Le Corbusier
.jpg)
Charles Le Corbusier (La Chaux-de-Fonds, 6. oktobar 1887. - Roquebrune-Cap-Martin kraj Nice, 27. mart 1965.), je bio francuski arhitekt švicarskog porijekla. Pravo ime Charles Edouard Jeanneret zauzima istaknuto mjesto u modernoj umjetnosti kao arhitekt, slikar i pisac. Bio je jedan od najpoznatijih, najuticajnijih, ali i najosporavanijih arhitekata svih vremena. Iako bez formalnog obrazovanja na polju arhitekture, svojim teorijskim, ali prije svega praktičnim radovima dao je ogroman i ključan doprinos razvoju moderne arhitekture i internacionalnog stila, a posredno i celokupne arhitekture XX veka.[1] I mada su mišljenja stručne javnosti o nekim njegovim stavovima do danas podjeljena, a njegove ideje na zapadu zamjenjene nekim novijim, uticaj koji je izvršio na arhitekturu i urbanizam u dobrom dijelu svijeta ne jenjava ni pola vijeka kasnije.
Primjenom novih materijala, poput armiranog betona, stakla i željeza, te novih građevinskih metoda, u arhitekturi je radikalno prekinuo s tradicionalnim građevinskim formama.[2] Le Corbusier postaje poznat prvonagrađenim konkursnim projektom za palatu Lige naroda u Ženevi 1927.
Iz ovog perioda potiče i njegov verovatno najpoznatiji projekat porodične kuće, Vila Savoja (Villa Savoye) u Poisiju, predgrađu Pariza. Izgrađena je između 1928. I 1931. god. [3] [4] Vila je reprezentativni primjer moderne arhitekture i Internacionalnog stila.
Već od dvadesetih godina XX veka počinje da se bavi i urbanističkim studijama, čime će izvršiti možda i najveći uticaj na svjetsku arhitektonsku scenu. Godine 1922. predstavlja plan za "Savremeni grad" (fr. Ville Contemporaine), plan humanog naselja za tri miliona stanovnika, gde je insistirao na parkovskim površinama i što većem procentu zelenila, zbog čega su mnogi ovu studiju nazvali "Kule u parku". Na ovim principima zasnovan je i njegov najpoznatiji projekat višeporodičnog stanovanja Unité d'Habitation (jednostavno "stambena zgrada"), koja je prvi put izvedena u Marseju, a kasnije primenjena i u Nantu, Berlinu i drugim gradovima. [5]
Tokom 1927. god, Le Corbusier preduzima odlučujuće korake prema promovisanju moderne arhitekture kao dominantnog evropskog stila. Prilikom konkursa za zgradu Lige naroda sastao se sa vodećim njemačkim i austrijskim arhitektama.Na izložbi u Štutgartu, sedamnaest vodećih arhitekata moderne arhitekture bilo je pozvano da prikaže dvadeset i jednu kuću. Le Corbusier i Mies Van der Rohe imali su glavnu ulogu. Zajedno sa Pierre Chareau-om postavljaju temelje za definisanje zajedničkog stila.
God. 1928., Le Corbusier je bio jedan od glavnih osnivača Internacionalnog udruženja modernih arhitekata (Congrès International d'Architecture Moderne, CIAM) u dvorcu La Sarraz u Švicarskoj. Ovo udruženje je promoviralo „arhitekturu kao društvenu umjetnost” i snažno je utjecalo na arhitekturu 20. stoljeća.[6]
Njegovi planovi o uređenju grada Alžira odbijeni su 1942. god., i on se potpuno povlači iz javnosti. God. 1943, pod tajnim imenom, objavljuje Atensku povelju, utemeljenu na zaključcima zasjedanja CIAM-a u Ateni 1933. god. Povelja je imala presudnu ulogu u oblikovanju poslijeratnog svjetskog urbanizma.
Između 1928. - 1934. posjećivao je Sovjetski Savez, promovišući Modernu arhitekturu i projektujući zgradu na Centralnom sovjetskom trgu. Tokom 1932. godine pozvan je da učestvuje na međunarodnom konkursu za projekat nove Sovjetske palate u Moskvi, ali je Drugi svjetski rat je onemogućio gradnju.
Nakon 1945. koncentriše se na stambenu problematiku, u skladu sa savremenim postulatima kolektivnog stanovanja. Od 1947. do 1951. gradi takozvani "Sunčani grad" u Marseillesu, stambeni blok za 3.600 stanovnika, koji je postao uzor za mnoga slična rješenja.
.jpg)
Početkom 1947 Le Corbusier je angažovan na projektu zgrade OUN koja se radila na Ist Riveru u Njujorku. Umjesto konkursa, formiran je tim projektanata sastavljen od vodećih međunarodnih arhitekata nominovanih od vlada: Le Corbusier, Oscar Niemeyer iz Brazila, Howard Robertson iz Velike Britanije, Nikolaj Basov iz SSSR i još petorica iz ostatka svijeta. Ekipom je rukovodio američki arhitekta Wallace K. Harrison, poznat kao arhitekta porodice Rokfeler, koja je bila i donator izgradnje zgrade.[7]
Na pozin Nehru-a, 1950-ih dobiva priliku ostvariti ideje „Sunčanog grada” dizajnirajući nekoliko građevina.
- 1951. - Više zgrada u Ahmedabadu, Indija:
- Muzej Sanskar Kendra
- Zgrada udruženja mlinara
- Vila Sarabhai
- Vila Shodhan
- U središtu nove prijestolnice indijske države Punjab, Chandigarha, prvog planskog grada u Indiji projektovao je od 1952. do 1959. godine:
- Palata pravde Punjaba i Haryane
- Muzej i umjentička galerija
- Zgrada sekretarijata
- Guvernerska palata
- Zgrada parlamenta
- Zgrada fakulteta umjentosti i arhitekture
Još 20-ih i 30-ih godina prošlog stoljeća u Le Corbusierovu ateljeu usavršavali su se: Zvonimir Kavurić, Ernest Weissmann, Juraj Najdhart, Bela Auer, Drago Ibler, i Vladimir Turina iz Hrvatske, te nekoliko srpskih, slovenskih (sedmorica predvođena Edvardom Ravnikarom) i poljskih arhitekata i jedan Rus.[8] Le Corbusier ih je nazivao 'slavenskom epohom' - Époque slave.[9]
Nakon Drugog svjetskog rata Neidhart se s njim našao nekoliko puta u Parizu, a zatim mu je poslao svoj urbanistički projekt revitalizacije i nove izgradnje Marijina dvora u Sarajevu. Taj dokument Le Corbusier je detaljno proučavao, o čemu svjedoče neki komentari koje je zapisao plavom bojom na Neidhardtovoj dokumentaciji.
Ernest Weissmann prvo je radio kod slavnog arhitekta Adolfa Loosa, onda je prešao kod Le Corbusiera, a zatim je kao visoko pozicionirani UN-ov službenik sjedio uz Le Corbusiera i projektanta iz Brazila, Oscara Niemeyera u projektnom timu za sjedište UN-a.
Za Vladimira Turinu nije se znalo da je, nakon usavršavanja kod Le Corbusiera sredinom 1930-ih, ostao s njim u kontaktu i nakon Drugog svjetskog rata. U ljeto 1949. Turina je Le Corbusieru napisao prvo pismo, u kojem mu je poslao projekt Dinamova stadiona koji je projektirao zajedno s Franjom Neidhardtom. Iz te saradnje proizašlo je i prevođenje Le Corbusier-ovih djela na hrvatski jezik.
Jugoslavensko građevinarstvo dugo se oslanjalo na arhitekturu i urbanizam Le Corbusier-a. On sam je primijetio da su graditelji Novog Beograda bili fokusirani isključivo na oblikovne principe, i da su stvorili hladne i pretrpane betonske blokove, kompletno lišene većine centralnih funkcija.
| Le Corbusier-ova arhitektura, doprinos Moderni | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Argentina Belgija Francuska Indija Japan Njemačka Švicarska | |
| Registriran: | 2016. |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, ii, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Iz Le Corbusierovog rada, sa 17 lokacija u sedam zemalja, izabrana su ostvarenja koja čine transnacionalno serijsko vlasništvo svjetske baštine. Odluka je donesena 2016. god. na zasjedanju UNESCO-a u Krakovu. Ona su svjedočanstvo pronalaska novog arhitektonskog jezika koji je napravio raskid s prošlošću. Građeni su tokom perioda od pola vijeka, u toku onoga što je Le Corbusier opisao kao „istraživanje pacijenata“. Ova remek-djela kreativnog genija također svjedoče o internacionalizaciji arhitekture širom planete i odražavaju rješenja koja je moderna arhitektura nastojala da tokom 20. vijeka primjeni za potrebe čovječanstva.[10]
- Argentina: Kuća Dr Curutcheta, La Plata
- Belgija: Kuća Guiette
- Francuska: Kuća La Roche i Vila Jeanneret, Naselje Frugès de Pessac, Vila Savoj, Naselje Molitor, Stambene kuće u Marseilleu, Fabrička zgrada u Saint-Dié, Kapela Notre-Dame-du-Haut, Kuča za odmor, Samostanska zgrada svete Marije kod Liona, Dom Kulture u Firminyu
- Indija: Complexe du Capitole
- Japan: Nacionalni muzej zapadne umjetnosti
- Njemačka: Kuća Weissenhof, Stuttgart
- Švicarska: Kuća za odmor u Korsou, Stambena zgrada u Ženevi
-
Palata u Chandigarhu, Indija -
Naselje Frugès, Pessac, Francuska -
Model kapele Notre-Dame-du-Haut, Francuska -
Kuća za odmor, Francuska -
Kuća Guiette, Antverpen, Belgija -
Stuttgart-Weissenhof, Njemačka -
Vila Jezero, Corseaux, Švicarska -
Stambena zgrada u Ženevi, Švicarska -
Nacionalni muzej zapadne umjetnosti, Tokio, Japan
- Ivanković, Vedran (2016). Le Corbusier i hrvatska škola arhitekture. Zagreb : EPH media - (Biblioteka Hrvatska moderna). ISBN 978-953-338-169-5.
- Radović Mahečić, Darja (2007). Moderna arhitektura u Hrvatskoj 1930-ih / Modern architecture in Croatia 1930’s. Školska knjiga, Zagreb.
- Ivanković, Vedran (2007). ANALIZA MODERNE ARHITEKTURE 1950-IH U HRVATSKOJ I EUROPI NA PRIMJERU VIŠESTAMBENIH ZGRADA DRAGE GALIĆA I LE CORBUSIERA. Sveučilište Josipa Jurja Strossmayera u Osijeku, Građevinski i arhitektonski fakultet Osijek (znanstveni rad - pregledni rad).
- Curtis, William J R (2006). Le Corbusier -Ideas and Forms. London & New York: Phaidon Press. ISBN 0-7148-2790-8.
- ↑ „Le Corbusier”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 13. 9. 2018.
- ↑ Curtis (2006), p. 93
- ↑ Villa Savoye à Poissy: Tourism Industry. Centre des monuments nationaux. Retrieved on January 19, 2011. (French)
- ↑ Courland, Robert. Concrete Planet. Prometheus Books, Amherst, NY. (2012) page 326.
- ↑ Larousse, Éditions. „Encyclopédie Larousse en ligne – Charles Édouard Jeanneret dit Le Corbusier”. larousse.fr.
- ↑ „Theodore Dalrymple - The Architect as Totalitarian - Le Corbusier’s baleful influence”. Pristupljeno 13. 9. 2018.
- ↑ „Oscar Niemeyer and the United Nations Headquarters (1947–1949)”. United Nations. decembar 2014. Arhivirano iz originala na datum 5. 11. 2014. Pristupljeno 4. 11. 2014.
- ↑ „Krešimir Galović - HRVATSKA MODERNA ARHITEKTURA OD IDEJE, FUNKCIJE I APSTRAKCIJE DO NOVE TRADICIJE”. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ „Nina Ožegović - Otkrivene tajne veze vuka samotnjaka Le Corbusiera i hrvatskih arhitekata”. Pristupljeno 13. 9. 2018.
- ↑ UNESCO: Radovi Le Corbusier-a kao svjetska baština - whc.unesco.org - Pristupljeno 30.11.2021
- Biography of Le Corbusier : architect.architecture.sk (engl.)
- Le Corbusier design (engl.)
- Le Corbusier - 50 godina kasnije
