Sopotnica (reka)
| Vodopadi Sopotnice | |
|---|---|
IUCN kategorija III (spomenik prirode) | |
 | |
| Lokacija | Planina Jadovnik |
| Najbliži grad | Prijepolje,  Srbija |
| Površina | 2,09 km² (1 mi² ) |
| Osnivanje | 2005. god.[1] |
Sopotnica je naziv reke i sela na teritoriji opštine Prijepolje, jugozapadna Srbija. Selo je smešteno na padinama planine Jadovnik, između reka Mileševke i Lima.
Selo Sopotnica je nekada bilo poznato po vodenicama i valjaricama od čijeg rada je stanovništvo zarađivalo za život meljući žito i valjajući sukno. Trend sve veće industrijalizacije u drugoj polovini XX veka je doveo do toga da njihov značaj opadne.[2]
Reka izvire na planini Jadovnik na 1.150 m nv i pritoka je Lima. Sam naziv Sopotnica vezuje se za sopot vode, označava vodu koja sopoće, huči. Razlika između najvišeg izvora i ušća (465 m nv) je 685 m. Geomorfološko-hidrološke vrednosti predstavljaju četiri kraška vrela, i sedam bigrenih terasa preko kojih otiču vrelski vodotoci gradeći vodopade i slapove različitih dimenzija duž celog svog toka. Najveći od njih nalazi se na trećem nivou i visok je 25 metara, dok se visina ostalih vodopada kreće od 19 do 23 metra. „Zaštitni znak“ ove reke je siga, kamen koji nastaje taloženjem kalcijum-karbonata na mahovini i lišću. Kamen je mekan i može se seći, pa su ga ljudi često eksploatisali kao građevinski materijal. Danas je to zabranjeno.[3]
U Službenom glasniku Republike Srbije broj 110/2005 od 12.12.2005 objavljeno je da je područje reke Sopotnice, dobilo status spomenika prirode. Kao zaštićeno prirodno dobro od izuzetnog značaja dobilo je status zaštite I kategorije. Spomenik prirode "Slapovi Sopotnice" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja morfo-hidroloških vrednosti predstavljenih sa četiri kraška vrela, više izvora i sedam bigrenih terasa preko kojih otiču vrelski vodotoci gradeći živopisne vodopade i slapove, radi očuvanja i unapređenja lepote predela i uređenja zaštićenog prostora, kao i radi očuvanja raznovrsnosti divljeg biljnog i životinjskog sveta, a u interesu nauke, obrazovanja, kulture, rekreacije i turizma.
Planinarsko društvo Kamena gora iz Prijepolja je upravitelj zaštićenim područjem.[4]
U okviru prirodnog dobra zabranjeno je:
- kaptiranje izvora i vrela u neposrednom izvorištu Sopotnice, pregrađivanje, kanalisanje i drugi hidrotehnički radovi u koritima vodotoka, osim zajaživanja vode za potrebe rada vodenica, naučnog istraživanja i obnavljanja procesa stvaranja bigra i bigrenih terasa
- eksploatacija naslaga bigra i druge radnje kojima se oštećuju reljef bigrenih terasa i izgled i funkcije slapova i vodopada
- otvaranje majdana kamena i eksploatacija drugih mineralnih sirovina
- izgradnja stambenih, ekonomskih, pomoćnih i drugih objekata namenjenih poljoprivrednoj proizvodnji, osim u okviru građevinskih parcela postojećih domaćinstava, kao i izgradnja industrijskih i vikendica[5]
- ↑ „Vodopadi Sopotnice”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Slapovi Sopotnice - vodopadi na netaknutom Jadovniku - avanturista.co”. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-07. Pristupljeno 2022-01-10.
- ↑ Slapovi Sopotnice - izmogugla-pbozin.com
- ↑ „Uredba o zaštiti Spomenika prirode "Vodopadi Sopotnice"”. "Sl. glasnik RS", br. 110/2005 - demo.paragraf.rs.
- ↑ Slapovi Sopotnice - www.vestizssmestaj.rs
