Istraga poturica
Istraga poturica[1] je naziv za događaj za koji nema jasne istorijske potvrde a koji se desio krajem 17.-tog ili početkom 18-tog vijeka , za sukobe , progone , likvidacije ili pokrštavanja crnogorskih muslimana, tzv. "poturica", koje su po nalogu vladike Danila I Njegoša (vladao 1697-1735) provela crnogorska pravoslavna plemena krajem XVII [2] ili početkom XVIII vijeka. O toku i opsegu tih događaja ne postoje pouzdani historijski izvori, te se kao glavna referenca navodi znameniti ep Gorski vijenac koga je napisao Petar II Petrović Njegoš više od sto godina kasnije.
Tokom 17. vijeka se intenzivira borba za oslobođenje Crne Gore , uporedo sa ratovima između Otomanskog carstva i evropskih država , koji počinju da slabe moć Otomanskog carstva .
Istraga poturica je, po predanju, izvedena pred zoru uoči Božića po celoj zemlji. Po Njegošu, glavni pokretač te akcije bio je vladika Danilo Šćepčević, rodom sa Njeguša. Danilo je izabran za crnogorskog vladiku 1697. godine, a hirotonisao ga je ne susedni pećki patriarh Kalinik, nego Arsenije III Čarnojević, 1700. u Sečuju.[3]
Među naučnicima ima sporenja da li je "istraga poturica" bio jednokratan događaj sa širokim zamahom (neka vrsta crnogorske vartolomejske noći), ili nešto duži proces.[4] Postoji i tumačenje da izgon ili "istraga" poturica iz Crne Gore predstavlja niz mjesnih i plemenskih sukoba s muslimanima, koji su imali za posljedicu njihovo iseljavanje, a djelimično i pokrštenje, a dešavali su se u toku dosta dugog vremenskog perioda: "od crnogorskog ustanka (1684-1685), pa do u drugu polovinu 18. vijeka".[5] Savremeni srpski istoričari naglašavaju da je sam događaj bio "izrazito lokalnog karaktera", ali je njime započet proces koji će trajati kroz ceo 18. vek .[6]
U srbijanskim kritičkim krugovima se ovaj božićni pokolj muslimana navodi kao drastičan primer "totalne inverzije smisla Božićnog praznovanja koje bi celom svetu trebalo da donese mir Božiji", čime Srpska pravoslavna crkva radi ostvarenja svojih političkih ciljeva odustaje od samih hrišćanskih vrednosti.[7]
Izvori
- ↑ Arhaični pojam "istraga" znači "zatiranje traga" i ne podudara se sa suvremenim značenjem.
- ↑ Prema Njegoševom datiranju zbivanja u Gorskom vijencu.
- ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka
<ref>; nije zadan tekst za reference po imenuĆorović - ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka
<ref>; nije zadan tekst za reference po imenumitropolija - ↑ Dr Đuro Batrićević: Crnogorsko pleme Ćeklići, bratstvo Gvozdenovići
- ↑ Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine
- ↑ Žanrovske metamorfoze kosovskog zaveta