හින්දුස්තානී ශාස්ත්‍රීය සංගීතය

හින්දුස්තානී ශාස්ත්‍රීය සංගීතය (හින්දි: हिन्दुस्तानी शास्त्रीय संगीत, උර්දු: ہندوستانی شاستریہ سنگیت) යනු ලෝකයේ පවතින ප්‍රධාන සංගීත පද්ධති අතරින් එකකි. උතුරු ඉන්දියාව නොහොත් උත්තර හාරතය මූලික කරගනිමින් මෙය ආරම්භ වී ඈත. ක්‍රි.ව. 12 වනි ශත වර්ෂය පමණ කාලයේ ආරම්භවී ඈත. උතුරු ඉන්දියාව,දකුණු ඉන්දියාව, බංගලාදේශය, පාකිස්තානය ඈතුළුව දකුණු ආසියාව පුරාම මෙය පෑතිර ඈත. මෙය ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදේ. එනම්; ඉන්දීය ශාස්ත්‍රීය සංගීතය හා කර්ණාටක සංගීතය යනුවෙනි. කර්ණාටක සංගීතය භාවිතා කරන්නේ දකුණු ඉන්දියාවේ ය.

ඉතිහාසය

ලක්ෂණ

ඉතිහාසය

සංස්කෘත සම්ප්‍රදාය

දොළොස් වැනි සියවසේ දී පමණ, හින්දුස්ථානි සම්භාව්‍ය සංගීතය ප්‍රභවය වූූයේ පසුකාලීන ව ක්‍රමයෙන් "කර්ණාටික සම්භාව්‍ය සංගීතය" ‌ ‌ලෙස හැඳින්‌‌ෙන්න ට වුණු සංගීත සම්ප්‍රදායෙනි. හින්දුස්ථානි සංගීතය මූළීක ව ම රාග යන් හි සකලාංගයන් වල වැඩි දියුණු කිරීම හා ප්‍රසාරණය කිරීම කෙරෙහි වැඩි අවධරණයක් යොමු කරන අතර කර්ණාටික සංගීතය මූළික ව ම සංගතීන්-පදනම් කර ගත් (composition-based) එකකි. ‌මේ සංගීත පද්ධතින් ‌‌දෙකෙහි ම මධ්‍යගත සංකල්පය වන්නේ, ".තාල" නමැති රිද්මීය චක්‍රයක ට අනුව ගැයෙන (notion) "සංගීත මාදිළිය" (musical mode) ‌ේ " රාග " යි.

න ට වුණු සංගීත සම්ප්‍රදායෙනි. සුල්තාන් රාජ්‍ය සමයේ දී හින්දුස්ථානි සංගීතයේ බලපෑම

නූතන යුගය

==== හින්දුස්ථානි සංගීතයේ මූළධර්ම ====භාරතීය සංගීතයට ගාන සමය හදුන්වා දුන්නේ කවුද?

සංගීත සංගති

ධෘපද්

ඛ්‍යාල්

තාරානා

තප්පා

ථුම්රී

ඝසල්

සංගීත භාණ්ඩ

හින්දුස්තානී සංගීත භාණ්ඩ වර්ගීකරණය උත්තර භාරතයට අයත් සංගීත භාණ්ඩ හින්දුස්තානී සංගීත භාණ්ඩ ලෙස හැදින්විය හැකිය.හින්දුස්තානී සංගීත භාණ්ඩ ප්‍රධාන කොටස් 4කට බෙදා දැක්විය හැකිය. 1)තත් වාද්‍ය භාණ්ඩ 2)ඝන වාද්‍ය භාණ්ඩ 3)අවනද්ධ වාද්‍ය භාණ්ඩ 4)සුශිර වාද්‍ය භාණ්ඩ 01) තත් වාද්‍ය භාණ්ඩ 🎻 තත් හෙවත් කම්බි කම්පනය කිරීමෙන් නාදය උපදවා ගන්නා භාණ්ඩ තත් වාද්‍ය භාණ්ඩ ලෙස හැදින්වේ.ස්වර වාදනය කල හැකි මෙම භාණ්ඩ සුසර කර ගැනීමට යතුරු(pegs) භාවිතා කරයි.මෙම භාණ්ඩ වාදනය කිරීමට අලුවක් හෝ මිස්රාබයක් යොදා ගනී.උදාහරණ ලෙස,වයලීනය,සිතාරය,එස්රාජය,සන්තූර්,තාම්පුරාව,ස්වර මණ්ඩලය,සාරංගි,සරෝද්,දිල්රුබාව 02)ඝන වාද්‍ය භාණ්ඩ 🔔 ලෝහ වැනි ඝන ද්‍රව්‍ය ආධාරයෙන් ශබ්දය නිපදවා ගන්නා භාණ්ඩ ඝන වාද්‍ය භාණ්ඩ ලෙස හැදින්විය හැකිය.ලෝහ පෘෂ්ඨ දෙකක් එකට ඝට්ටනය වීමෙන් ශබ්දය උපදී.මේවායෙන් ස්වර වාදනය කල නොහැකි අතර තාලය පවත්වාගෙන යාමට මෙම භාණ්ඩ භාවිතා කරයි.උදාහරණ ලෙස,තාලම්පට,ජලතරංග,ගෙජ්ජි 03)අවනද්ධ වාද්‍ය භාණ්ඩ 🥁 සතුන්ගේ සම් යොදා ගෙන නිර්මාණය කරන භාණ්ඩ අවනද්ධ භාණ්ඩය ලෙස හැදින්වේ.සමට තැලීමෙන් ශබ්දය නිපදවා ගන්නා මේවා තාලය පවත්වා ගැනීමට භාවිතා කරයි.උදාහරණ ලෙස,තබ්ලාව,ඩෝල්කිය,මද්දලය 04)සුශිර වාද්‍ය භාණ්ඩ 🎺 සුලගේ ආධාරයෙන් ශබ්දය නිපදවා ගන්නා භාණ්ඩ ලෙස හැදින්වේ.වායු කදන් කම්පනය වීමෙන් නාදය උපදී.ස්වර වාදනය සදහා යොදා ගනී.උදාහරණ ලෙස,බටනලාව,ශෙනායි,සර්පිනාව,ශ්‍රැති පෙට්ටිය

උත්සව

තව දුරටත් බලන්න

විමර්ශන

වැඩිදුර කියවීමට

මෙම සංගීතයේ රාග විශේෂිත වූ අංගයක් වේ. රාගයකදී ස්වර 5කට නොඅඩු යම් ස්වර සමුදායක් ආරෝහණ,අවරෝහණ ලෙස ගායනා කරයි.

රාග ඉපද වීමට හැකි විශේෂිතවූ ස්වර සමුදාය ථාටය,මේලය ලෙස හඳුන්වයි. මෙවැනි මේල 10ක් පණ්ඩිත් විෂ්ණු නාරායන් භාත්ඛණ්ඩේ පඬිතුමා විසින් හඳුන්වා දී ඇත.

මේල 10

1. යමන් [කල්‍යාණ] 2. බිලාවල් 3. කාෆි 4. භෛරව 5. භෛරවී 6. ඛමාජ් 7. ආශාවරී 8. පූර්වී 9. මාර්වා 10.තෝඩි