Nafija Sarajlić
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2024) |
| Nafija Sarajlić | |
|---|---|
| Doğum | Nafija Hadžikarić 3 Ekim 1893 Saraybosna, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 15 Ocak 1970 (76 yaşında) Saraybosna, Yugoslavya |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Boşnak |
| Evlilik | Šemsudin Sarajlić (1910–60; ölümüyle) |
| Çocuklar | 5 |
Nafija Sarajlić (kızlık soyadı; Hadžikarić); (d.3 Ekim 1893 - ö.15 Ocak 1970), 1912 ile 1918 arasında yayınlanan 23 kısa öyküsüyle ilk kadın Bosnalı düzyazı yazarıydı. Yazar Šemsudin Sarajlić ile evlendi ve beş çocuğu oldu. Kişisel hayatındaki zorluklar kısa öykülerini uzun romanlara dönüştürmesine engel oldu. Sarajlić, en büyük kızı Halida'nın 1918'deki ani ölümünün ardından işini bıraktı ve kamusal hayattan çekildi.
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Nafija Hadžikarić, 1893 civarında Bosna-Hersek'in Saraybosna kentinde Bosnalı Müslüman bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Üçü erkek, beşi kız olmak üzere sekiz çocuktan biriydi. Babası Avdija Hadžikarić 19. yüzyılda Müslümanlar arasında alışılmadık bir davranış olan kız çocuklarını eğitmekten çekinmedi. Beş kızı, olumsuz koşullar altında da olsa Saraybosna'da öğretmenlik eğitimi aldı. Hergün donyağı mumlarının ışığında ödevlerini yapıp okula uzun mesafeler yürümek zorunda kaldılar.[1] Babası, kızlarının eğitim görmesine izin verdiği için toplumsal baskı nedeniyle Başçarşı'ya giremedi. Nafija üç yıl ilkokul öğretmeni olarak çalıştı.[2]
Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasından hemen önce Sarajlić Tema (Temalar) adını verdiği kısa öykülerini yayıncı Bekir Kalajdžić aracılığıyla yayınlatmaya başladı.[3][4] İlk öyküsü Rastanak, 1912'de Mostar merkezli Zeman dergisinde yayımlandı. Öykülerinin geri kalanı editör Musa Ćazim Ćatić'in tam desteğiyle Biser dergisinde yayımlandı.[5]
Yazma stili
[değiştir | kaynağı değiştir]Avusturya-Macaristan işgal döneminde Boşnak edebiyatının tek temsilcisi olan Sarajlić, edebiyat dünyasında çok kısa süre kalsa da o dönemin edebi eğilimlerine uyum sağlamıştır.[6][7] Birinci Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında öykülerden oluşan bir derleme yayınladı. Ülke edebiyatıbu tarihi dönemde Bosna kültürünü ve halkını yeni zamanın ruhuna uygun olarak Avrupalılaştırmaya çalışmıştır.
1978'de yazar Muris Idrizović, Teme serisinin "canlı gözlemler sonucu ortaya çıktığını" söyledi ve Sarajlić'in "hayatın gözlemcisi, analist" olarak nitelendirilebileceğini söyledi.[8] Çalışmaları birçok konuyu ve dönemin sosyal meselelerini kapsıyordu: Birinci Dünya Savaşı sırasında Boşnakların yerinden edilmesi, batıl inançlar, yoksulluk ve sosyal geri kalmışlık.
Kişisel hayat
[değiştir | kaynağı değiştir]Nafija Hadžikarić 17 yaşındayken yazar Šemsudin Sarajlić ile evlendi. Evlilik onun eğitim tutkusunu kesintiye uğratmadı. Bu dönem genç kadının kendi başına yazma isteğini artırdı. Beş çocukları oldu: Halida (1912 doğumlu), Halid (1914 doğumlu), Džemal (1918 doğumlu), Abdurahman (1920 doğumlu) ve Nedveta (1925 doğumlu). En büyük kızları Halide 1918'de altı yaşındayken öldü. Sarajlić, en büyük çocuğunun ölümünün ardından bir daha asla yazmadı ve kamusal hayattan çekildi. Çocuğunu kaybetmenin acısı onu aylarca yatalak bıraktı.
Nafija, 50 yıllık evliliğinin ardından 1960 yılında dul kaldı.
Ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]Sarajlić 15 Ocak 1970'te Saraybosna'da öldü.[9] Yazar Alija Isaković, ölümünden kısa bir süre sonra şöyle dedi: "Öldüğünde, yaşadığı gibi sessizce, az sayıda arkadaşı ve hayranı dışında hiç kimse, Müslüman kadınlar arasındaki ilk düzyazı yazarının öldüğünü bilmiyordu."[10]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rastanak (Ayrılık, 1912)
- Nekoliko stranica tebi (Sizin İçin Birkaç Sayfa, 1918)
- Kokošija pamet (Bir Tavuğun Hafızası)
- Kamen na cesti (Yoldaki Kaya)
- Jedan čas (Tek Sınıf)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bosnjacka romanticna knjizevnost". SCRIBD. 15 Nisan 2012. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ Hawkesworth, Celia (2000). Voices in the Shadows: Women and Verbal Art in Serbia and Bosnia. ISBN 9789639116627. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ Čengić, Hasan (1990). "Islamske teme". Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ "Anali Gazi Husrev-begove bibliotheke". 2001. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ "Kako će to biti divno" (PDF). Kulturpunkt. 2015. 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ "Žene kroz smjenjivanje epoha". Buka. 14 Ocak 2015. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ "Women Documented Women and Public Life in Bosnia and Herzegovina in the 20th Century" (PDF). Boell. 2014. 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ Idrizović, Muris (1978). "Abdurezak Hifzi Bjelevac". 8 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ "Glasnik Vrhovnog islamskog starješinstva u SFRJ". 1970. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
- ^ "Život". 1972. 8 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2016.
