Periferija
| Periferija περιφέρειν | |
|---|---|
 | |
Periferija (od starogrčke sintagme περιφέρειν - peripherein, peri = okolo + pherein = voditi, što je značilo obilazak[1]) pojednostavljeno rečeno znači dio izvan centra, ili vanjski rubni dio udaljen od centra.
Najčešće značenje te riječi odnosi se na rubne dijelove grada ili predgrađe[2] (što je istoznačenica), ali periferija može biti i cijeli kraj u odnosu na metropolu (kao što su to Grčke periferije), pa čak i čitavi kontinenti, poput Afrike i Amerike u odnosu na svoje kolonijalne metropole.[3]
Riječ periferija se najčešće upotrebljava kao urbanistički pojam, u širu upotrebu ušla je počevši od druge polovice 19. vijeka, nakon naglog porasta stanovništva i bujanja gradova, kad su se oni počeli širiti iz svoje historijske jezgre, koja se shvaćala kao centar prema neizgrađenim rubovima. Kako su rubna područja sve donedavno općenito bila u nepovoljnom položaju u odnosu na centar grada, periferija je bila i pojam za nešto što je manje vrijedno - drugorazredno.
Često se upotrebljava kao geografsko - administrativni pojam, a značenje joj je u suštini isto - periferija je sve ono što nije u centru, ovisno od onog što se centrom smatra, tako periferija može biti čitava regija, ali i dijelovi kontinenta, pa čak i čitavi dijelovi svijeta, ovisno o kutu promatranja.[3]
Pridjev periferan - periferijski ima nešto drugačije značenje, on prvenstveno znači drugorazredni - manje važan, sporedan, nevažan, nebitan[4] - opet u odnosu na glavni centralni pojam. On se upotrebljava u ekonomiji, medicini, matematici[2], fizici, računalstvu, umjetnosti i u gomili drugih ljudskih aktivnosti.
Ta riječ je u južnoslavenske prostore došla iz dva izvora, kao orginalno grčka i preko latinske peripheria[2], koja je imala isto značenje. Zapadnom Evropom se proširila preko starofrancuske peripherie[1] istog značenja.
- ↑ 1,0 1,1 „periphery” (engleski). Merriam-Webster. Pristupljeno 10. 09. 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Periferija” (hrvatski). Hrvatska enciklopedija (Leksikografski zavod M.K.). Pristupljeno 10. 09. 2014.
- ↑ 3,0 3,1 „Urban cultures since the capitalist world system” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 10. 09. 2014.
- ↑ „Značenje reči Periferija” (srpski). Štaznači. Pristupljeno 10. 09. 2014.
