Theodor Kaluza
Theodor Franz Eduard Kaluza (rodz. 9 listopada 1885 we Wilhelmsthal (terozki bycirk Uopola), um. 19 styczńa 1954 we Göttingen) – ńymjecki matymatyk a fizyk ze Gůrnygo Ślůnska. Znomy je ze průb uńifikacyji uogůlnyj teoryji wzglyndnośći ze elekromagnetyzmym przi podporze aparatu przestrzyńi pjynćowymjarowyj.
Biografijo
[edytuj | edytuj zdrzōdło]Pochodźůł ze katolickij familiji ze Gůrnygo Ślůnska. Wedle rychtowań ze uopolskigo kośćůła, kaj wźůn krzest, rodźůł śe we Uopolu (wuůnczas ńymjecke Oppeln). We wjeku 3 lot wyjechoł do Kalińingradu, kaj sztudjyrowoł nad matymatykům, fizykům a astronomijům. Badoł sam dźołańo grawitacyji a fal elektromagnytycznych we przestrzyńi pjynćowymjarowyj. We 1919 stworzůł teoryjo, kero ńyskorzi we 1926 půmjyńił Oskar Klein, ta wersyjo mjanowano je dźiśoj kej Teoryjo Kaluzy-Kleina.
Albert Einstein tak uůnygo uoceńůł na tyjma jigo badań:
- "Do tygo chopa mom wjelgi respekt za pjynkno jigo rozumowańo"
Bibljografijo
[edytuj | edytuj zdrzōdło]- Menso Folkerts: Kaluza, Theodor, ze seryji Neue Deutsche Biographie (NDB), Berlin 1977, ISBN 3-428-00192-3, z. 76
- Daniela Wuensch: Der Erfinder der 5. Dimension Theodor Kaluza – Leben und Werk. Göttingen, 2005, ISBN 978-3-938016-03-9