Berber

Saç sakal, bıyık tıraşı yapanlara berber denir. 15. yüzyıldan önce herkes birbirinin berberiydi, kadın kocasının, koca karısının, ebeveyn çocukların. Giderek berberler meydana çıktı. Bunlar sadece saç sakal kesimi değil, sünnet, hacamat, diş çıkarmacılık, sülükçülük, kellik ve uyuz, bit tedavisi, halk hekimliği de yapıyorlardı.

Sakal tıraşı, modernleşme öncesinde dini inanç çerçevesinde hadiste “bıyıkları kısaltın, sakalları uzatın” emriyle fıtrattan görülüp haram, mekruh sayılır, erkekler sakallarını uzatırlar, sakal duası yaparlardı. Osmanlı padişahları içinde Yavuz Sultan Selim dışında bütün padişahlar sakallıydı.

Evliya Çelebi’ye göre ise, Hz. İbrahim’e kadar sakal tıraşı yoktu, İbrahim Kabe’de hacdan sonra saç sakal kesimini başlattı. Hz. Muhammed’in sakalı şerifini kesen Selmanı Farisi olduğu için berber dükkanlarında “Her seher besmele ile açılır dükkanımız, Selmanı Farisidir pirimiz üstadımız” yazan bir levha vardır. Cumhuriyetten önce berberlere perükar deniliyordu. Osmanlı berberleri seyyardı, kahvede, sokakta tıraş ederler, evlere servis yaparlardı. Sabun, leğen, ustura temel araçlarıydı. Gitgide berberler dükkan açtı. Modern zamanlarda, sakal tıraşı medenilik göstergesi oldu ilk dönemlerde, ve sakal tıraşı olmayana kamusal ve medeni gözle bakılmadı.

Berber dükkanlarında tıraş aletleri ve bir koltukla başlayan eşya, tezgahlar, başyastıklı dönerkoltuklar, tırnak printeri, kurutma makinelerine kadar genişledi. Erkek ve kadın berberleri açıldı, kuaförlük eğitim okullarında çekirdekten yetişme yanında berberlik eğitimi verildi. Saç kesim modelleri bir zaman Amerikan, Avrupa, Acem, Alaburus diye adlandırıldı.

Yakınçağa kadar erkekler ve kadınlar saçlarını uzatırlardı. 16. yyda peruk modası yayıldı. Jilet 1901’de keşfedilmeden önce ustura kullanılıyordu. Ustura, ustura masatı denilen bir tahta gön kayışında keskinleştirilirdi. 50’lerde elektrikli tıraş makinesi çıkınca berberde sakal tıraşı azaldı. Geleneksel güvey tıraşı, sinekkaydı tıraş, keçisakal, topsakal denilen adetler çıktı.

Berberler egzama, siğil, mantar, nezle, grip şeklinde bulaşıcı hastalıklardan korunmak için hijyenik çalışmak zorundaydılar. Özellikle tıraş aletlerinin temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi, havluların değiştirilmesi veya yıkanması, tıraş önlüklerinin değiştirilmesi şarttı. Her tıraştan sonra berber ellerini yıkar, müşteriye temiz önlük ve havlu çıkarırdı.

Berberin iş aletleri su, su ısıtıcısı, sabun, fırça, tarak, makas, kolonya, şampuan, saç kurutma makinesi, manuel saç kesme makinesi, elektrikli saç kesme makinesi, krem, dönerkoltuk, lavabo, ayna, jilet, kantaşı, iş önlüğü, müşteri önlüğü, kulak temizleme makinesidir. Perma, boyama, meş, röfle, ondüle, permanant, manikür, pedikür, moser, mizample hizmetleri yapılmaktadır.