Gazanfer Ağa Medresesi
.jpg) Ali Saim Ülgen arşivinden Gazanfer Ağa Medresesi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Medrese |
| Adres | Hüsam Bey Sk. No:5, 34083 Zeyrek, Fatih/İstanbul |
| Şehir | İstanbul |
| Ülke |  Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′01″K 28°57′19″D / 41.01694°K 28.95528°D |
| Mevcut kullanan | Gazanfer Ağa Medresesi Eğitim ve Kültür Merkezi |
| Yenileme | 1943-1944 |
| Resmî site | |
Gazanfer Ağa Medresesi, III. Mehmed'in Macar asıllı kapıağalarından Gazanfer Ağa'nın (ö.1602/03) yaptırdığı, İstanbul Fatih'te bulunan medresedir. Atatürk Bulvarı ve Kovacılar Caddesi'nin Eminönü'ne inen yolunun sol kenarında kalmaktadır. Bozdoğan Kemeri'nin de dibinde kalmakla beraber etrafında Unkapanı ve İstanbul Manifaturacılar Çarşısı (İMÇ) bulunmaktadır. Medresenin inşa tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Vakfiyesi ise 1595/96'da düzenlenmiştir. Bazı kaynaklarda mimarının Davud Ağa olduğu yönünde görüşler vardır. Medrese, dönemin bir külliye içinde yer almayan bağımsız kurumlarındandır.
Tarihi ve özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Çeşitli dönemlerde çıkan yangınlarda büyük zarar görmesine rağmen defalarca restore edilmiştir. Özellikle 1782 yılında çıkan yangında harap hale gelmiş, ardından da tekrar tamir edilmiştir. Bazı tarihlerdeki medrese kayıt listelerine bakıldığında medrese kapasitesinin yirmi beş ile otuz öğrenci arasında değiştiği gözlemlenmektedir.[3] 1914 tarihli bir raporda medresenin henüz yeni tamir olmuş on dört odasının bulunduğu ve odaların ikişer kişi aldığı yazmaktadır. Bu rapordan medresenin 1908 tarihli yangında hasar gördüğü de anlaşılmaktadır. Medresenin Kovacılar Caddesi'ne bakan kısmından küçük bir avluya girilmektedir. Avlunun sağ tarafında ise Gazanfer Ağa'nın ongen[4] (TDVİA: onikigen) planlı ve kubbeli olan bir türbesi bulunmaktadır. Avlunun ve bulvarın sol köşesinde ise bir sebil bulunmaktadır. Aynı zamanda avlunun içerisinde en eskisi 1616 tarihli olmak üzere on adet kabirden meydana gelen bir hazire vardır. Ön avludan geçilerek gelinen medrese kısmı ise önemli mimari özelliklere sahiptir. Bu kısımda derslikler sıralanmıştır. Girişin tam karşısında ise kubbe ile örtülü olan kare planlı mescid-dershane yer alır. Medrese planında on beş hücre bulunmasına rağmen vakfiyesinde on yedi hücre yazmaktadır.[5]
Medrese 1942 yılında Atatürk Bulvarı'nın açılmasıyla önemli bir konuma ulaşmıştır fakat yanında Bozdoğan Kemeri'nin bulunmasından ötürü rutubetli bir yapısı da vardır. Medrese 1943-1944 arasında restore edilerek 1945 yılında Belediye Müzesi'ne dönüşmüştür. 1989'da da İstanbul Büyükşehir Karikatür ve Mizah Müzesi'ne çevrilmiştir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Divan-i Nadiri, Topkapi Palace Museum Library, H. 899
- ^ Açıkgenç, Alparslan (22 Aralık 2006). "The Emergence of Scientific Tradition in Islam". Muslim Heritage. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Bkz. 23 Temmuz 1869 tarihli medreseler listesi ve 2 Eylül 1914 tarihli rapor.
- ^ Gazenfer Ağa Medresesi (Ana Yayıncılık bas.). AnaBritannica - 9. Cilt. s. 326.
- ^ "Gazanfer Ağa Külliyesi" (PDF). TDV İslam Ansiklopedisi. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
- ^ "Karikatür ve Mizah Müzesi". Atatürk Kitaplığı. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.