Göle sayfasının kaynağını görüntüle

==Göle kasabası==

Bugünkü Göle ilçesinin merkezi olan kasabanın adı Göle değil, Merdenik'ti. Nitekim 1854 tarihli [[Richard Kiepert|Kiepert]] haritasında da Merdenik olarak geçer.<ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1854_Kiepert_Map_of_the_Caucasus,_Armenia,_Kurdistan,_and_Azerbaijan.jpg ''1854 Kiepert Map of the Caucasus, Armenia, Kurdistan, and Azerbaijan'']</ref> [[93 Harbi]]'nin ardından Göle bölgesine hakim olan Ruslar ise, yerleşimin adını Merdenek (Мерденек) biçiminde yazmıştır. Rus idaresinde Merdenek Göle kazasının "Yunan Nahiyesi" bağlı köylerden biriydi ve 1886 yılında nüfusu 138 kişiden oluşuyordu. Rumlardan oluşan bu nüfus 1896 yılında 210 kişi, 1906 yılında 300 kişi olarak tespit edilmiştir.<ref name="ethno-kavkaz.narod.ru">{{Web kaynağı | url = http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/gelskiy1886.html | başlık = "Göle Kazası (1886 Yılı)" (Rusça) | erişimtarihi =  | tarih =  | çalışma =  | yayıncı =  | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150118152551/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/gelskiy1886.html | arşivtarihi = 18 Ocak 2015 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>Candan Badem, ''Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin'', İstanbul, 2018, s. 113, ISBN 9786052100271.</ref> Köyün nüfusunun bu kadar hızlı artması, Rus idaresince yeni nüfusun yerleştirildiğini göstermektedir.

Gürcü araştırmacı [[Konstantine Martvileli]]'nin [[I. Dünya Savaşı|Birinci Dünya Savaşı]] sırasında [[Ardahan Okrugu|Ardahan bölgesi]]ni gezdiği sırada da köyün nüfusu Rumlardan oluşuyordu. Merdenek köyünde bir kale ve üç kilise vardı. Ancak kilise yıkılmış, geriye duvar parçaları kalmıştı. Kalenin ise sadece bir duvarı sağlamdı. Köyden iki kilometre uzakta büyük bir kale bulunuyordu ve halk bu kaleyi "Köroğlu Kalesi" olarak adlandırıyordu. Martvileli'ye göre büyüklük açısından bu kalenin [[Mgeltsihe]]'den geri kalır tarafı yoktu. Çok iyi bir işçiliğe sahip olan kale ormanın içinde sağlam halde duruyordu. Dağın tepesi, uzunluğu yarım kilometre kadar olan bu kalenin surlarıyla çevriliydi. Kalenin içinde yüksek kuleler vardı. Kuleler de ayakta duruyordu. Kale içindeki yapılar ise yıkılmıştı. Ulaşımı zor olan bu kalenin içinden bilinmeyen bir yere bir tünel uzanıyordu.<ref>{{Web kaynağı |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/132922 |başlık=Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde”, ''Sakartvelo'' gazetesi, 8 (21) Ekim 1917, sayı 221. |erişimtarihi=19 Mart 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220319181517/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/132922 |arşivtarihi=19 Mart 2022 |ölüurl=hayır }}</ref>

1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Merdenik (مردەنیك) olarak kaydedilmiş olan köy, Göle kazasının merkez nahiyesi sayılan Merdenik nahiyesinin 29 köyünden biriydi.<ref>[http://hdl.handle.net/11543/94 ''Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları'' (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 771.]</ref> Bu tarihten kısa bir süre sonra Merdenik'in adının Göle olarak değiştirildiği anlaşılmaktadır. Nitekim 1935 genel nüfus sayımında Merdenik adı geçmemektedir. Göle kazasının idari merkezi Göle adıyla kaydedilmiş olup bu sırada kaza merkezinde sadece 811 kişi yaşıyordu.<ref>''1935 Genel Nüfus Sayımı'', İstanbul, 1937, s. VII.</ref> 1965 genel nüfus sayımında Göle kasabasının nüfusu 3.826 kişiye ulaşmıştı ve bu nüfus içinde 1.689 kişi okuma yazma biliyordu.<ref>''1965 Genel Nüfus Sayımı'', Ankara, 1968, s. 358.</ref>