Ti-syang
u tineng pabaluhay tu nikulitan, Ti-syang Titian 1487 a mihcaan katukuh 1576 a mihcaan Italian, sakay kahemekan nu mikulita ci Wiy-ni-s, I-Ta-li nu naliman misulitay cumelak macakay nu Wi-ni-s. lecuhan i I-ta-li nu Wi-ni-s satipan salungan ku hekal nu buyuay a niyazu’, Ka-tu-lay, 12 ku mihcaan hawsa ladaye nu wama ciniza miliwku i Wi-ni-s, zikuz ci Ti-syang muliya tayza tayza i Wi-ni-s kakelul micumud i Bellini a pikulitan a pikawawan minanam mikulit, namahiza sa i kauzipan niza caay tu piliyas tu Wi-ni-s.
yu, BeIIini atu ci Giorione kakilukilul satu mapatay, ci Ti-syang mipatatungus tu tuyni masakaputay kapulungan a kanatalan tu nu mikulitay.
i masakapahay henay a ziday i misulitay tu nu tademawan mizatengay nu mikeliday, micaluk atu plahad tu nu Wi-ni-s kucungay mikulitay, u sikulitay a nikulitan, misanga’ tu wawaya atu mitiyung tu sapisulit uyza micuzuh pacumud tayza I baluhay a ngatu, i pikulitan tu nu kiwkay pakatineng tu kacakatan lekad a nilaculan a matelek ku nizatengan.
nisanga’an banihiway lipahak ku balucu’ atu nikakapah ku nikauzip, nika i 1533 a mihcaan Ca-li lima a lasubu a mihcaan pangangan u kakitaan zikuz, kulit satu “Si-pang-ya mapalekay tu ku kiwkay” atu “Bey-li tusa a lasubu a mihcaan u nilecuhan a wawa ci Tay-ce-tang.Pey-ti-nan piini ci Sen-li a Di’tu” mahalhal pasayza kakitaan a nikulitan.
u nikulitan tu tademaw niza taneng patahkal paazih tu lalabu nu balucu’ a kitakit nu tademaw, u kizemuay a mihcaan misadimel ku pikulit, icelang tanektek, kulikutitan malikat,caay tu pitantan ku nikulitan, sacacacay ku nipakuli yadah ku nikasumad. i tineng nu pikulit sakay zikuz palahan tu mikulitay nu Ow-cow, tabaki ku nikalilid.
「
u nikawawan ni Ti-syang uyza u singanganay、u kahemekan a kawaw” mahini ku patinaku, nika nalimaan malaheciaytu niza a caay situngus tu waway ciniza, u maadubay a tademaw ciniza, miliyung tu zuma a tademaw atu siaenengay maedap tu nabalucu’an nu uzip.
nikauzipan生平
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u saayaway nikulitan ni Ti-syang mutesek ku nikalilid ni La-pey-al atu ci Mi-kay-lang-ci-low, zikuz u nikulitan niza palecad tu cumelakay a nisulitan nalimaan a nisangaan nu mikulitay, mangaleb kahenulan ku piyung tu sikulitaya, sakay nuayaw nu mikulitay mahiniay Lu-pen-s atu Pu-san tabaki ku nikalilid. u nisanga’an niza tabaki ku nizatengan, kapah tabaki, makelec ku nisangaan a bacu, u kulikulitan salungan.
ci ti-syang nanu Hungti Paw- low tulu lasubu a mihcaac atu Sen-sen low-ma-ti kow Hungti ca-li lima lasubu a mihcaan matakus tayza i Low-ma atu Hung-tiay a luma’ mikulit yadah ku nikulitan tu nu tademaway. nika katenes nikauzip niza angangan itini i Wi-ni-s amauzip, nadah ku nisubelidan tu nikulitan. angangan a nikulitan niza uyza kiwkayay atu kasumamaad a Low-ma a nakamuan nu babalak ku sasulitan, matumes nu saigianan a manamuh mahemek tu nu ka satusil nu uzip nu tademaw.
nisubelidan a zaysang 遺產
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]nikauzipan nikulitan ni Ti-syang pakala tu 400, ayza nisupedan 300 tu. uzumaay “Tay-an-na aci A-ke-tay-ong” i 2008 a mihcaan i Su-ke-lan nu kanatalay a Mey-su-kowan atu kanatal a Mey-su-kowan i 5000 mang nu Ing-pang a kalisiw a aca a micakayan, mala u satekesay nikulitan nu kitakit. u nikulitan niza isasaay u sumanahay ku ayaw, satu nikulitan tahkal ku sumanahay kim, uyni a kulit pangangan han tu “sumanahay Ti-syang”.