Srpska okupacija Albanije

Izvor: Wikipedija
Datum izmjene: 2 septembar 2010 u 17:02; autor: 77.78.196.80 (razgovor)
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Srpska

zauzela u Balkanskim ratovima 1912-1913.]]

Srpska okupacija Albanije je trajala od novembra 1912. do 25. oktobra 1913. godine.[1]

Krajem 1912. godine, nakon što je Porta priznala autonomiju Albanije, susedne balkanske države Srbija, Crna Gora i Grčka su zajednički napale Otomansko carstvo i u toku prvog balkanskog rata osvojile i međusobno podelile gotovo sve otomanske teritorije naseljene Albancima.[2] Kraljevina Srbija je zauzela najveći deo kopnene Albanije i veći deo albanske jadranske obale.

Srbija je nastojala da izađe na more, što je smatrala operacijom od strateškog značaja. Srbija je takođe htela da pre priznanja nezavisne Albanije preuzme neke Otomanske teritorije, pravdajući teritorijalne pretenzije time što ih je pre Otomanskih osvajanja držala. Međutim, tokom vekova situacija se izmenila i etnički argument je bio na strani Albanaca. Tokom okupacije počinjeni su brojni zločini nad albanskim stanovništvom u cilju "potpunog preinačenja etničkog karaktera ovih oblasti".[3] Cilj zločina je bio da se srpski zahtevi potpomognu "etničkim čišćenjem" i statističkom manipulacijom pre konferencije velikih sila koja će utvrditi nove granice.[4][5]

Nakon što je srpska vojska zaposela veći deo Albanije dok je drugi dio zauzela grčka vojska , izašla na Jadransko more i zauzela glavnu luku Drač, započeo je jak pritisak velikih sila, a naročito Austro-Ugarske i Italije koje nisu htele da dozvole širenje srpskog uticaja na Jadranu. Pod jakim međunarodnim pritiskom, balkanski susedi su sredinom 1913. godine bili prinuđeni da se povuku sa teritorije međunarodno priznate države Albanije. Te godine je formirana novonastala Kneževina Albanija .

Ovi događaji su umnogome doprineli narastanju srpsko-albanskog sukoba.

Srpske pretenzije

Glavni članci: Stara Srbija i Velika Srbija
Pozdrav sa srpskog primorja, srpski propagandni poster.

Sve susedne države su, u manjoj ili većoj meri, gajile pretenzije na oblasti naseljene albanskim stanovništvom.[2] Pretenzije Kraljevine Srbije su uključivale delove skadarskog i bitoljskog vilajeta , odnosno geografske oblasti Makedonije i najveći deo današnje Albanije sa jadranskom obalom. Srbija radi opravdanja ovih pretenzija pozivala na istorijska prava.[2]

Planovi o izlasku Srbije na more preko Albanije su godinama unazad bili prisutni u srpskoj politici.[6] Argumente o izlasku na more preko Albanije u to vreme su zastupali mnogi srpski političari i intelektualci.[6] Jovan Cvijić smatra da je odlukama Berlinskog kongresa “Srbija opkoljena zemlja” a Srbi “uhapšen narod”, i da Srbija mora izaći na more da bi se osamostalila.[7] U ostvarivanju te politike Cvijić je branio pravo Srbije na severnu Albaniju uprkos nesrpskom stanovništvu tih oblasti:


“ Insert the text of the quote here, without quotation marks. ”

Srbija je u balkanski rat ušla bez jasne koncepcije o tome kako da trajno i pravedno reši pitanje albanskog naroda u oblastima koje su bile predmet njenih ratnih ciljeva.[8] Srpska vlada je stajala na gledištu da su Srbi izgubili ove oblasti u ratu sa Turcima pre četiri veka i sada se samo vraćaju.[8] A pošto su Albanci istupali sa Turcima protiv Srba moraće sada podeliti zajedničku sudbinu.[8] Uoči rata, srpska štampa je sprovodila snažnu anti-albansku kampanju.[9]

Politička situacija

Etnička distribucija Albanaca na Balkanu 1911.
Glavni članci: Borba za nezavisnost Albanije i Albanski ustanak (1912)

Albansko stanovništvo je uglavnom živelo u četiri otomanska vilajeta: kosovskom, skadarskom, janjinskom i manastirskom (bitoljskom). Od osnivanja Prizrenske lige, Albanci su zahtijevali od sa otomanskih vlasti za ujedinjenje ta četiri vilajeta u jedan autonomni Albanski vilajet.

Početkom 1912. dolazi do albanskog ustanka na području Kosova i severne Albanije. Ustanici su tražili autonomiju albanskih oblasti Otomanskog carstva, povlačenje turskih činovnika i uvođenje albanskog jezika kao službenog.[10] Ustanici su zauzeli čitavo Kosovo, severnu Albaniju, pa čak i Skoplje, pa je Porta uskoro bila prinuđena da prihvati sve njihove zahteve.[10] Otomanska vlast je 18. avgusta 1912. načelno priznala autonomiju Albaniji, bez jasno određenih granica.[11]

Susedne balkanske države su bile protiv albanske autonomije jer je ugrožavala njihove interese .[12][13] Srbija je pokušala da ubedi albanske glavešine da u predstojećim sukobima ostanu neutralni, ali oni su ocenili da će ratnim operacijama biti ugrožene njihove teritorije, i odlučili da se bore na strani Turske.[10] Oktobra 1912. godine, četiri susedne države su napale Otomansko carstvo u cilju oslobađanja preostalih teritorija koje su bile pod Otomanskim carstvom .[14]

Vojne operacije

Albanski dobrovoljci na Kosovu.
Datoteka:Albanian prisoners in Belgrade.jpg
Albanski zarobljenici u Beogradu 1912.


“ Insert the text of the quote here, without quotation marks. ”

U balkanskim ratovima , cilj srpske vojske je osim stare Raške tj. Sandžaka, Makedonije, Kosova , takođe i deo Albanije zajedno sa njenom jadranskom obalom. Za operacije zaposedanja Albanije određena je 3. srpska armija pod komandom generala Božidara Jankovića. 18. oktobra 1912. godine srpski kralj Petar I je izdao proglas u kome kaže da će njegova armija doneti "slobodu, bratstvo i jednakost" ne samo Srbima već i Albancima.[15]

Od 9. novembra, preostale snage 3. srpske armije, oko 16.000 ljudi, su nastavile nastupanje ka severnoj i centralnoj Albaniji. Na putu ka Jadranskom moru, 3. armija je razdvojena u dve kolone. Obe kolone su nailazile na otpor albanskih dobrovoljaca. Srpska vojska je na albanski otpor često odgovarala represivnim merama usmerenim ka civilnom stanovništvu.[16] Leva kolona srpske vojske je nailazila na manji otpor, jer je prolazila preko područja katoličkog plemena Miridita.[17] Međutim, desna (severna) kolona, koja se kretala kroz oblast Dukađin, naišla je na žestok otpor, te su joj pozadinske trupe gotovo uništene.[17] Njima u pomoć stigle su, sa zakašnjenjem, trupe iz Prizrena, koje su potom izvršile "oštre represalije nad neprijateljski raspoloženim stanovništvom".[17]

Naslovnica Politike sa udarnom vesti o osnivanju dračkog okruga.
Srpski oficiri na položaju iznad Lješa u Albaniji.

28. novembra, leva kolona srpske vojske je stigla u luku Drač, zauzimajući grad Tiranu par dana ranije. Desna kolona je prelazila Beli Drin i nastavljala ka severnoj Albaniji. 17. novembra je zauzela Lješ (Lezhe). Na desnoj strani je ostvaren kontakt sa crnogorskim snagama koje su opsedale Skadar. Srbija je u toku oktobra i novembra 1912. zaposela veći deo Albanije, zajedno sa albanskom obalom na kojoj je najvažnija strateška tačka bila luka Drač. Računalo se sa politikom svršenog čina.[6] Na osvojenom području su odmah uspostavljene civilne vlasti i albanska teritorija je de facto anektirana Srbiji: 29. novembra je osnovan drački okrug sa četiri sreza: Drač, Lješ, Elbasan i Tirana.[6] .

Početkom 1913. srpska vojska se pridružila crnogorskoj vojsci u opsadi Skadra. Grad su zajednički branile otomanske regularne trupe, uz pomoć oko šest hiljada albanskih dobrovoljaca.[10] Nakon dugotrajne opsade i velikih ljudskih gubitaka[18], Skadar je privremeno osvojen u aprilu, ali su velike sile jasno dale do znanja Srbiji i Crnoj Gori da će, bez obzira na ishod opsade, Skadar ostati u sastavu Albanije.[19]

Ratni zločini

Glavni članak: Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima
The New York Times, 31.december 1912.
Datoteka:Serbian Army in Luma 1912.jpg
Srpska vojska u Ljumi 1912.

Srpsko osvajanje albanskih naselja su pratili brojni ratni zločini o kojima je izveštavala evropska, američka i srpska opoziciona štampa. Izveštaji govore o masovnim pogubljenjima albanskog stanovništva, teškim razaranjima albanskih gradova, spaljivanju sela, pljačkanju kuća, klanju ukućana, silovanjima žena i zverstvima nad civilnim stanovništvom.[15] Radi ispitivanja zločina formirana je posebnu međunarodna komisija koja je 1913. poslata na Balkan.[20] Sumirajući situaciju u albanskim oblastima, članovi komisije zaključuju:

Kuće i čitava sela su pretvorena u pepeo, nenaoružano i nedužno stanovništvo je masovno masakrirano, neverovatni akti nasilja, pljačke i surovosti svake vrste — to su sredstva koja je primenjivala i još uvek primenjuje srpsko-crnogorska vojska, u cilju potpunog preinačenja etničkog karaktera oblasti naseljenih isključivo Albancima.[21]

– Izveštaj međunarodne komisije o Balkanskim ratovima

Dimitrije Tucović je opominjao srpsku javnost da je "izvršen pokušaj ubistva s predumišljajem nad celom jednom nacijom", što je "zločinačko delo" za koje se "mora ispaštati".[22]

Mirovna konferencija

Nakon što je srpska vojska osvojila većinu albanskih oblasti, albanski glavari su se povukli na slobodnu oblast Vlore (Valone). 28. novembra 1912. godine na Narodnoj skupštini u Valoni Albanija je proglašena za nezavisnu državu, a albanski predstavnici su uputili telegram velikim silama.[23] Na čelu privremene vlade bio je Ismail Kemali, koji je uspeo da pridobije podršku Austrije i Italije.[24]

Proglašenje nezavisnosti Albanije u Valoni 1912.

Radi ustanovljenja novih granica na Balkanu sazvana je u Londonu međunarodna konferencija ambasadora velikih sila (Austro-ugarske, Italije, Rusije, Francuske, Nemačke i Ujedinjenog Kraljevstva). Iako su balkanski saveznici tražili podelu albanskih teritorija, prvog dana ambasadorske konferencije, 17. decembra 1912. godine, donet je načelni zaključak o formiranju Kneževine Albanije garantovane od strane šest sila.[6] Protiv srpskih pretenzija se navodio demografski argument. 20. decembra 1912. ambasadorska konferencija je priznala nezavisnu Albaniju.[16] Tada je formiranaKneževina Albanija .


Međutim, ni po zaključenju Londonske konferencije srpske trupe se nisu povukle na demarkacionu liniju. Dugo nakon što su se velike sile složile oko severnih granica Albanije, srpske trupe su i dalje ostale na albanskoj zemlji, ignorišući sva upozorenja da se povuku.[25] Premijer Srbije Nikola Pašić je neprestano ponavljao da se Srbija nipošto ne sme odreći luke na Jadranskom Moru.[16] Tek ultimativnom pretnjom velikih sila i topovima sa austrijskih i italijanskih brodova okrenutim ka luci Drač, Srbija je bila primorana na povlačenje.[26] Austro-Ugarska je takođe 3. maja 1913. objavila opsadno stanje u Bosni i Hercegovini, nakon čega je i Crna Gora bila prinuđena napusti Skadar.[10] 29. jula 1913. godine velike sile su Kneževinu Albaniju stavile pod upravu međunarodne komisije na period od deset godina, a za prvog kneza Albanije postavljen je Nemac Vilhelm od Vida (Wilhelm von Wied). Srpska vojska je započela povlačenje u drugoj polovini avgusta 1913. godine[6], da bi se konačno povukla sa teritorije međunarodno priznate Albanije 25. oktobra 1913.[25] .

U septembru 1913. dolazi do albanske pobune protiv srpske vlasti u oblasti Ljume (jugozapadno od Prizrena, današnja severna Albanija), Debra, Struge i Ohrida (današnja Makedonija) i u planinama zapadno od Đakovice (oblast Kosova). U pobuni je učestvovalo oko 10.000 Albanaca, uz pomoć nekoliko komitskih odreda Unutrašnje makedonske revolucionarne organizacije.[6] Za gušenje albanskog ustanka Srbija je morala mobilisati blizu tri divizije[27], odnosno oko 20.000 srpskih vojnika, koji su prodrli u Kneževinu Albaniju i stigli skoro u do Elbasana.[28]

4. oktobra (21. semptembra po starom kalendaru) srpska vlast je donela "Uredbu o javnoj bezbednosti u oslobođenim oblastima", kojom se, između ostalog, predviđa smrtna kazna za ustanike, a sama odluka policijskih vlasti je dovoljan dokaz da je neko pobunjenik.[29] Dalje se predviđa deportovanje porodica pobunjenika, za koje se predviđa kazna od 3 godine robije ukoliko se vrate svom domu bez dozvole (član 5). Pritom, izdržavanje bezbednosnih trupa u pobunjenom naselju snosi samo to naselje.[30] Vlada u Beogradu je objavila amnestiju oktobra 1913. godine, ali su se sukobi sa albanskim stanovništvom u novopripojenim oblastima nastavio.[28]

Epilog

Deo serijala članaka
Srpsko-albanski sukob

Pozadina
Velike seobe · Buđenje nacionalizma
Iseljavanje muhadžira iz Srbije
Iseljavanje Srba iz Kosovskog vilajeta

Hronologija
Prvi Balkanski rat (zločini)
Drugi svetski rat (zločini)
Nemiri na Kosovu 1981.
Kosovski rat (zločini)
Proglašenje nezavisnosti Kosova

Predložena rešenja
Balkanska federacija
Balkanija · Sporazum u Rambujeu

Povezano
Iseljavanje Albanaca sa Kosova
Iseljavanje Srba sa Kosova
Velika Albanija · Velika Srbija
Albanizacija · Srbizacija
Albanofobija · Srbofobija
Istorija Kosova · Kosovski mit

pogledaj • razgovor • uredi


“ Insert the text of the quote here, without quotation marks. ”

Dimitrije Tucović ocenjuje da je srpska buržoazija proklamujući osvajačku politiku prema Albaniji "prvi put sa lica srpskog naroda skinula veo jedne poštene nacije koja se bori za svoje oslobođenje".[31] On podseća da je Srbija htela izlazak na more i jednu svoju koloniju, ali je ostala bez izlaska na more a od zamišljene kolonije stvorila je krvnoga neprijatelja.[32]

Srbija je još dugo nakon ove "avanture" nastavila sa pokušajima zavojevanja Albanije. Jedan od zvaničnih ratnih ciljeva Kraljevine Srbije u prvom svetskom ratu je bio izlazak Srbije na Jadransko more preko severne Albanije.[33] Na samom početku prvog svetskog rata 1914. Crnogorci su ponovo uzeli Skadar, a Srbija je okupirala celu srednju Albaniju sa Elbasanom, Tiranom, Kavajom i Išmijem.[34] U leto 1914. Srbija je pomogla Esad-paši Toptaniju da preuzme vlast u Albaniji.[35] Ugrožena drugom austrougarskom ofanzivom, Srbija je krajem godine povukla svoje trupe iz tih oblasti, ostavljajući u Draču marionetsku vladu Esad-paše.[34] U januaru 1915. godine, posle Kolubarske bitke, srpske vlasti procenjuju da su stekli prestiž kod saveznika i šalju ponovo trupe radi izlaska na more preko Albanije.[36] U leto 1915. srpska vojska je intervenisala u Albaniji radi zaštite Essad-pašinog režima, slomivši ustanak njegovih protivnika.[35] Krajem 1915. godine, srpska vojska ponovo prelazi Albaniju, ali ovog puta u rasulu, povlačeći se ispred Austro-Ugarskih snaga. Tokom iscrpljujućeg marša, zapamćenog među Srbima kao albanska golgota, živote je izgubilo nekoliko desetina hiljada ljudi, što usled gladi, što usled borbi sa Albancima.[34]

Nakon Prvog svetskog rata, ideja o izlasku na more preko sjeverne Albanije, nije nestala unatoč novonastaloj političkoj karti na tim područjima.[37] Srpske trupe su u oktobru 1918. napale Skadar, ali su ubrzo bile primorane da se povuku iz grada.[38] Srpska vojska je zaposela granična albanska naselja Ljuma i Has, i držala ih pod vojnom okupacijom narednih nekoliko godina.[11][39] Tokom 1918-1919 srpske trupe su prodrle duboko u unutrašnjost Albanije. Mirovna konferencija u Parizu 1919. je dala Italiji mandat za administraciju albanske države pod kontrolom Društva naroda. Na mirovnoj konferenciji, srpska delegacija je postavila zahtev za severnim delom Albanije do Drima sa Skadrom, pozivajući se na istorijska prava i ekonomske razloge. Srpske trupe su za to vreme okupirale albanske teritorije oko Debra i Mati.[34] Početkom 1920. godine, pod pritiskom albanskog oslobodilačkog pokreta, Italijani su morali da se povuku iz Albanije.[40] 1920. novoosnovana Kraljevina SHS, uz pomoć "neoduševljenih" regruta iz Hrvatske, je vodila rat protiv Albanije, prodirući u dolinu Drima i istočnu Albaniju.[38] Vlada kraljevine SHS polovinom 1921. godine potpisuje s prvacima Mirdite, s kućom Gjoni Markagjonia, ugovor o saradnji, kojim je bilo predviđeno stvaranje nezavisne mirditske republike na severu Albanije koju je trebala braniti vojska Kraljevine SHS i zastupati vlada u Beogradu.[37]

The New York Times, 9.novembar 1921.


Tijekom 1921 Kraljevina SHS će zajedno s Grčkom[41] početi voditi agresivni rat protiv Albanije koji će doći na naslovne strane svetske štampe i na dnevni red Lige naroda[42]. Ambasadorska konferencija u Parizu je 21. novembra 1921. potvrdila granice Albanije iz 1913. godine i priznala Albaniju kao potpuno nezavisnu i suverenu državu. Pokušaj Kraljevine SHS da dobije ispravku granice prema Skadru i Drimu nije uspeo.[34] Međutim, beogradska vlada je i dalje nastavila da izaziva nestabilnosti u Albaniji, pružanjem podrške svojim klijentima (Esad Paša Toptani) i katoličkom separatizmu na severu (Republika Mirdita).[38] Vlada SHS nije prihvatila odluku Haškog suda od 4. septembra 1924, da Albaniji ostane manastir Sveti Naum. Beogradska vlada je pitanje rešila tako što je pomoću Ahmed Zogua oborila režim Fana Nolija, u decembru 1924, pa je sa Zoguom postigla sporazum da Sv. Naum pripdne Jugoslaviji u zamenu za selo Lin na obali Ohridskog jezera. Taj sporazum je kasnije potvrdila i Konferencija ambasadora, čime je konačno rešeno pitanje albanskih granica, koje i danas važe.[43]

I u narednim godinama je, u spoljnoj politici Kraljevine Jugoslavije, ideja okupacije Albanije nastavila da igra značajnu ulogu. Tokom 1930-ih, među srpskim intelektualcija se pojavljuje niz anti-albanskih projekata. Ivo Andrić, ambasador Kraljevine Jugoslavije u nacističkoj Nemačkoj, je januara 1939. godine za Milana Stojadinovića izradio projekat podele Albanije između Jugoslavije i Italije, prema kojem je Srbija trebalo da dobije Severnu Albaniju i luku Drač.[44][45] Gotovo istovremeno sa Andrićevim, 3. februara 1939. se pojavljuje i projekat Ivana Vukotića, takođe visokog službenika Ministarstva inostranih poslova, prema kojem bi Jugoslavija sa Italijom trebalo da podeli Albaniju po liniji Struga-Libražd-Elbasan-Drač, čime bi Srbija dobila preko 300 km albanske jadranske obale.[46] .

Izvori

  1. ↑ Miranda Vickers, The Albanians: a modern history
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Izveštaj međunarodne komisije za ispitivanje uzroka i vođenja Balkanskih ratova
  3. ↑ Izveštaj Međunarodne komisije (str. 151)
  4. ↑ Otpor okupaciji i modernizaciji
  5. ↑ Civil resistance in Kosovo, by Howard Clark (p. 9, 10)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu
  7. ↑ Jovan Cvijić, Aneksija Bosne i Hercegovine i srpsko pitanje
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 D. Đorđević, Izlazak Srbije na Jadransko more i konferencija ambasadora u Londonu 1912, str. 11-12, Beograd, 1956.
  9. ↑ Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija (u Izabrani spisi, knjiga II, str. 56) Prosveta, Beograd, 1950.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 SRBIJA, CRNA GORA I KOSOVO – PREGLED 1878-1914
  11. ↑ 11,0 11,1 Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu Danas
  12. ↑ A history of Eastern Europe: crisis and change, by Robert Bideleux, Ian Jeffries
  13. ↑ Izveštaj Međunarodne komisije (str. 47)
  14. ↑ Izveštaj Međunarodne komisije (str. 47)
  15. ↑ 15,0 15,1 Leo Frojndlih, Albanska golgota
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Richard C. Hall, The Balkan Wars, 1912-1913: prelude to the First World War
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Ž. Pavlović, Opsada Skadra 1912-1913 (Prilog istoriji prvog balkanskog rata), str. 96-97, 99-100, Beograd 1926.
  18. ↑ Eqerem bej Vlora, Lebenserinnerungen ('Memoirs'), Munich 1968, 1973.
  19. ↑ Edith Durham, The Struggle for Scutari (Turk, Slav, and Albanian), (Edward Arnold, 1914)
  20. ↑ Dubravka Stojanović, U spirali zločina: balkanski ratovi
  21. ↑ Izveštaj Međunarodne komisije (str. 151)
  22. ↑ Seobe Dimitrija Tucovića
  23. ↑ Historia e Popullit Shqiptar II (Istorija albanskog naroda II), Priština, 1968, str. 352.
  24. ↑ D. Đorđević, Izlazak Srbije na Jadransko more i konferencija ambasadora u Londonu 1912, str. 84-85, Beograd, 1956.
  25. ↑ 25,0 25,1 Miranda Vickers, The Albanians: a modern history
  26. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu Novaković
  27. ↑ Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija (u Izabrani spisi, knjiga II, str. 124) Prosveta, Beograd, 1950.
  28. ↑ 28,0 28,1 Zvanični izveštaj velikim silama o stradanjima u Debru
  29. ↑ Izveštaj Međunarodne komisije (str. 160-162)
  30. ↑ Izveštaj Međunarodne komisije (str. 160-162)
  31. ↑ Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija (u Izabrani spisi, knjiga II, str. 105) Prosveta, Beograd, 1950.
  32. ↑ Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija (u Izabrani spisi, knjiga II, str. 117) Prosveta, Beograd, 1950.
  33. ↑ Aleksandar Bošković, Albanci kao metafora
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 34,4 Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu
  35. ↑ 35,0 35,1 Dusan T. Batakovic, KOSOVO AND METOHIJA: A HISTORICAL SURVEY
  36. ↑ Dubravka Stojanović
  37. ↑ 37,0 37,1 Zef Mirdita, Albanci u svjetlosti vanjske politike Srbije
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Ivo Banac, The national question in Yugoslavia: origins, history, politics
  39. ↑ Isterivanja Albanaca i kolonizacija Kosova II (Istorijski institut u Prištini)
  40. ↑ Prilog pitanju istorije Albanije u periodu između dva svetska rata. Gjurmime albanologjike 3 (1966) 113-150.
  41. ↑ Report Greeks Invade Albania
  42. ↑ Albania will test the league's power
  43. ↑ O sporu oko Sv. Nauma videti: Dokumenti o pitanju granice sa Arbanijom kod Manastira Sv. Nauma, izd. Ministarstvo inostranih dela SHS, Beograd 1924.
  44. ↑ Dr B. Krizman, Elaborat Ivo Andrića o Albaniji (1939), Časopis za suvremenu povjest, br. 2, Zagreb 1977, str. 77-89.
  45. ↑ Ivo Andrić o albanskom pitanju
  46. ↑ AJ. S. 37/39, Ivan Vukotić, O Albaniji i interesne sfere

Literatura

  • Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija. Jedan prilog kritici zavojevačke politike srpske buržoazije, Beograd 1914.
  • Dimitrije Đorđević, Izlazak Srbije na Jadransko more i konferencija ambasadora u Londonu 1912, Beograd 1956.
  • Prvi balkanski rat 1912-1913 (Operacije srpske vojske) I, Beograd 1959.

Vidi još

Vanjske veze

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Srpska_okupacija_Albanije&oldid=566799