ఉదయగిరి (ఒడిషా)
ఉదయగిరి | |
---|---|
ଉଦୟଗିରି | |
ప్రధాన స్థూపం | |
మతం | |
అనుబంధం | బౌద్ధము |
స్థితి | సంరక్షితం |
ప్రదేశం | |
ప్రదేశం | భారత దేశం |
రాష్ట్రం | ఒడిషా |
Lua error in మాడ్యూల్:Location_map at line 526: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/భారత దేశం" does not exist. | |
భౌగోళిక అంశాలు | 20°38′30″N 86°16′09″E / 20.6416°N 86.2692°E |
బౌద్ధ |
పర్యాటక ప్రాంతాలు |
---|
![]() |
ప్రముఖ బౌద్ధ స్థలాలు |
లలితగిరి
|
ఉదయగిరి (ଉଦୟଗିରି) ఒడిషా రాష్ట్రంలోని అతి పెద్ద బౌద్ధ ఆరామము.[1] ఇక్కడ ప్రధాన స్థూపం, బౌద్ధ విహారాలు ఉన్నాయి. దీని సమీపంలో ఉన్న లలితగిరి, రత్నగిరి బౌద్ధారామాలతో కలిపి ఇది కూడా 7వ శతాబ్దానికి చెందిన పుష్పగిరి బౌద్ధ విశ్వవిద్యాలయంలో ఒక భాగంగా ఉండేది.[2] ఈ మూడు వారసత్వ సంపదలను సంయుక్తంగా "వజ్ర త్రిభుజి" (రత్నగిరి - ఉదయగిరి - లలితగిరి)గా పేర్కొంటారు.[3] ఇక్కడ లభించిన శాసనాల ప్రకారం ఈ ప్రదేశానికి "మాధవపుర మహావిహారం" అనే పేరు ఉన్నట్లు తెలుస్తున్నది.[4] ఈ బౌద్ధ మహావిహారం 7వ శతాబ్దం నుండి 12వ శతాబ్దం వరకు క్రియాశీలకంగా ఉన్నట్లు పరిశోధనలు తెలుపుతున్నాయి.[1]
భౌగోళిక ఉనికి
[మార్చు]ఉదయగిరి ఒడిషా రాజధాని భువనేశ్వర్కు ఈశాన్యంలో 90 కి.మీల దూరంలో,[4] కటక్ నగరానికి ఈశాన్య దిక్కులో 70 కి.మీల దూరంలో[1][3] కొండల అడుగు భాగంలో నెలకొని ఉంది.
పరిశోధనలు
[మార్చు]ఈ ప్రాంతంలో 1958 నుండి భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ అనేక తవ్వకాలను జరిపింది.[4] 1985-86, 1989-90ల మధ్యకాలంలో జరిపిన త్రవ్వకాలలో కొన్ని పురావస్తువులు బయల్పడ్డాయి. వాటిలో బౌద్ధ ఆరామం, దాని చుట్టూ ప్రహారీగోడ, ఏడు మీటర్ల ఎత్తువున్న ఒక స్థూపం దాని నలుదిక్కులా ధ్యానముద్రలో ఉన్న బుద్ధ విగ్రహాలు ఉన్నాయి. లభ్యమైన శాసనాల ఆధారంగా ఈ ప్రదేశాన్ని "మాధవపుర మహావిహారం'గా నిర్ధారించారు. 1997-2000 ల మధ్య జరిగిన మలివిడత తవ్వకాలలో మరికొన్ని స్థూపాలు, బౌద్ధారామాలు బయల్పడ్డాయి. వాటిలో 8వ శతాబ్దానికి చెందిన రెండు ఆరామాలు, బుద్ధుడు, తారాదేవి, మంజుశ్రీ, అవలోకితేశ్వర, జాతముక్తలోకేశ్వర విగ్రహాలు, మరికొన్ని టెర్రకోట మట్టి వస్తువులు ఉన్నాయి.[4] మెట్లతో కూడిన ఒక దిగుడుబావి కనుగొనబడింది. ఆ మెట్లపై శాసనాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి.[1] ఆ ప్రదేశంలో ఒక ప్రవేశద్వారం కూడా కనుగొనబడింది. ఆ ద్వారంపై హనుమంతుడు తన్మయంతో కళ్ళుమూసుకుని ఊయల ఊగుతున్నట్లు చెక్కబడి ఉంది.[3]
ఇటీవల 2001-2004లో జరిపిన తవ్వకాలలో చదును చేయబడిన రాతినేల, ఆరామంలో ఉత్తర దిక్కుకు నీరు ప్రవహించే విధంగా ఒక ప్రధాన కాలువ, 14.05 మీ
ఉదయగిరి, లలితగిరి, రత్నగిరులలో తార కురుకుళ్ళ విగ్రహాలను కనుగొన్నారు. ఇవి లలితాసనం వేసి కూర్చొని వున్న అమితాభ మూర్తి నుండి ఉద్భవించినాయి.[5] అలాగే ఈ ప్రదేశాలలో హరితి విగ్రహాలు కూడా బయల్పడినాయి. హరితి పిల్లలను అపహరించే స్త్రీ మూర్తి. కానీ బుద్ధుడు ఆమెను పిల్లలను సంరక్షించే వ్యక్తిగా ప్రేరేపించాడు. ఈ హరితి విగ్రహాలు ఒడిలో పిల్లవానికి చనుబాలు త్రాగించే భంగిమలో ఉన్నాయి.[6]
చైత్యగృహాలలో అనేక స్థూపాల అవశేషాలు కనిపించాయి. ఈ చైత్యగృహాల ఆవరణలో అవలోకితేశ్వర, తథాగత, భికృతి తార, చండ విగ్రహాలు గూళ్లలో నాలుగు దిక్కులా కనుగొన్నారు. ఇంకా 1 నుండి 12వ శతాబ్దాలకు చెందిన ఇటుకలు, మట్టితో కట్టిన 14 స్థూపాలు, 5వ శతాబ్దం నుండి 13వ శతాబ్దాల వరకు సంబంధించిన అనేక శాసనాలను కనుగొన్నారు. చైత్యగృహాలకు తూర్పు దిక్కున 6 గదులున్న నివాస గృహాలు, వాటిలో గృహావసర సామాగ్రుల శిథిలాలు బయల్పడ్డాయి[4] ఇక్కడికి 5కి.మీల దూరంలో ఉన్న రత్నగిరిలో తాంత్రిక ఆచారలతో కూడిన వజ్రయాన బౌద్ధవిశ్వాసాలు ఉన్నట్లు తెలుస్తున్నది కాని ఉదయగిరిలో అటువంటి బౌద్ధ విశ్వాసాలు ఉన్నట్లు నిరూపించే శాసనాలు లభ్యం కాలేదు.[1]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "Udayagiri". Government of Odisha, Department of Tourism. Archived from the original on 2012-02-20. Retrieved 2017-10-12.
- ↑ Hoiberg & Ramchandani 2000, pp. 175–176.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Kumar, Arjun (22 March 2012). "Sounds of silence at Buddhist sites in Odisha, Ratnagiri-Udayagiri-Lalitgiri". Economic times.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 "Excavations – 2000–2005 – Orissa". Various Udaygiri-2, dt. Jajpur. Archaeological Survey of India. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2011. Retrieved 9 April 2015.
- ↑ Session 2000, p. 74.
- ↑ Session 2000, p. 76.
అధోజ్ఞాపికలు
[మార్చు]- హోయిబెర్గ్, డేల్; రాంచందాని, ఇందూ (2000). స్టూడెంట్స్ బ్రిటానికా ఇండియాStudents'. పాపులర్ ప్రకాశన్. ISBN 978-0-85229-760-5.
- సెషన్, ఇండియన్ ఆర్ట్ హిస్టరీ కాంగ్రెస్ (2000). ప్రొసీడింగ్స్ ఆఫ్ ఇండియన్ ఆర్ట్ హిస్టరీ కాంగ్రెస్. ఇండియన్ ఆర్ట్ హిస్టరీ కాంగ్రెస్.
బయటి లింకులు
[మార్చు]![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)