Shpejtësia e tingullit

Shpejtësia e zërit është distanca e përshkuar për njësi të kohës nga një valë zanore ndërsa ajo përhapet përmes një mjedisi elastik. Në 20°C, shpejtësia e zërit në ajër është rreth 343 m/s, ose një km në 2.91 s. Varet fuqishëm nga temperatura, si dhe nga mjedisi përmes të cilit përhapet një valë zanore. Në 0°C, shpejtësia e zërit në ajër është rreth 331 m/s. Më thjesht, shpejtësia e zërit është sa shpejt udhëtojnë dridhjet.

Shpejtësia e zërit në një gaz ideal varet vetëm nga temperatura dhe nga përbërja e tij. Shpejtësia ka një varësi të dobët nga frekuenca dhe nga presioni në ajrin e zakonshëm, duke devijuar pak nga sjellja ideale. Në të folurit kolokial, shpejtësia e zërit i referohet shpejtësisë së valëve të zërit në ajër. Megjithatë, shpejtësia e zërit ndryshon nga substanca në substancë: zakonisht, zëri udhëton më ngadalë në gaze, më shpejt në lëngje dhe më shpejt në trupa të ngurtë. Për shembull, ndërsa zëri udhëton me 343 m/s në ajër, ai udhëton me 1,481 m/s në ujë (pothuajse 4,3 herë më shpejt) dhe me 5,120 m/s në hekur (pothuajse 15 herë më shpejt). Në një material jashtëzakonisht të fortë si diamanti, zëri udhëton me 12,000 m/s — rreth 35 herë shpejtësia e tij në ajër dhe afërsisht më e shpejta që mund të udhëtojë në kushte normale. Në teori, shpejtësia e zërit është në fakt shpejtësia e dridhjeve. Valët e zërit në trupat e ngurtë përbëhen nga valët e ngjeshjes (ashtu si në gaze dhe lëngje) dhe një lloj tjetër valë zanore të quajtur valë prerëse, e cila ndodh vetëm në trupat e ngurtë. Valët prerëse në trupat e ngurtë zakonisht udhëtojnë me shpejtësi të ndryshme me valët e ngjeshjes, siç tregohet në sizmologji. Shpejtësia e valëve të ngjeshjes në trupat e ngurtë përcaktohet nga ngjeshshmëria e mjedisit, nga moduli i prerjes dhe nga dendësia. Shpejtësia e valëve prerëse përcaktohet vetëm nga moduli i prerjes dhe nga dendësia e materialit të ngurtë.

Në dinamikën e lëngjeve, shpejtësia e zërit në një mjedis të lëngshëm (gaz ose lëng) përdoret si një masë relative për shpejtësinë e një sendi që lëviz nëpër mjedis. Raporti i shpejtësisë së një sendi me shpejtësinë e zërit (në të njëjtin mjedis) quhet numri Mak i objektit. Sendet që lëvizin me shpejtësi më të madhe se shpejtësia e zërit (Mak 1) thuhet se udhëtojnë me shpejtësi supersonike.