uginule [[životinja|životinje]]. 

Kod pređe pomoću vrlo preciznih strojeva za predenje koji rade s preciznošću od jednog mikrometra vuna se upreda u dugačku niz. Što je tanja pa otuda i duža nit iz kilograma vune, to je veća kvaliteta upredene niti. 

== Svojstva ==
[[Datoteka:Merino shearing.jpg|thumb|250px|lijevo|Suvremeno striženje ovaca u [[Australija|Australiji]]]]
Vuna ima prirodno svojstvo takozvanog reguliranja [[temperatura|temperature]]. Unutrašnjost vlakna vune može preuzeti [[vodena para|vodenu paru]], dok vanjska površina odbija vodu. Vlakno može prihvatiti do 33% vode u odnosu na svoju suhu težinu bez da se osjeti da je vlažna. Suši se znatno brže nego, na primjer, [[pamuk]]. Proizvod od vune sadrži u odnosu na ukupnu zapreminu do 85% od zraka. To svojstvo mu omogućuje da jako dobro grije. Vuna se ne maže a i ne gužva, jer je vlakno elastično. Osim toga, jednom obojena, ne gubi boju i nije zapaljiva. Ne gori, nego se odmah pretvara u [[ugljen]], a za razliku od [[umjetno vlakno|umjetnih vlakana]] jedva da upija [[znoj]]. Bez posebne obrade, može izazivati osjećaj neugodnog "grebanja" na [[koža|koži]]. Tog grebanja nema kod finih [[merino vuna]].

== Dobivanje ==

Za dobivanje vune [[ovca|ovce]] se strižu, a [[kašmirska koza|kašmirske koze]] i [[angora kunić|angorski kunići]] se isčešljavaju. Kod nekih vrsta ovaca vuna se čupa, što međutim za životinje nije bolno, jer se izvlače samo dlake koje više nisu čvrsto ukorijenjene.

== Tipovi vune ==
Tipovi vune se određuju prema kvaliteti vlakna:
* 1. [[Merino vuna]]:
To je fino, meko, vrlo kovrčavo i najkvalitetnije vlakno vune. Potiče od [[merino ovca|merino ovaca]]. Koristi se za proizvodnju visoko kvalitetnog [[kamgarn]]a, od kojeg se zatim šije gornja odjeća. Finoća vlakna se kreće od 16 do 23,5 mikrometara. Svjetski rekord finoće merinovune postavila je vuna s [[Novi Zeland|Novog Zelanda]] s 11,8 [[mikron]]a (za usporedbu: ljudska kosa ima oko 30 mikrona).

* 2. Crossbred vuna:
To je vuna srednje kvalitete, serdnje finoće, nije tako meka i kovrčava kao merino. Potiče od Crossbred ovaca koje su kružanci između merino ovaca i ovaca s grubom vunom.Ova se vuna koristi takođe za proizvodnju gornje odjeće kao i za razne oblike kućne upotrebe.

* 3. Gruba vuna:
je najnižeg kvaliteta, vrlo je gruba. Slabo je ili nimalo kovrčava. Potiče od ovaca s grubom vunom kao što je Shetlandska ovca. Koristi se za proizvodnju tepiha ili ima tehničku primjenu (proizvodnja izolacijskih materijala i sl.)

=== Sekundarni proizvodi ===
Vuna, a naročito ovčja, sadrži masnoću [[lanolin]]. Obično ju se odvaja pre obrade, kako bi ju se kasnije dodalo očišćenoj i oplemenjenoj vuni, ili se koristilo u [[kozmetika|kozmetičkoj]] industriji ili u druge svrhe.

{{Commonscat|Wool}}

[[Kategorija:Nejestivi životinjski proizvodi]]
[[Kategorija:Prirodna vlakna]]