Herakleja Trahinijska

Herakleja Trahinijska (starogrčki: Ἡράκλεια ἡ ἐνにゅー Τραχίναις ili Τたうρろーαあるふぁχかいῖνにゅーιいおた) bila je drevni grčki grad u Tesaliji, koji se nalazio južno od reke Sperheja i reke Melanta, na manje od jednog kilometra od Melanta, koji je zapravo pritoka Sperheja, u blizini Malijskog zaliva (Μαλιακός Κόλπος) u Egejskom moru. Herakleja se nalazila na istočnoj padini planine Ete, oko 3 km od mora i oko 8 km od Termopila. Prema Tukididu, grad su 426. pne. na lokalitetu drevnog grada Trahina osnovali Lakedemonjani, pod vodstvom Alkide, Demagona i Leonta, da posluži kao spartansko istureno mesto u peloponeskom ratu:

"Nekako u to vrijeme osnivali su Lakedemonjani naseobinu Herakleju u Trahiniji s ovoga razloga. Svi se Malijci dijele na tri dijela: na Paraljane, Hijerane i Trahinjane. Budući da su jedne od njih, Trahinjane, susjedi Etejani svladali u ratu, najprije su se htjeli prikloniti Atenjanima, ali u strahu, da im ne će biti vjerni, pošalju u Lakedemon Tizamena izabravši ga za poslanika. S njima su slali poslanike i Dorani, matica lakedemonska, moleći isto, jer su i sami stradavali od Etejana. Pošto su ih Lakedemonjani saslušali, imali su namjeru osnovati naseobinu hoteći pomoći i Trahinjanima i Doranima. Ujedno im se činilo, da grad povoljno leži za rat protiv Atenjana, jer bi onde mogli opremiti brodovlje protiv Eubeje, tako da bi im prijelaz onamo bio izbliza, a bit će zgodan i za pristup u Trakiju. Ukratko, odlučili su naseliti to mjesto. Najprije su dakle upitali boga u Delfima i po njegovu savjetu izaslali su naseljenike iz svoje zemlje i od okolnih stanovnika, a od ostalih Helena pozivali su, da ide, tko hoće, osim Jonjana, Ahejaca i još nekih drugih plemena. A vodila su ih kao osnivači naseobine tri Lakedemonjanina: Leont, Alkida i Damagon. Kad su stigli, utvrde iznova grad, koji se sad zove Herakleja, a daleko je od Termopila kojih četrdeset stadija, a od mora dvadeset. I pripremali su škverove i ogradili stranu prema Termopilama uza sam klanac, da bi ih mogli lako čuvati".

Diodor Sicilijski kaže da se u gradu naselilo 10.000 stanovnika, što je verovatno preuveličana brojka, od kojih je navodno njih 4.000 bilo s Peloponeza, a ostalih 6.000 je došlo iz drugih delova Grčke. No Tesalijci su se osećali ugroženim zbog osnivanja spartanske naseobine u svojoj blizini, te su ubrzo počeli vršiti stalne prepade na Herakleju. Zbog tih napada i zbog "silovite i donekle nečasne uprave" spartanskih namesnika ("harmosta") dosta je stavnovnika ubrzo napustilo Herakleju, a potencijalni novi doseljenici nisu dolazili. Šest godina nakon osnivanja Herakleje došlo je do bitke između Heraklejana i ujedinjenih snaga Enijanaca, Dolopâ i Malijaca i drugih Tesalijaca koji su se osećali ugroženim od Herakleje. U tom sukobu Heraklejani su pretrpeli poraz, nakon čega je grad pretrpeo tako snažno opadanje, da su ga zauzeli Beoćani kako bi sprečili da padne u atinske ruke. Lakedemonjani su se ipak, prema Tukididu, ljutili na Beoćane zbog tog njihovog postupka.

Lakedomonjani su kasnije ponovo zauzeli grad, a onda je Jason iz Fere, tesalski vladar (385–370. pne.), porušio zidine Herakleje i predao grad Etejanima, koji su od njega načinili sedište svog saveza, koji je prvo bio pod kontrolom Etoljana, a zatim Rimljana, koji su Herakleju zauzeli 191. pne.