Opština Danilovgrad
| ||||||||||||||||||||
.svg)
Opština Danilovgrad je opština u centralnoj Crnoj Gori. Nalazi se u centralnoj regiji u dolini rijeke Zete. Kroz Danilovgrad prolaze magistralni put i željeznička pruga koji povezuju dva najveća grada u Crnoj Gori, Podgoricu i Nikšić. Grad je utemeljen 1869. godine i dobio je ime po crnogorskom knjazu Danilu Petroviću. U neposrednoj blizini Danilovgrada se nalazi manastir Ždrebaonik, dok je na 17-tak kilometara udaljen manastir Ostrog.
Opština Danilovgrad zauzima prostor od 501 km2, a nalazi se u središnjem, mezoregionalnom dijelu Crne Gore, što čini oko 3,60% prostora Crne Gore. Teritoriju opštine ¼ zauzima Bjelopavlićka ravnica, a ostali dio su brda i planine. Po svojoj teritorijalnoj veličini Danilovgrad spada u red srednjih opština Crne Gore. Značajnu razvojnu prednost Danilovgradu pruža izvanredan saobraćajni položaj i veoma dobro razvijena putna infrastruktura, blizina aerodroma u Golubovcima 33, Crnogorskog primorja 75 km, kao i planinskog područja oko 100 kilometara. Danilovgrad, odnosno njegovo urbano jezgro, nalazi se na desnoj obali rijeke Zete, u središtu pitome Bjelopavlićke ravnice, u kontinentalnom – središnjem dijelu Crne Gore. Urbana teritorija Danilovgrada prostire se dolinom rijeke Zete, koja je djelimično razbijena obroncima u vidu visoravni, planine Velji Garač. Veći dio teritorije grada je ravničarski i nalazi se na nadmorskoj visini od 34 metra, na obali rijeke Zete, i na vosoravni do 61 metar nadmorske visine. Najveći dio opštine čini brdsko – planinski teren. U pravcu istok – zapad, vazdušna udaljenost krajnjih tačaka na teritoriji Opštine iznosi oko 29, dok je u pravcu sjever – jug oko 33 kilometra. Nadmorska visina na teritoriji Opštine kreće se od 35 metara kod Mareze do 2.100 metara (vrh Žuta greda) u planinskom dijelu na Maganiku. Nadmorska visina ka krajnjem sjeveru, na Glavi Zete je 60 metara. Bjelopavlićka ravnica, nalazi se pretežno na nadmorskoj visini od 45 – 50 mnv i čini 25% ukupne teritorije opštine.
U opštini se nalazi 90 naselja. Izvršene su izmjene u broju naseljenih mjesta u opštini u odnosu na stari Zakon o teritorijalnoj organizaciji: neka naseljena mjesta su modifikovala svoja imena pa su Dabojevići, Pitome Loze i Podglavica sada Dabovići, Pitoma Loza i Podglavice. Iz naseljenog mesta Danilovgrad su izdvojena naseljena mesta: Glavica, Grlić i Pažići koja su i do 1974. godine postojala kao samostalna naselja, ali su poslije 1974. godine i sve do sada bile u sklopu naselja Danilovgrad. Formirana su i nova naseljena mjesta: Glava Zete, Glizica, Grudice, Međeđe I, Međeđe II, Potkraj i Studeno[1].
Manastir Ždrebaonik nalazi se na 2 km od Danilovgrada. Za ovaj manastir - crkvu Sv. Arhangela Mihaila u Ždrebaoniku Jegor Kovaljevski, ruski naučnik, kaže: “Nju je prvi put podigao srpski kralj Sv. Stevan, ovo se može utvrditi dokazima, koji se nalaze u Moračkom manastiru”. U Ždrebaoniku se od 1856. godine čuvaju mošti Sv. Arsenija Sremca, arhiepiskopa srpskog. Na ovom terenu (prema legendi) u vrijeme gradnje Manastir Morača (XIII vijek) izgradio se manastir od kamena pješčanog »sige«. Dugogodišnja vojevanja, paljenja, razaranja, učinili su da se manastir nije održao. Postoji podatak da je prije 1796. god. na prostoru Ždrebaonika bila »bijela anđelska crkva«. Petar I Petrović pominje je kao crkvu gdje su se ratnici pričešćivali prije bitke na Martinićima. Tek 1818. god. na temeljima postojeće podignuta je nova crkva posvećena Svetom Arhangelu Mihailu. Prepravljena je i dozidan joj je zvonik 1926. godine. Poseban značaj ovaj manastir dobija od 1856. godine, kada su u njemu (poslije dugog putešestvija), smještene mošti Svetog Arsenije - Sremca, koji je bio nasljednik Svetog Save na tronu srpske crkve, koga je on rukopoložio. Od 1991. god. ovaj manastir vode i opslužuju monahinje. Manastir Ždrebaonik je u poslednje vrijeme izgradio moderan manastirski konak, biblioteku i radionicu za »pisanje ikona«. Ovaj manastir u toku istorije odigrao je značajnu ulogu u okupljanju bjelopavlićkih bratstava kako u dobrim, tako i u »zlim« vremenima. Ždrebaonik je veliko saborno mjesto, a ujedno i parohijska crkva. Deseti novembar je krsna slava ovog manastira, a o gospoindanu se okuplja lokalno stanovništvo u porti ovog manastira.
Gornji Manastir Ostrog – Najveće pravoslavno svetilište slovenskog juga, nalazi se na 900 metara nadmorske visine, naslonjen je na visoku okomitu stijenu, u planinskom masivu Ostroške grede. Specifičan po mjestu na kome se nalazi Manastir Ostrog predstavlja jedno od najvrednijih kulturno istorijskih i duhovnih mjesta u Crnoj Gori. Na prostoru Gornjeg manastira, svojevremeno su živjeli monasi. Prije dolaska Svetog Vasilija u Manastir Ostrog, 1651. godine u gornjem manastiru postojale su isposničke ćelije. Njegovim dolaskom one su obnovljene, i u njima je živio Vasilije kao mitropolit, sve do godine 1671. kada se preselio u vječnost. Ćelije su izgorjele u požaru 1923., a 1924. godine su obnovljene. Manastir je smješten u prirodnoj pećini, koju je kao svoju isposničku ćeliju koristio i sam monah, Sveti Vasilije Ostroški, mitropolit zahumsko-hercegovački u drugoj polovini XVII vijeka. Sastoji se od dvije crkvice pećinskog tipa i one predstavljaju glavnu spomeničku vrijednost duhovne kulture. Donja je posvećena Vavedenju presvete Bogorodice, izgrađena 1774. godine, a gornja posvećena Časnom krstu, sagrađena je 1665. godine. Sveti Vasilije Ostroški je umro 12. maja 1671. godine, a njegove mošti u ćivotu, počivaju u ovoj crkvi. Divne freske na njihovim zidovima najvjerovatnije potiču iz XVII vijeka. Gornju – crkvu Časnog krsta, na mjestu isposnice prepodobnog Isaije podigao je, po blagoslovu svetog Vasilija, prvi ostroški iguman Isaija. Neobično, njen oltar se nalazi na jugu, a ulaz na sjeveru. Živopis ove crkve, završen je 1667. podine, predstavlja remek djelo postvizantijskog freskoslikarstva. Pisani dokumenti iz starije epohe za ovaj manastir nisu sačuvani.
Prema popisu iz 2011. godine opština ima 18.472 stanovnika.
| Nacionalni sastav (sa udelom preko 1%) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Crnogorci | 11857 | 64.19% | ||
| Srbi | 5001 | 27.07% | ||
| ostali | 580 | 3.14% | ||
| neizjašnjeni | 1034 | 5.60% | ||
| Verski sastav (sa udelom preko 1%) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Pravoslavci | 17047 | 92.29% | ||
| Muslimani | 262 | 1.42% | ||
| ateisti i agnostici | 193 | 1.04% | ||
| ostali | 460 | 2.49% | ||
| neizjašnjeni | 510 | 2.76% | ||
| Jezički sastav (sa udelom preko 1%) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srpski jezik | 8535 | 46.21% | ||
| Crnogorski jezik | 8141 | 44.07% | ||
| ostali | 1038 | 5.62% | ||
| neizjašnjeni | 758 | 4.10% | ||
- ↑ Zakon o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore.[mrtav link] Sl. list Crne Gore 54/2011
