SAO Krajina
| Srpska autonomna oblast Krajina SAO Krajina | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 21. decembar 1990.—19. decembar 1991. | |||||||||
.svg) | |||||||||
 | |||||||||
| Glavni grad | Knin | ||||||||
| Zemlja |  Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 21. decembar 1990. | ||||||||
• Ukinuto | 19. decembar 1991. | ||||||||
| |||||||||
SAO Krajina, odnosno Srpska autonomna oblast Krajina, bila je samoproglašena srpska autonomna oblast, koja je obuhvatala oblasti sa srpskom većinom na područjima severne Dalmacije, Like i Krbave, Korduna i Banije, u okviru administrativnih granica jugoslovenske federalne jedinice Hrvatske. Postojala je u periodu od decembra 1990. do decembra 1991. godine, kada je transformisana u Republiku Srpsku Krajinu. Glavni grad SAO Krajine bio je Knin.[1][2]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Sredinom 1990. godine, opštine sa srpskom većinom na području tadašnje jugoslovenske federalne jedinice Hrvatske pristupile su stvaranju regionalne zajednice, pod nazivom: Zajednica opština Sjeverne Dalmacije i Like (ZOSDL). Nakon održavanja referenduma o autonomiji Srba u Hrvatskoj, koji je sproveden od 19. avgusta do 2. septembra iste godine, Srpsko nacionalno vijeće je 30. septembra donelo odluku da se pristupi ostvarenju pune političke i teritorijalne autonomije srpskog naroda u Hrvatskoj. Tim povodom su izvršene pripreme za prerastanje ZOSDL u srpsku autonomnu oblast, što je realizovano u decembru 1990. godine, kada je ZOSDL transformisana u Srpsku Autonomnu Oblast Krajinu.[3]
Prvobitni plan hrvatskog vrha i Franje Tuđmana je bio da stvori nacionalnu državu Hrvata (što je i učinio izmenama ustava 1990. godine), u sastavu SFRJ. Kasnije se odustalo od ove ideje, i želela se neka labava konfederacija Hrvatske, i ostalih jugoslovenskih zemalja. Srbi, koji su hteli da ostanu da žive u Jugoslaviji, nisu prihvatili ove promene i želje hrvatskog vrha, pa su se stoga organizovali u cilju zaštite svojih prava, i u želji da ostanu deo Jugoslavije.
Dana 21. decembara, 1990. SAO Krajina je zvanično proglašena, i objavila je da ona želi ostati deo SFRJ, i da će na eventualno proglašenje hrvatske nezavisnosti, Srbi odgovoriti istom merom.
„Srpsko Narodno Vijeće“ 16. marta, 1991. je izglasalo, da će se u slučaju nezavisnosti Hrvatske od SFRJ, Krajina proglasiti nezavisnom od Hrvatske, ali u sastavu Jugoslavije. Neke krajiške vođe su čak izjavile želju da Krajinu anektira Srbija.
Dana 12. maja 1991. održan je referendum o daljoj sudbini Krajine. Na referendumu su mogli da učestvuju samo Srbi. Referendumom je odlučeno da se Krajina otcepljuje od Hrvatske, i da ostaje deo Jugoslavije.
Ubrzo nakon proglašenja nezavisnosti počeli su sukobi između Srba i Hrvata. JNA pokušava da razdvoji zaraćene strane, ali ubrzo staje na stranu Srba i pomaže im da prošire teritoriju koju kontrolišu. Zapadna Slavonija i Istočna Slavonija, Baranja i Zapadni Srem dolaze pod srpsku kontrolu, i tada Srbi drže pod vlašću trećinu površine avnojevske Hrvatske.
Dana 19. decembra, 1991. Milan Babić (predsednik SAO Krajine) i Goran Hadžić (predsednik Istočne Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema) su proglasili ujedinjenje ove dve oblasti i proglasili Republiku Srpsku Krajinu. Februara 1992. ova republika se proglasila nezavisnom.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]- Srbi u Hrvatskoj
- Sabor u Srbu
- Referendum o autonomiji Srba u Hrvatskoj
- Srpska demokratska stranka (Hrvatska)
- Jovan Rašković
- SAO Zapadna Slavonija
- Istočna Slavonija, Baranja i Zapadni Srem
- Raspad SFRJ
Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Barić, Nikica (2008). „Djelovanje Vlade Srpske autonomne oblasti Krajine tijekom 1991”. Časopis za suvremenu povijest. 40 (1): 65—83.
- Dakić, Mile (1994). Srpska Krajina: Istorijski temelji i nastanak. Knin: Iskra.
- Dakić, Mile S. (2002). Krajina kroz vijekove: Iz istorije političkih nacionalnih vjerskih i ljudskih prava srpskog naroda u Hrvatskoj. Beograd: Vedes.
- Petrović, Ilija (1994). Srpsko nacionalno vijeće Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema. Novi Sad: Cvetnik.
- Radišić, Dragan (2002). Hronologija događaja na prostoru prethodne Jugoslavije 1990-1995. Banja Luka: Glas srpski.
- Rupić, Mate, ur. (2007). Republika Hrvatska i Domovinski rat 1990.-1995. Dokumenti. 2. Zagreb: Hrvatski memorijalno-dokumentacijski centar Domovinskog rata.