Gamzigrad
Za naselje grada Zaječara, vidite članak Gamzigrad (Zaječar).| Galerijeva palača Gamzigrad-Felix Romuliana | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
_7.JPG) | |
 Srbija | |
| Registriran: | 2007. (31. zasjedanje) |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, iii |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Gamzigrad - Galerijeva palača Felix Romuliana (ćirilica: Гамзиград - Ромулијана, палата Галерија) je arheološki lokalitet u Srbiji, koji leži pored Zaječara južno od Dunava. Gamzigrad je kao jedinstveni primjer kasnorimske arhitekture vezane uz razdoblje tetrarhije uvršten 2007. na UNESCO-vu Listu mjesta svjetske baštine u Evropi.[1]
Gamzigrad je pod imenom Felix Romuliana podignut krajem 3. početkom 4. vijeka, po naredbi Galerija (293.-311.) jednog od tetrarha, cara Dioklecijana. On ga je tako nazvao po svojoj majci Romuli, a u njemu je živio nakon svoje abdikacije.[1]
Sve do početka sistematskih arheoloških istraživanja otpočetih 1953. mislilo se da je Gamzigrad obični kastrum, tad je iskopana palača, ali je tek 1984. konačno rješena zagonetka Gamzigrada, kad je pronađen arhivolt sa natpisom Felix Romuliana.[2]
Kako je ona spomenuta u dva rimska dokumenta, rekonstruirana je njena historija i namjena.[2]
Arheološkim iskapanjima otkriveni su ostatci starije i mlađe fortifikacije, koje su podignute u razmaku od desetak godina. Put koji je spajao istočni i zapadni portal, razdvajao je prostor unutar bedema, na dva dijela različite namjene.[3]
Na sjevernoj polovici kompleksa nalazi se kompleks carske palače, sa malim hramom i monumentalnim žrtvenikom, dok na južnoj leže objekti javne namjene, veliki hram, terme, tetrapilon i servisni objekti.[3]
Romuliani je od prve dekade 4. vijeka, do sredine 6. vijeka u nekoliko navrata, mjenjana namjena, izgled i ime, da bi u drugoj polovici 6. vijeka ostala napuštena. Obnovljena je nakon provale Gota i Huna za vladavine Justinijana kao malo utvrđeno naselje i nastavila je tako egzistirati do 11. vijeka, kad je definitivno napuštena.[3]
Gamzigrad je danas popularna turistička lokacija na Putu rimskih careva, koji povezuje rodna mjesta 17 rimskih careva koji su rođeni na teritoriju današnje Srbije, od kojih su tri (Galerije, Maksimin Daja, Licinije) rođena u i oko Gamzigrada.[4]
- ↑ 1,0 1,1 „Gamzigrad-Romuliana, Palace of Galerius” (engleski). UNESCO. Pristupljeno 10. 9. 2016.
- ↑ 2,0 2,1 „Ikonografija graditeljskog poduhvata rimskog imperatora Galerija u Gamzigradu” (srpski). Gamzigrad. Pristupljeno 10. 10. 2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Гамзиград” (srpski). SANU. Pristupljeno 10. 10. 2016.
- ↑ „Srbija - zavičaj rimskih careva Rimski imperatori” (srpski). Visitserbia. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-06. Pristupljeno 10. 10. 2016.
| Gamzigrad (Galerijeva palača Romulijana) • Manastir Sopoćani i Stari Ras • Manastir Studenica Srednjovjekovni spomenici na Kosovu1: Visoki Dečani • Manastir Pećka patrijaršija • Crkva Bogorodice Ljeviške • Manastir Gračanica |  | |
