fjellova

I kvar kommune der det er statsallmenning, skal det vera eit fjellstyre som administrerer bruken av han. Kapittel 3 i lova gjer nærare reglar om organiseringa av og arbeidsoppgåvane og samansettinga av fjellstyrane. Fjellstyrane i statsallmenningane i Sør-Noreg er organiserte i interesseorganisajonen Norges Fjellstyresamband.

Den første fjellova kom i 1920, og ordninga med fjellstyrar for statsalmenningene i Sør-Noreg feira 100 år i 2020.

Heilt frå den tida jordbruket kom til Noreg, omkring 2800 år fvt., har jordbruksbefolkninga nytta dei tilgrensande naturområda i samband med gårdsdrifta. Allmenningsretten er derfor eldre enn den tidlegaste lovgivinga, og var naturleg nok tematisert i dei tidlegaste landskapslovene våre.

Retten til allmenningsbruk ligg til bygd eller grend som frå gammal tid har hatt slik rett. Om ei bygd eller grend har allmenningsrett og i kva utstrekking, må avgjerast konkret, der den historiske og bruksmessige utviklinga i området er av betydning. I Sør-Noreg gjennomgjekk særdomstolen Høyfjellskommisjonen rettsforholda mellom staten og private i mellom 1908 og 1953. Her vart dei aller fleste spørsmåla om eigedomsrett og allmenningsrett avklart.

Fjellova gjeld berre for statsallmenningar i Sør- og Midt-Noreg. Staten eig òg grunn i Nordland og Troms, men desse statseigedommane er ikkje omfatta av fjellova. Dette omfattar over 50 millionar dekar i Nordland og Troms. I Finnmark er utmarka eigd av Finnmarkseigedommen.

Les meir i Store norske leksikon

• allmenning

• Lovdata: fjellova

Øyvind Ravna og Gunnar Eriksen, Allmenningsretten i Norge – Ulike regler for like arealer, Cappelen Damm Akademisk 2023