Moneron Adası
Moneron Adası, (Rusça; Монерон, Japonca;
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Moneron, yaklaşık 30 kilometrekare (12 sq mi) alana sahiptir. En yüksek noktası 429 metre (1.407 ft) kadardır. Yaklaşık 72 kilometre (45 mi) uzunluğunda (Kuzey/Güney ekseni), 55 kilometre (34 mi) genişliğindedir. Sakhalin'in Nevelsk limanından 41 deniz mili (76 km) uzaklıktadır. Japon Denizi'nin kuzeydoğu ucundaki bitimi ile Sakhalin Adası'nın güneybatısı arası yaklaşık 30 deniz mili (56 km) uzaklıktadır.[1] Tüm Tatar Boğazı'ndaki tek kara kütlesidir ve yerleşik bir nüfusu yoktur. Açık bir günde Japon Rishiri Adası görülebilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ada, orijinal Ainu sakinleri tarafından Todomoshiri (deniz aslanları adası) olarak biliniyordu. 18. yüzyılda Matsumae klanının daimyō'si altına girdi ve bu dönemde Ishiyokotan olarak biliniyordu. Bugünkü adını bir keşif gezisinin baş mühendisi Paul Mérault Monneron'dan sonra onun soyadını buraya veren Fransız denizci La Perouse'un ziyaretinden almıştır.[1]
Paul Moneron, kendi adını taşıyan adanın haritasını çıkarmakla görevlendirildi. Moneron Adası'nın ilk gerçek haritası ise 1867'de, onu Rus İmparatorluğu haritasına dahil eden Rus hidrograflar tarafından yapıldı. Sefer, en yüksek noktaya adını veren K. Staritsky tarafından yönetildi.
1904-1905 Rus-Japon savaşının sona ermesinin ardından yapılan Portsmouth Antlaşması'na göre Moneron adası, Sakhalin adasının 50. paralelin güneyindeki kısmı ile birlikte ipso facto Japonya'ya devredildi.[2]
1907'de Japonlar buraya Kaibato (
Moneron tarihindeki Japon dönemi, hem hızla tükenen doğal kaynaklarının oldukça yoğun bir şekilde sömürülmesi hem de adanın altyapısının geliştirilmesine yapılan önemli yatırımlar açısından dikkate değerdi. Adanın aktif yerleşimi 1910'larda başladı. Adada 1910 yılına ait ayakta kalan en eski yapı da bu döneme aittir. Buraya bugün hala faaliyette olan bir meteoroloji istasyonu inşa edildi. Sakhalin'den buraya 50 km'den daha uzun bir su altı telefon kablosu döşendi. 1914'te Japon yetkililer, bugün hala kullanımda olan bir deniz feneri inşa ettiler. Adanın ekonomisi, özellikle önemli olan Pasifik ringa balığı (Clupea pallasii) ile tomrukçuluk ve balıkçılığa dayanıyordu. 1920'lerin ortalarında, Chuprov Körfezi'nin güney kesiminde küçük bir deniz filosu için barınak haline gelen ahşap bir iskele inşa edildi. 1930'larda yerini betona bıraktı. Japonlar, kolonistlerin dini ihtiyaçlarını karşılamak için Krasnaya çukurunda yaşlı köknar ağaçlarıyla çevrili küçük bir Şinto tapınağı kurdu.[3]
1936'da Japon Moneron'un yerleşik nüfusu 900 kişiye ulaştı. Adada denizcilik sektöründe çalışan mevsimlik işçilerle birlikte 1920'lerin başında adada 2000 kadar insan yaşıyordu. Bu dönemde, Kologeras körfezi yakınlarındaki kuzey burnunda pirinç ekimi gelişti. Japon pirinç tarlalarını besleyen bir sulama sisteminin kalıntıları hala korunmuştur. Bununla birlikte, Japon kolonizasyonunun oldukça vahşi yapılması adanın ekonomisinin sürdürülebilir gelişimini baltaladı. 1920'lerin ortalarına gelindiğinde sularındaki balık avı o kadar azaldı. Yeni gelen Japon sömürgecilerin çoğu adayı bu nedenle terk etti. 1945'te adada 200'den fazla kişi kalmamıştı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında ada hem Japonya hem de SSCB için büyük stratejik öneme sahipti. 1945'te SSCB'nin Uzak Doğu'daki askeri operasyonlarıyla ilgili Sovyet arşiv belgelerinde adada Sovyet askerlerinin işaretsiz mezarları olduğu yazılmasına rağmen Moneron'un ele geçirilmesinden söz edilmemesi özellikle dikkate değerdir.[3]
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Moneron, SSCB'nin Sakhalin Oblastı'nın bir parçası oldu. Avrupa adının modern versiyonu "Moneron" 1946'dan sonra kullanılmaya başlandı. Adanın ekonomisinin ana sanayi merkezi Chuprov Körfezi'nin güney kesiminde yerel balıkçı köyleriyle çalışan bir balık fabrikasıydı. 1959 nüfus sayımına göre, adadaki üç yerleşim yerinde kalıcı olarak 500'den biraz fazla insan yaşıyordu. Moneron, Krasny ve Bodry adadaki üç yerleşim noktasıydı. İlkbahar ve yaz aylarında ekonomik gelişme döneminde 2.000 kadar mevsimlik işçi geldi. 1950'lerin ikinci yarısında ise Sakhalin bölgesinin balıkçılık endüstrisi kendisini daha karlı olan okyanus keşif balıkçılığına doğru yönlendirdi. Bu, Moneron'daki balık fabrikasını tasfiye edilmesine ve nüfusunun dışarı akışına yol açtı. 1960'ların ortalarına kadar yemyeşil bitki örtüsüyle tanınan adada Nevelsk'ten gelen gezici biçme makineleri yem amaçlı bitki hasadına devam etti. 1970'lerin başına kadar adada petrol arama çalışmaları yapılıyordu ve bu da adayı çirkinleştiriyordu. 1970'lerde ada kalıcı nüfusunu kaybetti ve daha sonra ara sıra askeri varlıklaların olduğu kapalı bir sınır bölgesi statüsü aldı. Genel olarak nüfusun çıkışı adanın flora ve faunasını olumlu yönde etkiledi.[3]
KAL 007
[değiştir | kaynağı değiştir]269 yolcu ve mürettebatı olan Korean Air 007 Uçuşu, havadan havaya atılan tek bir füze tarafından vuruldu. 1 Eylül 1983'te bir Sukhoi Su-15'ten atılan füze Sovyet hava sahasına girdiği için atılmıştı. Sonrasında uçak kontrollü olarak 12 dakika boyunca alçalmaya başladı. Adanın kıyı şeridi açıklarına, Japonya Denizi'ne düşmeden önce Moneron Adası çevresinde iki kez döndü. Kesin düşüş konumu ve adaya olan nihai mesafesi tartışmalıdır.
Fauna ve flora
[değiştir | kaynağı değiştir]Ada, dalış sporu ve kuşlar için popüler bir yerdir. Sarp kayalıklar ve kayalık adacıklarla çevrili, deniz kuşları için ideal bir alandır. Ilık Kuroshio Akıntısı, çevredeki sulara bol miktarda deniz yaşamı getirir ve normalde çok daha güneyde görülen türlerin çoğalmasına katkıda bulunur.
2006 yılında turistlerin adayı ziyaret edebilmesi için altyapı oluşturuldu. Tesisler, Rusya'nın ilk deniz milli parkı olan Moneron Milli Parkı tarafından işletilmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kokh (10 Şubat 2023). "Moneron: the hidden gem of Russia's far east – photo essay". The Guardian. Londra. 10 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Strana.ru (1 Ağustos 2013). "Moneron Island: Pristine marine life on the border" (İngilizce). 25 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2018.
- ^ "Treaty of Portsmouth ending the Russo-Japanese War - World War I Document Archive". wwi.lib.byu.edu. 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.
- ^ a b c "
海馬島 | Kaiba-tō | Кайбато | Монерон". karafuto-n (Rusça). 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.