Golan Tepeleri sayfasının kaynağını görüntüle

== Tarihçe ==

=== Eski dönemler ===
[[Dosya:Katzrinsynagogue.jpg|küçükresim|[[Katzrin]]'de bulunan Roma-Bizans döneminden [[sinagog]] kalıtısı]]
Tarihi boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Golan Tepeleri, MÖ 3000'den MÖ 900 civarına kadar, [[Tunç Çağı|Tunç]] ve [[Demir Çağı]]'nda [[Amoriler]] ve [[Aramiler]] gibi [[Kuzeybatı Sami dilleri]] konuşan halklar tarafından kontrol edildi.<ref name=":0">{{Dergi kaynağı |soyadı=Na'aman|ad=Nadav|tarih=2012|başlık=The Kingdom of Geshur in History and Memory|dergi=[[Scandinavian Journal of the Old Testament]]|cilt=26|sayı=1|sayfa=92|doi=10.1080/09018328.2012.704198}}</ref> Daha sonra [[İbrani Kutsal Kitabı]]'na göre [[İsrailoğlu]] kontrolüne giren bölgede tarihi kayıtlara göre MÖ 900'den itibaren ilk başta birleşik monarşi altındaki [[İsrail Krallığı (birleşik monarşi)|İsrail Krallığı]], daha sonra ise ardılı [[İsrail Krallığı (kuzey)|Kuzey İsrail Krallığı]] hüküm sürdü. Golan'ın adı [[Tanah]]’ın [[Tesniye]] ve [[Yeşu kitabı|Yeşu]] kitaplarında [[Şeria Nehri|Ürdün Nehri]]'nin kuzeyindeki üç sığınak kentlerden biri olarak geçmektedir.<ref name="Myers">E. A. Myers, [https://books.google.se/books?id=-cRrGQ8bIAkC&pg=PA43&dq=golan+bashan&redir_esc=y&hl=tr#v=onepage&q=golan%20bashan&f=false] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20211007011129/https://books.google.se/books?id=-cRrGQ8bIAkC&pg=PA43&dq=golan+bashan&redir_esc=y&hl=tr#v=onepage&q=golan%20bashan&f=false |tarih=7 Ekim 2021 }} (İngilizce), E. A. Myers, The Ituraeans and the Roman Near East. Cambridge University Press, 2010.</ref>

Daha sonra sırasıyla [[Asur]], [[Babil]] ve [[Ahameniş İmparatorluğu]] kontrolüne giren bölge<ref name="HaReuveni, Immanuel 1999 pp. 6622">HaReuveni, Immanuel (1999). ''Lexicon of the Land of Israel'' (in Hebrew). Miskal – Yedioth Ahronoth Books and Chemed Books. pp. 662–663 {{ISBN|965-448-413-7}}.</ref><ref name="ReferenceB2">Vitto, Fanny, ''Ancient Synagogue at Rehov'', [[Israel Antiquities Authority]], Jerusalem 1974</ref><ref name="Michael Avi-Yonah 1979 p. 1702">Michael Avi-Yonah (1979). ''The Holy Land – from the Persian to the Arab Conquests (536 B.C. to A.D. 640) A Historical Geography'', Grand Rapids, Michigan, p. 170 {{ISBN|0-8010-0010-6}}</ref> MÖ 4. yüzyılda [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya]]'nın lideri [[İskender]] tarafından ele geçirildi. MÖ 1. yüzyıda Roma İmparatorluğu egemenliğine,<ref>[[Josephus]], ''[[The Jewish War]]'' 1.20.[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0148%3Abook%3D1%3Awhiston+chapter%3D20%3Awhiston+section%3D3 3] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20191114220148/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0148:book=1:whiston+chapter=20:whiston+section=3 |tarih=14 Kasım 2019 }}–[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0148%3Abook%3D1%3Awhiston+chapter%3D20%3Awhiston+section%3D4 4] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170106182416/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0148%3Abook%3D1%3Awhiston+chapter%3D20%3Awhiston+section%3D4 |tarih=6 Ocak 2017 }}</ref> sonrasında ise ardılı [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] egemenliğine girdi ve [[Sasani İmparatorluğu]]'nun bölgeyi 600 civarında almasına kadar elinde tuttu. Bizans ve Roma dönemlerinde [[Yemen]] kökenli [[Hristiyanlık|Hristiyan]] [[Araplar]] olan [[Gassaniler]]in "Cevlân" olarak da adlandırdıkları Golan'da hakimiyet kurmalarına izin verilmiş, bu devlet Bizans ve Roma için bir uydu ve tampon devlet görevi görmüştür.

=== Erken İslam dönemi ===
[[Bilad'üş-Şam]]'ın ([[Levant]]) [[Yermük Muharebesi]] sonucunda ele geçirilmesinden sonra (633-640), Golan bölgesi İslami devletlerinin kontrolüne girdi. Bölge sırasıyla [[Râşidîn Halifeliği|Râşidîn]], [[Emevîler|Emevî]], [[Abbâsîler|Abbâsî]], [[Şiilik|Şii]] [[Fâtımîler|Fâtımî]] ve [[Oğuzlar|Oğuz]] [[Selçuklu Hanedanı]]'nın egemenliği altında yer aldı. 12. yüzyılda [[Haçlı Seferleri]] boyunca bölgede yer alan [[Banias]] şehrine kısa süreliğine Hristiyan devletler egemen oldu,<ref name="Pringle">{{Kitap kaynağı|başlık=Banyas (No. 42)|eser=Secular Buildings in the Crusader Kingdom of Jerusalem: An Archaeological Gazetteer|yazar=Denys Pringle|yıl=2009|yayıncı=Cambridge University Press|sayfa=30|isbn=9780521102636|url=https://books.google.com/?id=-_NbE5obqRMC|erişimtarihi=4 Mayıs 2015}}</ref> daha sonra ise [[Selahaddin Eyyubi]]'nin kontrolü altına girdi. Golan'a 1259'da Moğollar, takriben de [[Memlûk Devleti]] hakim oldu.

=== Osmanlı hakimiyeti ===
[[Dosya:Ein Fiq, Golan Heights - 20040223-03.jpg|küçükresim|sağ|upright=0.91|Golan Tepelerinden bir görünüm]]16. yüzyılda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlıların]] egemeliğine giren bölgede Dürzi toplulukları ilerleyen yüzyıllarda bölgeye yerleşti,<ref>Shoup, John A. [https://books.google.com/books?id=dm7Ups_zsbcC&pg=PA31&dq=JAWLAN&hl=en&ei=hBdgTOv9KNOUOMqC0b0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CGEQ6AEwCThG#v=onepage&q=JAWLAN&f=false Culture and customs of Jordan, Volume 2006] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190401001130/https://books.google.com/books?id=dm7Ups_zsbcC&pg=PA31&dq=JAWLAN&hl=en&ei=hBdgTOv9KNOUOMqC0b0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CGEQ6AEwCThG#v=onepage&q=JAWLAN&f=false |tarih=1 Nisan 2019 }}, Greenwood Publishing Group, 2007. pg. 31. {{ISBN|0-313-33671-7}}.</ref> ancak göçebe yaşayan Arap Bedevi kabilelerinin yerleşim birimlerine yaptıkları istilalar ve saldırılar nedeni ile geçmişte boşalmış şehir ve kasabalara yeniden yerleşim yapılmadı.<ref name="Ellenblum">Ellenblum, Ronnie. [https://books.google.com/books?id=W08225mbAjAC&pg=PA219 Frankish Rural Settlement in the Latin Kingdom of Jerusalem] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20171011104310/https://books.google.com/books?id=W08225mbAjAC |tarih=11 Ekim 2017 }}, Cambridge University Press, 2003. pg. 219-20. {{ISBN|0-521-52187-4}}</ref> 1868 yılında bölge "neredeyse tamamen boş" olarak tanımlandı ve bu zamanda gezi rehberleri Golan'daki 127 tarihi şehirden sadece 11'inde hala yaşanıldığını kaydetti.<ref>[[Josias Leslie Porter|Porter, Josias Leslie]]. [https://books.google.com/books?id=BIZEWykI9fMC&pg=PA439 A handbook for travellers in Syria and Palestine] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160118010635/https://books.google.com/books?id=BIZEWykI9fMC&pg=PA439 |tarih=18 Ocak 2016 }}, J. Murray, 1868. s. 439. [Harvard University, 4 January 2007]</ref> Bölgeye 1864'te [[Kuzey Kafkasya]]’nın [[Rus İmparatorluğu|Çarlık Rusya]] tarafından ele geçirilmesi nedeniyle Osmanlı Devleti'ne sığınan [[Çerkesler|Çerkezler]]'in yerleştirildiği bilinmektedir.<ref name="EdipSuleyman">Dr. Edip Süleyman Bağ, [https://www.kutub-pdf.net/reading/QLMrSK.html Golan: Bölgesel Coğrafya Çalışması] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190626140809/https://www.kutub-pdf.net/reading/QLMrSK.html |tarih=26 Haziran 2019 }} (Arapça), 1. bas., [[Arap Yazarlar Birliği Yayınları]] 1983.</ref> Osmanlı döneminde bölgede ilk [[Siyonizm|Siyonist]] Yahudi yerleşim birimleri kurulmaya başlandı.<ref>Martha Mundy, Basim Musallam. [https://books.google.com/books?id=iwxeHaKUGFMC&pg=PA40&dq=JAWLAN&hl=en&ei=YRZgTISBPZ6gOOXZhb0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDMQ6AEwAjg8#v=onepage&q=JAWLAN&f=false The transformation of nomadic society in the Arab East] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190401010255/https://books.google.com/books?id=iwxeHaKUGFMC&pg=PA40&dq=JAWLAN&hl=en&ei=YRZgTISBPZ6gOOXZhb0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDMQ6AEwAjg8#v=onepage&q=JAWLAN&f=false |tarih=1 Nisan 2019 }}, Cambridge University Press, 2000. pg. 40. {{ISBN|0-521-77057-2}},</ref><ref name="Fishbach">M. R. Fishbach, ''Jewish property claims against Arab countries'', [[Columbia University Press]] (2008), pp36-37.</ref><ref>Aharonson, Ran. [https://books.google.com/books?id=-Q9lnkLX8LAC&pg=PA98&dq=golan+Palestine+Jewish+Colonization+Association&hl=en&ei=JcBaTPuOIqegOM3bqa8P&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CE4Q6AEwBg#v=onepage&q&f=false Rothschild and early Jewish colonization in Palestine] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190331211816/https://books.google.com/books?id=-Q9lnkLX8LAC&pg=PA98&dq=golan+Palestine+Jewish+Colonization+Association&hl=en&ei=JcBaTPuOIqegOM3bqa8P&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CE4Q6AEwBg#v=onepage&q&f=false |tarih=31 Mart 2019 }}, Rowman & Littlefield, 2000. pg. 98. {{ISBN|0-7425-0914-1}}</ref>

Osmanlı Devleti, [[I. Dünya Savaşı]]'nı kaybettikten sonra Golan Tepeleri, [[Sykes-Picot Anlaşması]] uyarınca önce [[Fransız Suriye ve Lübnan Mandası|Fransa Suriye Mandası]] daha sonra [[Birinci Suriye Cumhuriyeti]] ve [[Suriye|Suriye Arap Cumhuriyeti]] topraklarının bir parçası haline geldi.<ref>Agreement between His Majesty's Government and the French Government respecting the Boundary Line between Syria and Palestine from the Mediterranean to El Hámmé, Treaty Series No. 13 (1923), Cmd. 1910. Also Louis, 1969, s. 90.</ref><ref name="FSU Law">[http://www.law.fsu.edu/library/collection/LimitsinSeas/IBS075.pdf FSU Law] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060916035757/http://www.law.fsu.edu/library/collection/LimitsinSeas/IBS075.pdf |tarih=16 Eylül 2006 }}.</ref>

=== Modern tarih ===
[[Dosya:Six_Day_War_Territories.svg|alt=|küçükresim|İsrail'in kontrolündeki bölgeler{{Lejant|#ffffd0|[[Altı Gün Savaşı]] öncesi}}{{Lejant|#f7d3aa|Savaşın sonrası}}]]
{{Ana|Golan Tepeleri'nin statüsü}}
[[İsrail]], 9 Haziran 1967'de [[Altı Gün Savaşı]] sırasında [[Kuneytire]] kenti dâhil Golan Tepelerini ele geçirdi. Ardından İsrail hükûmeti, Golan'ın kuzeydoğusundaki [[Dürzîlik|Dürzi]] köyleri hariç, Golan'ın köy ve kasabalarında kalan halkın tamamını [[Suriye]] topraklarına gönderdi.<ref name="Haaretz">[https://www.haaretz.co.il/misc/1.1232759?fbclid=IwAR0LMnoYuRqT5Fv9bOtmwYfPUsuX1RBBa2BYgsrEYxWQvFdLiyW5A3-u28I Haziran 1967'de Golan Tepeleri'nde yaşayan 130 bin Suriye vatandaşına ne oldu?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210511085136/https://www.haaretz.co.il/misc/1.1232759?fbclid=IwAR0LMnoYuRqT5Fv9bOtmwYfPUsuX1RBBa2BYgsrEYxWQvFdLiyW5A3-u28I |tarih=11 Mayıs 2021 }}, Haaretz Gazetesi, 29 Temmuz 2010.</ref> Ekim 1973'te [[1973 Arap-İsrail Savaşı]] ([[1973 Arap-İsrail Savaşı|Dördüncü Arap-İsrail Savaşı]] olarak da bilinir) sırasında Suriye tarafı, 1860 km<sup>2</sup> olarak tahmin edilen Golan'ın toplam alanından, İsrail'in bomba saldırıları sırasında yıkılan ve hala yıkık şehir olarak bilinen [[Kuneytire]] kenti dâhil 60km²'yi geri aldı. Aralık 1981'de İsrail parlamentosu [[Knesset]], Golan Tepeleri'nin ele geçirilen kısmını İsrail'e tek taraflı olarak ilhak etti. [[Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi]]'nin 1981'de aldığı 497 sayılı karar ile durumun hukuki geçerliliği olmadığını belirtti.<ref>[https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bm-israilin-golan-tepelerini-isgaline-karsi-cikan-tasariyi-kabul-etti/1425891 BM, İsrail'in Golan Tepelerini işgaline karşı çıkan tasarıyı kabul etti] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190629002441/https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bm-israilin-golan-tepelerini-isgaline-karsi-cikan-tasariyi-kabul-etti/1425891 |tarih=29 Haziran 2019 }}, Anadolu Ajansı.</ref><ref>[https://www.nytimes.com/1982/01/21/world/un-resolution-on-golan.html U.N. RESOLUTION ON GOLAN] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190327093450/https://www.nytimes.com/1982/01/21/world/un-resolution-on-golan.html |tarih=27 Mart 2019 }}, The New York Times.</ref>
  
25 Mart 2019'da ABD Başkanı [[Donald Trump]], ülkesinin İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tanıdığını ilan eden bir deklarasyon imzaladı. Karar üzerine [[Birleşmiş Milletler]] açıklama yaparak daha önce belirlenmiş politikasında değişiklik olmadığını ifade etti. [[Rusya]]'dan yapılan açıklamada tanıma kararının bölgede yeni bir gerilim dalgası yaratabileceği endişesi dile getirildi. [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Türkiye Dışişleri Bakanlığı]] "kararı esefle karşıladığını ve şiddetle kınadığını" bildirdi.<ref>[https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47696932 Golan Tepeleri: ABD, Trump'ın kararıyla İsrail'in egemenliğini tanıdı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190401233729/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47696932 |tarih=1 Nisan 2019 }}, BBC, 25 Mart 2019.</ref>