Parañaque
Parañaque ᜉᜇᜈᜒᜌᜃᜒ Lungsod ng Parañaque | |
|---|---|
 Tanawin ng Parañaque mula sa himpapawid. | |
 Mapa ng Kalakhang Maynila na nagpapakita sa lokasyon ng Parañaque | |
 | |
.svg)  Parañaque Lokasyon sa Pilipinas | |
| Mga koordinado: 14°30′03″N 120°59′29″E / 14.5008°N 120.9915°E | |
| Bansa |  Pilipinas |
| Rehiyon | Pambansang Punong Rehiyon (NCR) |
| Lalawigan | — |
| Distrito | — 1381000000 |
| Mga barangay | 16 (alamin) |
| Pagkatatag | 1572 |
| Ganap na Bayan | 30 Nobyembre 1572 |
| Ganap na Lungsod | 15 Pebrero 1998 |
| Pamahalaan | |
| • Punong Lungsod | Eric L. Olivarez |
| • Pangalawang Punong Lungsod | Joan Villafuerte |
| • Manghalalal | 346,078 botante (2022) |
| Lawak | |
| • Kabuuan | 46.57 km2 (17.98 milya kuwadrado) |
| Taas | Formatting error: invalid input when rounding m (39.0 ft tal) |
| Populasyon (Senso ng 2020) | |
| • Kabuuan | 689,992 |
| • Kapal | 15,000/km2 (38,000/milya kuwadrado) |
| • Kabahayan | 182,216 |
| Ekonomiya | |
| • Kaurian ng kita | ika-1 klase ng kita ng lungsod |
| • Antas ng kahirapan | 2.50% (2021)[2] |
| • Kita | ₱7,924,495,749.002,872,402,659.003,477,697,739.003,509,148,274.004,049,570,790.004,819,980,936.005,134,595,367.006,668,780,634.006,967,121,557.007,939,756,875.398,671,495,898.10 (2020) |
| • Aset | ₱14,896,277,723.005,222,789,066.005,819,988,306.006,457,509,931.006,555,247,431.007,619,153,205.008,819,820,375.0011,148,975,974.0013,306,153,607.0016,630,295,095.3726,883,368,638.48 (2020) |
| • Pananagutan | ₱4,796,329,037.003,354,500,718.004,203,460,198.003,308,207,865.002,044,839,261.004,408,976,174.004,460,044,524.004,422,347,186.004,977,883,582.002,268,621,907.752,030,470,820.91 (2020) |
| • Paggasta | ₱6,182,055,478.002,460,082,283.002,539,492,030.002,703,036,848.003,001,369,464.003,352,163,791.003,919,199,249.004,401,587,963.005,293,105,863.006,955,503,574.577,497,477,697.97 (2020) |
| Sona ng oras | UTC+8 (PST) |
| Kodigong Pangsulat | 1700–1720 |
| PSGC | 1381000000 |
| Kodigong pantawag | 02 |
| Uri ng klima | Tropikal na monsoon na klima |
| Mga wika | wikang Tagalog |
| Websayt | paranaquecity.gov.ph |
Ang Lungsod ng Parañaque, o mas kilala bilang Parañaque, ay isa sa mga bayan at lungsod na bumubuo ng Kalakhang Maynila sa Pilipinas. Ito ay naliligiran sa hilaga ng Lungsod ng Pasay, ng Lungsod ng Taguig sa hilagang-silangan, Lungsod ng Muntinlupa sa timog-silangan, Lungsod ng Las Piñas sa timog-kanluran, at ng Look ng Maynila sa kanluran.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang Parañaque ay itinatag noong 1572, sa kadahilanang ang lugar ay malapit sa dagat, ang mga Paraqueños (Parañaquense) ay nakipagkalakalan sa mga Intsik, Indones, Indians at Malayans. Noong panahong iyon ang pangunahing hanapbuhay ay ang paggawa ng asin, pangingisda, pagtatanim ng bigas, paggawa ng sapatos, paggawa ng tsinelas at paghahabi. Ang komunidad ay pinamumunuan ng cabeza de barangay, isang kanluraning bersyon ng mga lokal na tagapamuno at ang mga principalia bilang mga lokal na aristokrata, isang napaka-matibay na institusyon sa lipunan dahil sila ay ang mga kalimitang gumaganap sa mga pampolitikang posisyon. Sila ay makatwiran at tagapamagitan ng pangangailangan ng mga mga mananakop na Espanyol. Ang edukasyon ay limitado para sa principalia lamang dahil sila lang ang may kakayahang magbayad para rito. Ang naitalang simula ng Palanyag ay nagsimula noong 1580 nang si Fr. Diego de Espinar, isang misyonerong Augustinian, ay hinirang na tagapamahala ng kumbento o relihiyosong bahay ng bayan. Bilang residenteng pari, siya ay nagtatag ng bahay ng misyon doon, na may hurisdiksiyon na umaabot hanggang sa Kawit sa lalawigan ng Cavite. Ang Konseho ng Definitors (o konseho ng mga pinuno ng relihiyon order) noong ika-11 Mayo 1580, ay tinanggap ng Palanyag bilang isang malayang bayan. Ang larawan ng patrona ng Palanyag na si Nuestra Señora del Buensuceso, ay dinala sa St. Andrew's Church sa La Huerta noong 1625.
Nasasaad sa ilang tala na dahil ang Palanyag ay matatagpuan sa sangang-daan ng Maynila, at ng mga lalawigan ng Cavite at Batangas, naging daan ito para maging importanteng bahagi nang kasaysayan ng Pilipinas ang mga taong-bayan nito. Sa panahon ng pananakop ng mga Intsik na mandarambong na si Limahong noong 1574, ang mga mamamayan ng Parañaque, lalo na yaong mula sa Barangay Dongalo, ay matapang na pumigil sa pag-atake sa Maynila. Ito ay ang kinilala bilang ang "insedente sa Red Sea" dahil sa mga dugo na dumaloy bilang resulta ng pagtatanggol na ginawa ng tao mula sa baryo Sta. Monica, dating pangalan ng barangay. Nang sakupin ng mga Briton ang Maynila noong 1762, ang mga taong-bayan ay muling naging tapat sa mga mananakop na Espanyol, lalo na sa mga Augustinian. Ang pagsalakay gayunpaman ay nagpakita na ang kapangyarihan ng mga Espanyol ay hindi masusupil at matapos ang higit sa isang daang taon, ito ay mapatunayan na totoo. Pagkatapos ay dumating ang Himagsikang Pilipino (mga huling bahagi ng ika-19 na siglo) at ang napagtanto ng mga Espanyol na ang bayan ay isang praktikal na lagusan patungong Cavite, ang balwarte ng mga rebolusyonaryo Katipunero. Gayundin naman para sa mga rebolusyonaryong nakabase sa Cavite, nakita nila ang bayan bilang kanilang lagusan patungong Intramuros, ang sentro ng pamahalaang Espanyol sa Maynila. Ang mga kilalang Paraqueños, tulad ni Manuel Quiogue at ng sekular na pari na si Padre Pedro Dandan ay naging prominenteng rebolusyonaryo. Nang nasakop na ito ng mga Amerikano, isa ang Parañaque sa mga bayan na unang nagkaroon ng pamahalaan.
Pagiging lungsod
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Lungsod ng Parañaque ay ang ika-11 na lungsod sa kalakhang Maynila (sumunod sa Lungsod ng Las Pinas noong 1997), at hinirang bilang urbanisadong lungsod ni dating Pangulong Fidel V. Ramos noong 15 Pebrero 1998.
Ang Lungsod ng Parañaque ngayon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Sa pag-aari ng estratihikong lokasyon ang Parañaque, ito ang isa sa mahalagang sentro ng pangangalakal at paghahanapbuhay sa Kalakhang Maynila. Ang Baclaran, kung saan matatagpuan ang malalaking mga bahagi ng mga kagamitang tuyo, ay isa sa pinakamapilang pamilihan sa bansa. Ang mga nayon ng mga maliliit na mangingisda na tinatawag na "fisherman's wharves" ay matatagpuan din sa malapit sa barangay La Huerta, kung saan matatagpuan ang merkado na mayroong bilang ng mga restawrante na naghahain ng mga pagkaing pangkaragatang sariwa na DAMPA. Mayroon ding itong sariling pambansang paliparang pandaigdigan at ang Duty Free Philippines para sa mga kagamitang naangkat na.[3] at ang Ang Bagong Nayong Pilipino Entertainment City kung saan ang tatlong pinagsamang mga resort ay nakalisensya ng PAGCOR - Philippine Amusement & Gaming Corporation, ay matatagpuan. Noong 9 Oktubre 2018, ang Parañaque Integrated Terminal Exchange ay binuksan sa lungsod na ito at siya rin ang kauna-unahang daungang-lupa sa Pilipinas.
Noong Mayo 2001, pormal na napasinayaan ang SM City Sucat (dating SM Supercenter Sucat); at noong Nobyembre 2002, ang ikalawang SM City mall sa lungsod ng Parañaque ay naitayo, ang SM City Bicutan, na naging isa sa pinakakilalang mall sa lungsod ng Parañaque sumunod sa Uniwide Coastal Mall, Uniwide Sucat sa Dr. A. Santos Ave. Noong Hulyo 2007, naitayo ang unang strip mall na matatagpuan sa San Antonio ang "Santana Grove". Matatagpuan dito ang Shopwise, Jollibee, Chowking, Starbucks, Icebergs, Behrouz, Guernicas, Pan De Manila, Wi-Tribe, Bacolod Chk-n-Bbq, Serye Restaurant, Mongkok, Tapa King, RCBC, MLM Dental Nook, Greenhills Christian Fellowship, Human Heart Natures, South Support Printing at ang Teleperformance. Noong Abril 2008, pormal na binuksan at pinasinayaan ang Pergola Lifestyle Mall sa BF Homes at noong Agosto ng kaparehong taon, binuksan ang dakilang Mall of Asia sa Diosdado Macapagal Blvd. Noong Nobyembre 2014, binuksan at pinasinayaan ang SM City BF Parañaque sa BF Homes.
Pamahalaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]| Alkalde | Panunungkulan |
|---|---|
| Ramon Pascual | 1954–1963 |
| Eleuterio de Leon | 1963–1972 |
| Florencio Bernabe, Sr. | 1972–1986 |
| Rodolfo G. Buenavista | 1986–1988 |
| Walfredo Ferrer | 1988–1992 |
| Pablo R. Olivarez | 1992–1995 |
| Joey P. Marquez | 1995–2004 |
| Florencio M. Bernabe, Jr. | 2004–2013 |
| Edwin DL. Olivarez | 2013–2022 |
| Eric L. Olivarez | 2022–kasalukuyan |
Distrito at mga Barangay
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Parañaque ay binubuo ng dalawang distritong pambatas na nahahati pa sa 16 na Barangay. Ang Unang distrito ay mayroong walong barangay sa kanlurang bahagi ng lungsod, samantalang ang ikalawang distrito ay binubuo rin ng walong barangay sa silangang bahagi ng lungsod.
Habang ang mga barangay ang mga paghahating administratibo ng lungsod, at ang legal na bahagi ng panirahan at kinatatayuan ng mga Establisyemento at bahay, maraming mamamayan ang gumagamit ng kanilang mga subdibisyon (village) sa halip na kanilang mga barangay.
Mga barangay
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang Parañaque ay hinati sa 16 barangay, kung saan ang bawat 8 barangay nito ay bumubuo sa isang distrito.
| Barangay | Distrito | Populasyon
[4] |
Laki (km2) |
Densidad (/km2) |
Kodigong postal |
|---|---|---|---|---|---|
| Baclaran | una | 33,850 | 0.6372 | 33477.72 | 1702 |
| BF Homes | ikalawa | 92,752 | 7.695 | 10846.26 | 1720/1718 |
| Don Bosco | ikalawa | 54,188 | 3.8475 | 12377.13 | 1711 |
| Don Galo | una | 10,550 | 0.2322 | 46627.91 | 1700 |
| La Huerta | una | 8,592 | 0.5372 | 16358.90 | |
| Marcelo Green | ikalawa | 37,574 | 3.0619 | 9396.78 | |
| Merville | ikalawa | 26,615 | 3.044 | 6698.75 | 1709 |
| Moonwalk | ikalawa | 72,520 | 3.7728 | 15801.00 | 1709 |
| San Antonio | ikalawa | 70,134 | 2.8719 | 20838.82 | 1707/1715 |
| San Dionisio | una | 72,522 | 6.6256 | 9199.32 | |
| San Isidro | una | 79,372 | 3.6522 | 18902.31 | |
| San Martin de Porres | ikalawa | 20,283 | 1.5565 | 13451.98 | |
| Santo Niño | una | 28,925 | 2.4597 | 11479.04 | 1704 |
| Sun Valley | ikalawa | 50,087 | 1.7775 | 21145.43 | |
| Tambo | una | 26,928 | 3.0969 | 8462.98 | 1701 |
| Vitalez | una | 5,100 | 0.572 | 7898.60 |
Kasalukuyang mga Opisyal (2022-2025)
[baguhin | baguhin ang wikitext]| Posisyon | Pangalan |
|---|---|
| Punong-Lungsod | Eric Olivarez |
| Pangalawang Punong-Lungsod | Joan Villafuerte |
| Unang Distrito | |
| Kinatawan | Edwin Olivarez |
| Mga Konsehal | Rufino M. Allanigue |
| Jaime N. de los Santos | |
| Joan V. Densing | |
| Raquel Gabriel | |
| Alma Moreno | |
| Eric Baes | |
| Florante C. Romey, Jr. | |
| Jason P. Webb | |
| Ikalawang Distrito | |
| Kinatawan | Joy Myra S. Tambunting |
| Mga Konsehal | Florencia N. Amurao |
| Carlito D. Antipuesto | |
| Edwin R. Benzon | |
| Norberto A. Bonsol | |
| Conchita S. Bustamante | |
| Giovanni E. Esplana | |
| Jose Enrico T. Golez | |
| Valmar C. Sotto | |
| ABC President | Teodoro Virata, Jr. |
| SK Federation President | Marinelle Formentera |
Edukasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Lungsod ng Parañaque ay mayroong magkakaibang sistema ng edukasyon na mayroong espesyalisasyon sa iba't-ibang larangang akademiko at teknikal at mayroong maraming paaralan at kolehiyo.
- St. Andrew's School - pinakamagandang eskwelahan sa lungsod ng Parañaque
- St. Paul College of Parañaque
- Olivarez College - tanging eskwelahan sa lungsod ng Parañaque na accredited ng PAASCU Level II at PACUCOA Level III
Paaralan ng Pamahalaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Parañaque City College of Science and Technology, Administrator: Mrs.Socorro C. Rivera
Mga Pasyalan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino
- Berma Mall (Baclaran)
- Casino Filipino (beside NAIA)
- Asia World City (the HIStory World Tour concert of Michael Jackson was held in this venue)
- Dampa (Ninoy Aquino Ave.)
- SM City Bicutan
- SM City Sucat
- Jaka Plaza (Sucat)
- Elorde Boxing Sports Center (Sucat)
- Uniwide Coastal Mall (Roxas Blvd.)
- Uniwide Sucat / Super 8 (Dr.A. Santos Avenue)
- First restaurant of Max's of Manila
- Wild Card Boxing Gym (BF Homes), the practice home of boxing champ Manny Pacquiao and other boxing icons.
- Santana Grove (Sucat)
- The Pergola Lifestyle Mall (Aguirre Ave., BF Homes)
- Shopwise Sucat (Dr. A. Santos Ave.)
- Simbahan ng Baclaran, officially the National Shrine of Our Mother of Perpetual Help, one of the biggest and most active churches in the country where devotees flock to hear mass every Wednesday
- Olivarez Coliseum (Dr. A. Santos Avenue)
- Olivarez College (Dr. A. Santos Avenue)
- Don Galo Motor Works (Quirino Ave. Don Galo)
- Duty Free Philippines
Transportasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang Parañaque ay pinagsisilbihan ng LRT (sa pamamagitan ng estasyon ng Baclaran, na matatagpuan sa Lungsod ng Pasay) at ng PNR (sa pamamagitan ng estasyon ng Bicutan). Sa lungsod matatagpuan din ang Terminal 1 ng Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino, na nasa Abenida Ninoy Aquino.
Ang lungsod ay pinagsisilbihan ng ilang mga mahahalagang lansangan, tulad ng South Luzon Expressway at Metro Manila Skyway sa silangan, at Manila–Cavite Expressway at Abenida Elpidio Quirino sa kanluran. Ang Abenida Dr. Arcadio Santos ang nagsisilbing pangunahing daang arteryal ng lungsod.
Mga kapatid na Lungsod
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Lungsod ng Iloilo, Pilipinas
- Lungsod ng Bacolod, Pilipinas
- Lungsod ng Tangub, Pilipinas
- Lungsod ng Las Piñas, Pilipinas
Tingnan rin
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga Kawing Panlabas
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Opisyal na websayt ng Lungsod ng Parañaque Naka-arkibo 2013-11-18 sa Wayback Machine.
- Tungkol sa BF Homes Parañaque
Padron:Mga bayan at lungsod sa Pilipinas Padron:Largest cities of the Philippines
- ↑
"Province:". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Duty Free adds more Pinoy products in stores". The Philippine Star (sa wikang Ingles).
- ↑ https://psa.gov.ph/sites/default/files/attachments/ird/pressrelease/NCR.xlsx Padron:Bare URL spreadsheet