Ślůnzoki
| Ślůnzoki | |
| (Schläsinger) | |
| |
| Baba we ćeszyńskim uobleczyńu, Ćeszyn 1914 | |
| Wjelość do kupy | >817 000 kej nacyjo lebo etńiczno skupina[1] |
| Regijůny zamjyszkańo | Ślůnsk (Polsko, Czesko Republika, Mjymcy), Teksas (USA) |
| Godka | ślůnsko, ślůnski djalekt mjymjeckigo, mjymjecko, polsko, czesko |
| Religije | zauobycz katolicyzm |
| Pokrewne etńiczne skupiny | Poloki, Sorby, Kaszuby, Czechy, Słowaki |
Ślůnzoki (śl-mjym. Schläsinger, pol. Ślązacy, czes. Slezané, mjym. Schlesier, ang. Silesians) – mjano skupiny ludnośći, kero mjyszko na Ślůnsku.
We tym artiklu uomawjo śe Ślůnzokůw we znoczyńu perzůnůw kere deklarujům narodowość ślůnsko, abo kere zachowujům poczuće pewnyj uodrymbnośći kulturalnyj, godkowyj a etnicznyj, nale deklarujům narodowość polsko, mjymjecko abo czesko. Roz na kedy tyż mjanym Ślůnzokůw uokryślo śe mjyszkańcůw Ślůnska, bez wzglyndu na jejich zwjůnzki s kulturům ślůnskům abo jejich brak.
Podug roztůmajtych szacůnkůw, we Polsce a Czeskij Republice mjyszko uod 800 tyś. do 1 250 Ślůnzokůw. Je tyż djaspora ślůnsko we Mjymcach, Zjednoczůnych Sztatach, Australiji a inkszych krejach, uo kerej numerze ńy ma wjarygodnych danych.
Ślůnzoki posůgujům śe ślůnskům godkům a ślůnskům mjymjeckům godkům. Ślůnsko godka kero ńykere uznowajům za djalykt polskij abo czeskij godki a Ślůnsko mjymjecko godka kero ńykere uznowajům za djalykt mjymjeckij.
Etnograficzny tajlůng
[edytuj | edytuj zdrzōdło]| Bazowo skupina | Podskupiny | Zamjyszkany teryn | Djalekta |
|---|---|---|---|
| Bytůmjoki | – | Bytům | ? |
| Chwalimjoki (†) | – | Chwalim | Chwalimsko gwara |
| Ślůnscy Gůrole | Bryńoki, Wiślany, Jabłůnkowjany, Morawjany | Ćeszyński Ślůnsk | Ćeszyński djalekt, Jabłůnkowski djalekt |
| Gůrzany | – | Glywicy, Tarnowske Gůry. | Glywicki djalekt |
| Jacki | – | Jabłůnkůw | Jabłůnkowski djalekt |
| Důlany | – | wodźisławski krys, raćiborski krys | Laszsko godka, ćeszyński djalekt |
| Morawcy | – | hłuczyńsko źymja | laszsko godka |
| Uopolany | Zauodrzoki, Goloki, Bajoki, Uodrziki, Leśńoki, Podleśoki, Borośe, Kryśoki, Kobylorze | Uopolski Ślůnsk: Prudńik, Kandrzin-Koźle Uopole, Wjelge Strzelce, Glywice | uopolski djalekt, djalekt uod Kobylorzůw, prudńicko gwara |
| Raćiborzany, Krawaki | Racibůrz | ? | |
| Wałachy | schodńo skupina (ćeszyńsko), zachodńo skupina (frydecko) | Ćeszyński Ślůnsk | ćeszyński djalekt |
| Hazaki | – | tajla rawickigo krysu | hazacko gwara |
Narodowość
[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Do zgody s wyńikůma Nacyjowego Wszechuobecnygo Wykozu s 2011, ślůnsko nacyjo we polskij tajli Gůrnygo Ślůnska deklarowało 817 000 perzůnůw, we tym 362 tyś. kej jedźino, 56 tyś. kej pjyrszo ze dwůch, a 391 tyś. kej drugo.[1] Do zgody s wyńikůma Nacyjowego Wszechuobecnygo Wykozu s 2002, narodowość ślůnsko we polskij tajli Ślůnska zadeklarowouo 173 200 uosůb[4], guůwńy mjyškańcůw Gůrnygo Ślůnska. Na we czeskim spiśe powszychnym s 2001 roku do narodowośći ślůnskij prziznoło śe 10 878 uobywatelůw Czeskij Republiki, głůwńy mjyszkańcůw morawsko-ślůnskigo kreju (we wykoźe s 1991 roku ta nůmera bůła 44 446 perzůnůw). We ślůnskim wojewůdztwje 148,5 tyś perzůnůw deklarowało narodowość ślůnsko, a we uopolskim wojewůdztwje deklarowało 24,2 tyś uosůb.
Dane uoficjalne ńykere ślůnske uorgańizacyje, lo bajszpilu Ruch Autůnůmije Ślůnska abo Zwjůnzek Ludnośći Narodowośći Ślůnskij uznowajům za fest zańiżůne. Podug uůnych, rachmistrze spisowe we wjelu przipadkach wpisywali do formularza nacyjo polsko mimo aże anketowańe podowali ślůnsko, abo wpisywali narodowość blajsztiftym, coby můc ja ńyskorzi zmjyńić. Zasadność zarzutůw potwjerdźili ńyzależne uobserwatory s Helsińskij Fůndacyje Prow Czowjeka[5].
Narodowość ślůnsko ńy je prawńy uznowano we Polsce ańi we Czeskij Republice. Polski gerycht uokreślůł Ślůnzokůw kej "grupa rygjůnalno zamjeszkujůnco Ślůnsk".
Przipisy
- ↑ 1,0 1,1 Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników - Central Statistical Office of Poland
- ↑ Jan Kurek, Śląsk jako region kulturowy w etnografii [w:] Acta Universitatis Wratislaviensis No 1447, t. VII Struktura współczesnego społeczeństwa Polski w świetle badań śląskich, cz. 1, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1993, s. 59, ISBN 83-229-0838-5, ISSN 0239-6661.
- ↑ Grzegorz Odoj, Andrzej Peć: Dziedzictwo kulturowe – edukacja regionalna. Dzierżoniów: Wyd. Alex, 2000, s. 74. ISBN 83-85589-35-X.
- ↑ http://slunskoeka.pyrsk.com/173153.html
- ↑ Helsińsko Fůndacyjo Prow Czowjeka podważo rzetelność wykozu s 2002 r. - zobejrzij p. 45