Gelin yakma
Gelin yakma, Hindistan Yarımadası ve çevresindeki ülkelerde uygulanan aile içi şiddet türüdür. Çeyiz cinayetinin bir biçimi olan gelin yakma, genç bir kadın ailesinin ek çeyiz ödemeyi reddetmesi nedeniyle kocasının ailesi veya kendi ailesi tarafından öldürülmesi olarak tanımlanır. Kadın, tipik olarak gaz yağı, benzin veya diğer yanıcı sıvılarla ıslatılır ve öldürme amacıyla ateşe verilir.[1][2] Gaz yağı genellikle tehlikeli küçük benzin sobaları için pişirme yakıtı olarak kullanılır, bu da suçun bir kaza olduğu iddiasına açık kapı bırakır. En yaygın olduğu ülke Hindistan'dır ve 1993'ten beri bir sorun olarak gündeme gelmiştir.[3]
Bu suç, genellikle ömür boyu hapis veya idamla cezalandırılır.[1] Gelinin yakma, Hindistan'da[4] yılda yaklaşık 2.500 ölüme neden olan önemli bir sorun olarak kabul edilmiştir. 1995'te Time, Hindistan'da çeyiz ölümlerinin 1980'lerin başında yılda yaklaşık 400'den 1990'ların ortalarında yaklaşık 5.800'e yükseldiğini bildirdi.[5] Bir yıl sonra CNN, polisin her yıl 2.500'ten fazla gelinin yakıldığına dair rapor aldığını söyleyen bir haber yayımladı.[6] Hindistan Ulusal Suç Kayıt Bürosuna göre, 2008'de çeyiz ölüm davalarında 1.948 mahkûmiyet ve 3876 beraat verildi.[7]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeyiz cinayetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Başta Hindistan olmak üzere Güney Asya ülkelerinde kocası tarafından öldürülen veya intihara zorlanan genç kadınların ölümüne çeyiz cinayetleri denir. Bu; kocanın, gelinden veya ailesinden sürekli olarak daha ek çeyiz almaya çalışmasından kaynaklanır. Gelin yakma, çeyiz ölümünün sadece değişik bir şeklidir. Diğerleri arasında asit atma ve eve teasing bulunur. Çeyiz tipik olarak ekonomik sınıfa bağlı olup kişinin sosyoekonomik durumu hakkında ipuçları verdiğinden, kadınlar genellikle müstakbel kocalarının veya akrabalarının çeyiz baskılarına maruz kalırlar.[2]
Gelin yakmanın kökenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Avnita Lakhani'nin "Odadaki Fil Kontrolden Çıktı" başlıklı gelin yakma raporunda anlattığı üzere, gelinin yakmanın neden başladığına ve Güney Asya ülkelerinde varlığının nasıl hüküm sürdüğüne dair en az dört bakış açısı vardır. Bu teoriler, bir bütün olarak çeyizin toplum nezdinde yükselişine katkıda bulunan ve sonuç olarak gelin yakmaya uzanan uygulamaları tanımlamaktadır.
Kültürel temelli teorilerden biri, Hindistan gibi oldukça ataerkil bir toplumda, kadının rolünün doğmadan önce tanımlandığını ve sonuçta onun toplumsal yaşama erkeklerden daha az yerleştirdiğini savunuyor. Bir yük ve "beslenecek fazladan bir ağız" olarak görüldüğünden[2] kadının statüsü, fiziksel varlık olarak kabul edilen erkeklere ekonomik sorumluluğu gereği itaatkâr olarak davranabileceği fikrini desteklemektedir. Bir kadın evlendiğinde, kocasına ve iradesine bağlıdır çünkü "toplum kocasına itaat etmeyi zorunlu kılar".
Başka bir teori, gelişmekte olan ülkelere yeni ithal edilen ve öncelikle Batılı bir ideal olan tüketimciliğin Hindistan gibi ülkelerin açgözlü olmasına yol açtığını iddia ediyor. Bu nedenle çeyiz daha yüksek bir sosyoekonomik statü kazanma aracı olarak kullanılmaktadır. Sürekli statü kazandıkça, sosyal merdiveni tırmanmak için gelin çeyizine olan talep artmaktadır.[2]
Lakhani ayrıca, tarihsel olarak, çeyiz sisteminin Müslümanları Hindu kültüründen ayırmanın bir yolu olarak düşünüldüğünü, kastlar arasında daha fazla bölünme yarattığını öne sürüyor. Daha yüksek bir çeyiz, daha yüksek bir statü ve İslam'dan farklılığı gösterir, böylece daha büyük bir çeyiz talep etme yönünde halkı teşvik eder.
Son olarak bazı bilim insanları, çeyiz uygulamasının İngiliz yönetiminden çıktığını ve Hindistan'daki kastlar arasında "farklı evlilik biçimlerini" ayırt etmek için icat edildiğini iddia ediyorlar.[2] Çeyiz sistemi üst kastlar içinde kurulduğunda, İngiliz hükûmeti, daha ritüelleştirilmiş evliliklerini ortadan kaldırmak için alt kastlarda bunu güçlendirmeye çalıştı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Ash (16 Temmuz 2003). "India's dowry deaths". BBC. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "autogenerated2003" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c d e Lakhani (2005). "Bride-burning: the "elephant in the room" is out of control". Pepperdine Dispute Resolution Law Journal. 5 (2): 249-298. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. pdf. 24 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Bride Burning" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Brideburning claims hundreds in India – CNN". Articles.cnn.com. 18 Ağustos 1996. 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2012.
- ^ Kumar (Aralık 2004). "Bride burning". The Lancet. 364 (special issue): 18-19. doi:10.1016/S0140-6736(04)17625-3. PMID 15967137.
- ^ Pratap (11 Eylül 1995). "Killed by greed and oppression". Time Magazine. 146 (11). Time Inc.
- ^ Yasui (18 Ağustos 1996). "Indian Society Needs To Change". CNN. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2007.
- ^ Disposal of Cases by Courts (PDF). National Crime Records Bureau, India. 16 Ocak 2010. 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2011.