Palmiye
Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Kasım 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Palmiye, palmiyegiller (Arecaceae, Palmae) familyasını oluşturan tropik iklimlerde yetişen türlerin ortak adı.
Palmiyegiller | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cocos nucifera
| ||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||
|
Özellikleri
değiştirPalmiyeler konik gövdelidirler. Bu tür ağaçların dalları hemen hemen hiç yoktur. Bir gövdeden birçok yaprak çıkmaktadır. Palmiye ağaçlarının en büyükleri 30 metreye kadar çıkabilmektedir. Palmiye türlerinin tohumları 1 cm'den 50 cm'ye kadar kabak çiçeği gibi kabarır.
Dağılımı
değiştirYaygın olduğu yerler Asya, Amerika, Büyük Okyanus Adaları ve Afrika'dır.
Birçok türü vardır. Hurma ve Hindistan cevizi meyveleri yenen palmiye türlerindendir.
Asya'da
değiştirAsya'daki palmiye türlerinden en önemlisi Trachycarpus Fortunei'dir. Çin Palmiyesi diye de adlandırılır. Güneydoğu Asya'da yetişmektedir. Türkiye'de de az da olsa vardır.
Afrika'da
değiştirAfrika'da özellikle kuzey bölgesinde birçok palmiye bulunur. Mısır, Libya, Cezayir, Tunus, Fas gibi Kuzey Afrika ülkelerinde rastlamak mümkündür.
Bazı bölgelerinde geçim kaynağı olan hurma önemli bir paya sahiptir. Ancak son yıllarda gittikçe yaygınlaşan ve kontrol edilemeyen Kırmızı Palmiye Böceği yüzünden birçok hurma çiftçisi büyük zarara uğramıştır ve birçok ağaç telef olmuştur. Türkiye'ye kontrolsüz olarak sokulan Palmiyeler sebebi ile Kırmızı Palmiye Böceği Türkiye'de de etkili olmaya başlamıştır. Böceğin tahribatının önüne geçilememektedir.
Amerika'da
değiştirÖzellikle Güney Amerika'da yağmur ormanlarında bulunur. Ayrıca Orta Amerika'da Yucatan bölgesi ve Karayip ülkelerinde de palmiye vardır.
Büyük Okyanus Adalarında
değiştirBüyük Okyanus Adalarında da palmiyelere rastlamak mümkündür. Guam, Fiji, Tahiti gibi adalarda palmiyeye rastlamak mümkündür.
Kullanımı
değiştirAkdeniz ülkelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilen palmiyeler, tropikal ülkelerde ekonomik öneme sahiptir.
Özellikle yerliler, palmiyelerden "palmiye şarabı" denilen ve palmiyenin genç gövdesinin hafifçe kesilmesi sonucunda akan sıvının mayalanmasıyla oluşturulan şaraptan çok kâr elde ederler. Bu ekonomik etkinlik için önemlidir.
Ayrıca Hindistan Cevizi oldukça önemlidir. Hindistan cevizi lifi birçok işe yaramaktadır. Ayrıca yenir ve sütü çıkarılır.
Bir palmiye türü olan "mum palmiyesi"nden Karnauba mumu elde edilir. Bu mum cila ve verniğin yapımında kullanılmaktadır.
Yağ palmiyesi denen başka bir türden ise kozmetik sanayinde kullanılan ve tohumlardan çıkarılan yağlar elde edilir. Bu yağlar çıkartıldıktan sonra geriye kalan tortu hayvan yemi olarak kullanılır.
Bazen palmiyelerden dokumacılıkta yararlanılır. Sepet gibi eşyalar yapılır. Kerestesi yapı işlerinde kullanılabilir.
Bazı palmiyelerden şekerimsi bir madde çıkartılır.
Yağı
değiştirGenellikle yemekler için de (Özellikle Çin'de) kullanılır. Ama tadının ve kokusunun kötü olduğu belirtilmektedir. Ucuz olması sebebiyle margarin sanayinde soya yağının alternatifi olarak kullanılır. Türkiye'de kullanılan margarinlerin içeriğinde de yüksek oranda palm yağı yer alır. Bu sebeple her yıl yüz binlerce ton palm yağı ithal edilir.
Kültür
değiştirBugün bayraklarında palmiye olan ülkeler Haiti ve Guam'dır. Bayrağında palmiye olan ABD eyaletleri ise Florida ve Güney Karolina'dır. Ayrıca Suudi Arabistan'ın armasında da palmiye bulunur.
Eski Hristiyanlarda palmiye, zaferin simgesi olarak kabul edilirdi. Ayrıca Antik Mısır'da palmiye başlıklı sütunlar vardı.
Bazı türleri
değiştir- Acaelorrhaphe wrightii
- Archontophoenix alexandrea
- Archontophoenix mount lewis
- Archontophoenix cunninghamiana
- Archontophoenix cun.illawaraa
- Arenga
- Areca
- Arenga engleri
- Arenga microcarpa
- Arenga tremula
- Bismarcia nobilis
- Bismarcia nobilis silver
- Brahea armata
- Brahea berlandieri
- Brahea brandegeii
- Brahea dulcis
- Brahea edulis
- Brahea elegans
- Butia capitata
- Butia capitata var. oderata
- Butia yatay
- Butia eriospatha
- Butia paraguayenensis (B. Arenicola)
- Ceroxylon
- Trachycarpus fortunei (Çin palmiyesi)
- Borassus
- Hindistan cevizi
- Hurma
- Washingtonia robusta
- Washingtonia filiferia
- Phoneix canariensis (Kanarya adaları palmiyesi)
- Phoenix Dactylifera
- Phoneix roebelini
- Phoneix theophrastii
- Phoneix reclinata
- Phoneix rupicola
- Ravanea rivularis
- Ravanea madagascariensis
- Roystone regia
- Roystone hispaniola
- Sabal palmetto
- Sabal minor
- Sygarus coronata
- Syagrus romanzoffiana
- Sygarus romanzoffianum
- Sygarus schizophylla