Pipinova darovnica
Pipinova donacija ili Pipinova darovnica je dokument koji je godine 754. izdao franački kralj Pipin Mali, a kojim se određuje kako teritorije u današnjoj Centralnoj Italiji – nekadašnji bizantski Ravenski egzarhat, langobardsko Vojvodstvo Spoleto, Benevento i tzv. Pentapolis u današnjoj regiji Marche (gradovi Rimini, Pesaro, Fano, Senigallia i Ancona) – prelaze pod svjetovnu vlast papa sa sjedištem u Rimu.
Donacija je bila posljedica intenzivne diplomatske aktivnosti pape Zaharija i njegovog nasljednika Stjepana II, koji su, suočeni sa kolapsom bizantske vlasti u Italiji i nestankom Ravenskog egzarhata pod langobardskim udarima 751. nastojali dobiti novog zaštitnika. Izbor je pao na Franačku čiji je majordom i de facto vladar Pipin Mali iste godine svrgnuo Hilderika III, posljednjeg kralja merovinške dinastije. Zaharija je odlučio blagosloviti promjenu dinastije, a godine 754. je Stjepan II otputovao u Franačku kako bi osobno pomazao Pipina kao novog kralja, a njegove sinove Karla Velikog i Karlomana I kao buduće kraljeve. Pipin je dokument izdao u znak zahvalnosti.
Dvije godine kasnije je franačka vojska prodrla u Italiju i prisilila langobardskog kralja da prihvati odredbe donacije. Iako je, s obzirom na planinski i često nepristupačan teren, trebalo vremena da papa nad novodobivenim teritorijama uspostavi vlast, Pipinova donacija se smatra začetkom buduće Papske Države.
- Catholic Encyclopedia: Papal States, section 3: Collapse of the Byzantine Power in Central Italy
- Medieval Sourcebook: Arhivirano 2011-05-22 na Wayback Machine-u Annals of Lorsch