Moria sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:Silberhorn im Sonnenschein.JPG|küçükresim|Mor ve Siyah]]
'''Moria''' ya da '''Khazad-dûm''', [[J. R. R. Tolkien]]'in kurgusal [[Orta Dünya evreni|Orta Dünya]] evreninde bir yeraltı şehri.<ref name="SilmarillionÜzerine">{{kitap kaynağı |soyadı1=Kocher |ad1=Paul H. |başlık=A reader's guide to The Silmarillion |url=https://archive.org/details/readersguidetosi0000koch |tarih=1980 |yayıncı=Houghton Mifflin |yer=Boston |isbn=0-395-28950-5}}</ref>

"Cüce Konağı" anlamını taşıyan Khazad-dûm, cüce krallıkları arasında en ünlüsü ve Cücelerin Yedi Atalarından en büyüğü olan [[Ölümsüz Durin]]'in efsanevi konağıdır.<ref name="GerçekOrtaDünya">{{kitap kaynağı |soyadı1=Bates |ad1=Brian |başlık=The real Middle-Earth: magic and mystery in the Dark Ages |url=https://archive.org/details/realmiddleearthm0000bate |tarih=2002 |yayıncı=Sidgwick & Jackson |yer=Londra |isbn=0-283-07353-5}}</ref> Azanulbizar vadisi üzerinde ve [[Dumanlı Dağlar]]'ın doğu yamacında doğal mağaralar bulan Durin, Khazad-dûm'u kazarak inşa etmeye başladı.<ref name="SilmarillionÜzerine"/>

== Tarih ve coğrafya ==
=== Tarih ===
==== Birinci Çağ ====
[[Birinci Çağ]] boyunca Khazad-dûm Cüceleri zenginlik içinde yaşadılar ve Dumanlı Dağlar'ın batı yamaçlarında bir mağara sistemi kazdılar. Birinci Çağ'ın sonunu getiren Öfke Savaşı'nda harap olan iki cüce şehri [[Nogrod]] ve [[Belegost]]'tan kaçan cüceler Khazad-dûm'a iltica etti; böylece önce Khazad-dûm'un nüfusu arttı, madenlerinde nadir bulunan ve sihirli nitelikler taşıyan bir metal olan [[mithril]] keşfedildikten sonra da refahı yükseldi.

==== İkinci Çağ ====
İkinci Çağı'nda, [[Elf (Orta Dünya)|elfler]] ve [[Sauron]] arasında [[Güç Yüzükleri]] yüzünden çıkan savaş sırasında [[Durin]]'in soyunun ikamet etmekte olduğu [[Khazad-Dûm]]'un kapısı cüceler tarafından dış dünyaya kapatıldı ve cüceler dış dünya ile ilişkilerini kestiler. Kendilerine Sauron'a karşı yardıma gelmeyen cücelere kızan elfler [[Khazad-Dûm]]’a Moria (''Karanlık Yarık'') adını verdiler.

==== Üçüncü Çağ ====
Moria’da kendilerini dış dünyaya kapamış bulunan cüceler [[Üçüncü Çağ]]'ın ortalarına kadar huzur içinde yaşadılar. Ü.Ç. 1980'de mithril çıkarmak için Kızılboynuz (Caradhras) dağının çok altına indiklerinde, Birinci Çağ'dan kalma Moria'ya hapsolmuş ateşten ve gölgeden yaratılmış bir iblis olan [[Balrog]]la karşılaştılar. İki cüce kralını öldüren [[Balrog]], Moria’yı ele geçirdi ve tüm cüceleri buradan sürdü. Bu tarihten sonra Moria, [[Orta Dünya]]’nın karanlık yerlerinde saklanan [[Ork (Orta Dünya)|orklar]]ın ve mağara [[trol]]lerinin yurdu haline geldi.

Ü.Ç. 2989 yılında [[Balin]] önderliğindeki [[cüce]]ler Moria’yı tekrar ele geçirmeye çalıştı, fakat [[Balrog]] ve güçleri tarafından öldürüldüler. Moria Ü.Ç. 3019 yılına kadar [[Balrog]]'un hükümdarlığında kaldı. Bu yıl Moria’dan geçmek zorunda kalan [[Yüzük Kardeşliği (karakterler)|yüzük kardeşliğine]] saldırınca, kardeşliğin önderi olan [[Gandalf]] ile karşılaştı. [[Khazad-Dûm]] köprüsünde karşılaşan iki büyük güç, köprüden aşağıya düştüler ve dövüşe devam ettiler.

==== Dördüncü Çağ ====
Moria, Dördüncü Çağ'da tekrar cücelerin yurdu haline geldiyse de bir daha hiçbir zaman eski parlak günlerine dönemedi.

=== Belirli yerler ===
==== Batı Kapısı ====
'''Durin'in Kapıları''' ya da '''Moria'nın Batı Kapısı''' olarak da bilinir. İkinci Çağ'da Cüce Narvi tarafından inşa edildi. Khazad-dûm'un batı girişi olarak kullanılırdı. O dönemlerde kapı hep açıktı ve nöbetçi ile korunurdu. Elfler ve cüceler bu kapıdan serbestçe girip çıkarak ticaret yaparlardı.

==== Doğu Kapısı ====
Moria'nın Doğu Kapısı'nın diğer adı Dimrill Kapısı'dır. Dimrill Kapısı'nda kapı dikmelerine monte edilmiş iki dev kapı kanadı bulunur. Kapının kanatlarında çeşitli dillerde uyarılar yazılıdır. Khuzdul lisanında, içeri girmeyi engelleyecek tılsımlı sözler işlenmiştir. Sindarin, Quenya, Ortak Lisan, Rohan, Vadi ve Dağlı lisanlarında, Khazad-dûm kralının izni olmadan giriş yapılamayacağı yazılıdır.

==== Mazarbul Odası ====
Mazarbul Odası, "kayıtlar odası", Moria'da Balin'in mezarının olduğu odadır. Yüzük Kardeşliği kafilesi Moria'dan geçerken Balin'in mezarının bulunduğu odaya uğradıklarında, parlak bir gün ışığı hüzmesi dağdaki bir aralıktan Balin'in mezarının üzerine vuruyordu. Odanın duvarlarında çeşitli yarıklar, bölmeler meydana gelmişti. Bu bölmelerden birinde, Balin'in Moria seferinin anlatıldığı Mazarbul Kitabı vardı.

==== Khazad-dûm Köprüsü ====
Khazad-dûm Köprüsü, Moria'nın doğu kapılarının iç tarafında dipsiz bir uçurumun üzerine inşa edilmiştir. "''Yüzüklerin Efendisi''"nin "''İkinci Kitap - Bölüm 5''"inde Gandalf, köprüyü Durin'in Köprüsü olarak anmıştır. Gandalf ve Balrog burada dövüşerek köprünün yıkılmasına yol açtılar.

==== Sonsuz Merdiven ====
Sonsuz Merdiven, Moria'nın en dipteki mahzeninden en tepedeki Celebdil doruğuna kadar uzanır. Merdiven, cüceler arasında -gerçekte hiç var olmayan- bir efsane olarak düşünülürdü. Gandalf, Cüce Gimli'ye, Balrog ile dövüşürken Merdiven'i bizzat gördüğünü söyleyerek Merdiven'in gerçek bir yapı olduğunu doğrulamıştır.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Moria}}
{{Cüceler}}
{{Arda Krallıkları Çağ1}}
{{Arda Krallıkları Çağ2}}
{{Arda Krallıkları Çağ3}}
{{Hobbit kutusu}}
{{Yüzüklerin Efendisi kutusu}}

[[Kategori:Orta Dünya şehirleri]]
[[Kategori:Orta Dünya krallıkları]]
[[Kategori:Kurgusal kaleler]]
[[Kategori:Kurgusal yer altı]]