Bayramilik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 04.38, 20 Eylül 2014 tarihindeki hâli

Bayramîlik, Bayramiye veya Bayram’îyye Kurucusu Hacı Bayram-ı Veli'nin (1352-1429) adına izafeten Bayramîyye Tarikatı olarak tanınmıştır. Hacı Bayram-ı Veli'nin, hocası Safev’îyye şeyhi Hoca Alâ ed-Dîn Ali Erdebilî’nin talebelerinden Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli'nin Aksaray'da ölümünden sonra Ankara'ya dönüp irşâd fa'aliyetlerine başladığı 1412 tarihi, ilk Türk tarikatı^[1] olan Bayramiye’nin kuruluşu olarak kabul edilir.

Bayramîyye Tarikatı

Bayramiyye tarikatı; Hacı Bayram-ı Veli tarafından Halvetiyye ve Nakşibendiye'nin Ekberî sufi düşünce tarzı altında harmanlanarak birleştirilmesi ile kurulmuş bir tasavvuf yoludur.

İlkeleri

Tarikatta üç temel unsur vardır. Bunlar Cezbe, Muhabbet, Sırr-ı İlahî olarak sıralanırlar.

Kulun Allah’a doğru aşk ile çekilmesine Cezbe, Allah’ın kulu kulun da Allah’ı sevmesine Muhabbet denir. Bayramilikte bu ikisini elde eden mürid ilahî sırrı elde etmek için çaba gösterir.

Her tarikatın kendisine özel bir başlığı (takke) bulunur ki bu başlığa Tac denir. Bayrami tarikatının tacı beyaz renkli, altı dilimli olup tam tepesinde beyaz keçeden birbiri içinde üç daire bulunurdu. Buna gül adı verilirdi. Bu başlığın üzerine yeşil renkli sarık sarılırdı.

Günümüzde devam etmemekle birlikte, etkileri Aziz Mahmud Hüdayi'nin kurduğu Halvetiye yolunda, ve mutasavvıf yazar İsmail Hakkı Bursevî'nin eserlerinde görülmektedir.

Kolları

Hacı Bayram-ı Veli’nin ölümünden sonra tarikat, müridleri üzerinden Akşemsettin’a atfedilen (Şemsîyye-î Bayramîyye Tarikatı), Bıçakçı Ömer Dede (Şeyh Emir Sıkkinî)’ye atfedilen (Melâmetîyye/Melâmîyye-î Bayramîyye Tarikatı),^[2] ve Akbıyık Sultan’a atfedilen (Celvetîyye-î Bayramîyye Tarikatı) olmak üzere üç ayrı kola ayrılarak devam etmiştir.

Konumu

İslam

Şiʿism

Tasavvuf

Sünniler

Hariciler

Hanefi

Maliki

Şafi'i

Hanbeli

Zahiri

Z'ûl-Nûn el-Mısrî

İbrahim ibn Edhem

Abul Hasan Şazeli

Ebu'n-Nejib Sühreverdi

Ebâ Yezîd-i Bistâmî

Şazel’îyye

Sühreverd’îyye

Ebû’l Hasan Harakânî

Ebû Hafs Ömer

Sehl el-Tüsterî

Arslan Baba

Yusuf Hemedanî

Hallâc-ı Mansûr

Ahmed Yesevî

Abdulhâlık Gucdevanî

Abdülkâdir Geylânî

Nakşibend’îyye Tarikat

Kadir’îyye Tarikat

Şeyh’ūl`Ekber Ibn ʿArabī

Zahid Gilani Zahid’îyye

Ekber’îyye Sūfīsm

Halvet’îyye

Vahdet-i Vücud

Yunus Emre

Bayram’îyye Tarikat

Hacı Bayram-ı Veli

Şems’îyye-i Bayram’îyye

Celvet’îyye-i Bayram’îyye

Melamet’îyye-i Bayram’îyye

Aziz Mahmud Hüdayi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: "Bayramiyye" maddesi, Fuat Bayramoğlu ve Nihat Azamat, 1992, İstanbul, c.5, s.270.
^ Dünkü ve Bugünkü Melâmîler, Abdurrahman Cerrahoğlu, Bayram Yayıncılık, İstanbul, 1984.

İslam ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: "Bayramiyye" maddesi, Fuat Bayramoğlu ve Nihat Azamat, 1992, İstanbul, c.5, s.270.

[2] Dünkü ve Bugünkü Melâmîler, Abdurrahman Cerrahoğlu, Bayram Yayıncılık, İstanbul, 1984.

[1]

[2]

@@ 15. satır: / 15. satır: @@
 Günümüzde devam etmemekle birlikte, etkileri [[Aziz Mahmud Hüdayi]]'nin kurduğu [[Halvetiye]] yolunda, ve mutasavvıf yazar [[İsmail Hakkı Bursevî]]'nin eserlerinde görülmektedir.
-== Kolları ==
+=== Kolları ===
 [[Hacı Bayram-ı Veli]]’nin ölümünden sonra tarikat, müridleri üzerinden [[Akşemsettin]]’a atfedilen ''(Şemsîyye-î Bayramîyye Tarikatı)'', [[Bıçakçı Ömer|Bıçakçı Ömer Dede ''(Şeyh Emir Sıkkinî)'']]’ye atfedilen ''([[Melamilik|Melâmetîyye/Melâmîyye]]-î Bayramîyye Tarikatı),''<ref>''Dünkü ve Bugünkü [[Melamilik|Melâmîler]]'', Abdurrahman Cerrahoğlu, Bayram Yayıncılık, İstanbul, 1984.</ref> ve Akbıyık Sultan’a atfedilen ''([[Celvetilik|Celvetîyye]]-î Bayramîyye Tarikatı)'' olmak üzere üç ayrı kola ayrılarak devam etmiştir.
+== Konumu ==
+{{soyağacı/başla|style=font-size:90%;}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | }}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | |ISL | | | | | | |boxstyle_ISL=background-color:Turquoise;|ISL='''[[İslam]]'''}}
+{{soyağacı| | |,|-|-|-|-|-|-|-|-|-|-|-|+|-|-|-|-|-|.| |}}
+{{soyağacı| |ŞîʿI |~|TWW |~|~|~|~|~|ŞIU | | | |HAR | | | | | |boxstyle_HAR=background-color:Gold;|boxstyle_ŞîʿI=background-color:GreenYellow;|boxstyle_TWW=background-color:SpringGreen;|boxstyle_ŞIU=background-color:#A4F4F9;|ŞîʿI='''[[Shia Islam|Şiʿism]]'''|ŞIU='''[[Sünniler]]'''|HAR='''[[Hariciler]]'''|TWW='''[[Tasavvuf]]'''}}
+{{soyağacı| | | | |F|'|,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.| | }}
+{{soyağacı| | | | |!|HNF |.|MLK |,|ŞAF |.|HBL | |ZAH | |boxstyle_HNF=background-color:Aquamarine;|boxstyle_MLK=background-color:LightCyan;|boxstyle_ŞAF=background-color:Aqua;|boxstyle_HBL=background-color:LightGreen;|boxstyle_ZAH=background-color:LimeGreen;|HNF='''[[Hanefi]]'''|MLK='''[[Maliki]]'''|ŞAF='''[[Şafii|Şafi'i]]'''|HBL='''[[Hanbeli]]'''|ZAH='''[[Zahirilik|Zahiri]]'''}}
+{{soyağacı| | |F|-|J| |!| |`|-|#|-|*|-|#|-|{| |!| | | |!| | | | | }}
+{{soyağacı| |ZNM | |IBA | |ASH |!|ANS |!| |!| | | |!| | |boxstyle_ZNM=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_ANS=background-color:Aqua;|boxstyle_ASH=background-color:LightCyan;|boxstyle_IBA=background-color:Aquamarine;|IBA='''[[İbrahim ibn Edhem]]'''|ZNM='''[[Z'ûl-Nûn el-Mısrî]]'''|ASH='''[[Abul Hasan Şazeli]]'''|ANS='''Ebu'n-Nejib Sühreverdi'''}}
+{{soyağacı| | |!| | | |:| | | |!| |:| |!| |:| |!| | | |!| | }}
+{{soyağacı| | |`|-|-|BEY |.|SHA |!|SUH |!| |!| | | |!| | |boxstyle_BEY=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_SUH=background-color:Aqua;|boxstyle_SHA=background-color:LightCyan;| BEY='''[[Ebâ Yezîd-i Bistâmî]]'''|SHA='''[[Şazeli|Şazel’îyye]]'''|SUH='''[[Sühreverdiyye|Sühreverd’îyye]]'''}}
+{{soyağacı| | | | | | |!| |!| | | |:| |!| |:| |!| | | |!| | | }}
+{{soyağacı| | | | | | |:| |)|HRK |!|EHS |!| |!| | | |!| | |boxstyle_HRK=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_EHS=background-color:Aqua;|HRK='''[[Ebû’l Hasan Kharakânî|Ebû’l Hasan Harakânî]]'''|EHS='''[[Ebû Hafs Ömer es-Sühreverdî|Ebû Hafs Ömer]]'''}}
+{{soyağacı| | | | | | |!| |:| |L|-|A|-|7| |:| |!| | | |!| | }}
+{{soyağacı| | | | | |SAH |:|ARS |,|HYH |!| |!| | | |!| | | | |boxstyle_SAH=background-color:PaleGreen;|boxstyle_ARS=background-color:LightBlue;|boxstyle_HYH=background-color:LightSkyBlue;|SAH='''Sehl el-Tüsterî'''|HYH='''[[Yusuf Hemedanî]]'''|ARS='''Arslan Baba'''}}
+{{familytree| | | | | | |!| |:| |!|,|'| |!| |:| |!| | | |!| }}
+{{soyağacı| | | | | |MAN |`|HAY |-|AHG |!|AQG |.| |!| |boxstyle_MAN=background-color:PaleGreen;|boxstyle_HAY=background-color:MediumTurquoise;|boxstyle_AHG=background-color:LightSkyBlue;|boxstyle_AQG=background-color:LightGreen;|MAN='''[[Hallâc-ı Mansûr]]'''|AHG='''[[Abdulhâlık Gucdevanî]]'''|AQG='''[[Abdülkâdir Geylânî]]'''|HAY='''[[Ahmed Yesevî]]'''}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |!| | | |!| |:| |!| |:| |!| | }}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | |NAK |!|QDR |`|MIA | |boxstyle_NAK=background-color:SkyBlue;|boxstyle_MIA=background-color:LimeGreen;|boxstyle_QDR=background-color:LightGreen;|SAH='''[[Sahl al-Tustari]]'''|NAK='''[[Nakşibendi|Nakşibend’îyye]] [[Tarikat]]'''|QDR='''[[Kadiriye|Kadir’îyye]] [[Tarikat]]'''|MIA='''[[Ibn Arabi|Şeyh’ūl`Ekber Ibn ʿArabī]]'''}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | | |!| |:| | | | | |!| |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | | |:| |`|ZHE | |AKB | | | | | |boxstyle_AKB=background-color:LimeGreen;|boxstyle_ZHE=background-color:DarkTurquoise;|AKB='''[[Ekberilik|Ekber’îyye]] [[Sufi|Sūfī]]sm'''|ZHE='''[[Zahid Gilani]] Zahid’îyye'''}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | | |:| | | |!| | | |!| |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | | |:| | |KHW | |WAV | | |boxstyle_WAV=background-color:DeepSkyBlue;|boxstyle_KHW=background-color:LightSeaGreen;|WAV='''[[Vahdet-i Vücud]]'''|KHW='''[[Halvetiyye|Halvet’îyye]]'''}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | | |:| | | |!| | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |:| | | |L|~|~|~|[| | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | |YEM | | | | | |BAY |-|HBV  | | |boxstyle_YEM=background-color:MediumTurquoise;|boxstyle_BAY=background-color:CadetBlue;|boxstyle_HBV=background-color:DodgerBlue;|HBV='''<u>[[Hacı Bayram-ı Veli]]</u>''' |BAY='''[[Bayramiyye|Bayram’îyye]] [[Tarikat]]'''|YEM='''[[Yunus Emre]]'''}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|.| |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | |SHA | |JEL | |MAL | | | |boxstyle_SHA=background-color:CornflowerBlue;|boxstyle_JEL=background-color:MediumSeaGreen;|boxstyle_MAL=background-color:Lime;|SHA='''[[Akşemseddin|Şems’îyye]]-i Bayram’îyye'''|HBV='''<u>[[Hacı Bayram-ı Veli]]</u>''' |JEL='''[[Celvetilik|Celvet’îyye]]-i Bayram’îyye'''|MAL='''[[Melamilik|Melamet’îyye]]-i Bayram’îyye'''}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | |:| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | |:| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
+{{soyağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | |AMH | | | | | | | |boxstyle_AMH=background-color:MediumSeaGreen;|AMH='''[[Aziz Mahmud Hüdayi]]'''}}
+{{soyağacı/bitir}}
 == Ayrıca bakınız ==
 * [[Hacı Bayram-ı Veli]]