(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Guinea-Bissau - Wikipidiya とべいたり內容

Guinea-Bissau

Pnyahan Wikipidiya
Flag of Guinea-Bissau
Kwoci Cineyyapisorいく內亞さく國旗こっき
Kwohwey.(くに徽)
Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然しぜん地理ちり位置いち

Guinea-Bissau(いく內亞さく

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Gaga kska Meycow ka Guinea-bissau, 12 00 N, 15 00 W ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 36,125 sq km(hangan na o Tg138)(knlbanga dxgal o 28,120 sq km, knlbangan qsiya o 8,005 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 1,759,159 hiyi.

Gaga Bissau ka pusu alang paru, jiyax 24 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Guinea-bissau ga wada sugan 44.80% ka dxgal qpahan, 55.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka José Mário Vaz, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 23pnrajing kmlawa klwaan.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Cineyyapisorいく內亞さく

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cineyyapisor-kunghekwo (Kari Putawya: República da Guiné-Bissau), sun dha Cineyyapisor shaya(Kari Putawya::Guiné-Bissau), kika mniq klwaan gqiyan hidaw,Pusucineyya ka sexual. Daya Cineyyapisor o Sayneyciyaer, hraan hidaw, hunac o Cineyya kiya, gqiyan hidaw o paru gsilung Tasiyang. Kana sejiqun dha o 1,600,000 seejiq,pusu bi paru alang o Pisor. Cineyyapisor o kika mniq kana klwaan o tgkingal bukuy bi knmalu ka klwaan knmrigan dxgal dha.

Seejiq Putawya mniq saw 1446 hngkwasan siiga, Cineyyapisor nii o sun dha Pusucineyya,kiya ka kiya ni saw bi mniq 1600 kngkwasan, seejiq Putawya pnhyugan cikuh Mawyicang(貿易ぼうえき站) dha. Seejiq Putawya kndadax nniqan Cineyyapisor mapa qmpah seejiq(奴隸どれい) dhuq Weyteciyaw. Siida, seejiq Putawya o rnngagun dhiya nanaq o gaga kmlawa kana Cineyyapisor, kiya ka kiya ni ungac saw kiya biyax kmlawa ka seejiq Putawya.

19 sci, dhuq saw ini hari knmalu ka Mawyi qmpah seejiq(奴隸どれい貿易ぼうえき) do, kika miyah mrmuxan miing kmalu dxgal ka sejiqun Putawya. Kmlawa ka seejiq Putawya o tnhuway balay ni egu bi seejiq miyah smiyuk. Uxay uri o seasug egu bi dxgal biqun dha Sifey(西にし) ka seejiq Putawya, kana o niqan ka yayung Kasamangshe.

Seuxal han o Putawya sun dha “Bolama” kika mrmuxan Cineyya ni smiyuk bi balay ka ndhiya, kiya do mnuda mdudul Alimika Yowrisis.Kerante mniq 1870 hngkwasan ka mrmux ruwan da,bukuy bi do tduwa mrmux ruwan ka Pusucineyya. 1879 hngkwasan,kndadax Pusuweyteciyaw qduriq ka Pusucineyya da.

1915 hngkwasan mnhtu Cminyuntung ka Putawya. Kiya ka kiya ni niqan cikuh tnciyan na, dhuq saw 1936 hngkwasan do kika tduwa bi mnhtdu da. 1941 hngkwasan pusu paru alang o kndadax Porama thjilan dhuq Pisor.

1952 hngkwasan pnryuhan ka Siyeynfa do, kika pnryuhan hangan 「Putawya-hayway-lingti葡萄ぶどうきば海外かいがい領地りょうち」 ka Pusucineyya-Cminti. 1956 hngkwasan nburux pnhiyug ka Cineyya ni Weytecyaw-dang. Kndadax saw 1961 hngkwasan pnhiyug ka Cineyya ni Weytecyaw-dang do, kika prajing smiyuk Putawya,yasa egu bi ka Cunjn ka Putawya hmrinas 3 Wan 5000 seejiq, knteetu mllabang ka biyax dha. 1968 hngkwasan Cineyya ni Weytecyaw-dang kika tduwa bi ngalun dha ka nniqan Cineyya-Pisor.24 jiyax 9 idas 1973 hngkwasan tduwa emburux ka Cineyya-Pisor. Mtna hngkwasan 11 idas siida, Leynhkwo-tahwey kana pntaqun dha gipu(ひょう) o 93:7, kika smruwa kana knlangan ni tuwa emburux ka Cineyya-Pisor da.

1980 hngkwasan siida, cungli Nuoan-peyernatuo-weyayra(わかのぼる·かいなんじおさめ·維埃ひしげ) ddulun Cng-pyeyn(政變せいへん) pnryuhun Seyhu dha. 11 ida 1981 hngkwasan dhuq 5 idas 1984 hngkwasan cyuanri dha o gaga ngalan mdudul Weyayra keming-weyyuanhwey seejiq nii da. 1984 hngkwasan kwohwey dandangc o snruwa pnryuhun bgurah siyenfa, kika niqan ka bgurah mdudul dha uri. Mniq druma cdu dha o,mdudul klwaan dha ni yuansor klwaan ni cngfu-sornaw,kana nii o kika Cineyya ni Weytecyaw-dang ni cyunfang-sorring.1983 hngkwasan, 1985 hngkwasan saw bi niqan bi lnglungan musa smiyuk gaga kmlawa Weyayra cngfu nii.

1994 hngkwasan tgkingal Sankio klwaan mdudul ni Kwohwey. 1998 hngkwasan o Neycang Cyuns. 1999 hngkwsan o klwaan mdudul dha o qduriq da.2000 hngkwasan o kndadax Sankiyo,mdudul dha o Kumba Ialá(こんともみ·みやびひしげ

Cngc Cineyyapisor o ini angal kana biyax kmlawa ka mdudul dha ni tayyi-cngc, twotangc-kuoghec. Cuongtuong o kingal mdudal klwaan, Cuongri o tgdha biyax na ka mniq kinal klwaan ka hiya. Kmlawa singcngcyuan ka cgnfu. Cngfu ni kwohwey o supu kmlawa Rifacyuan. Sfa Cineyyapisor o murux ka Singcng ni Rifa dha.Cineyyapisor pnhiyug snkingal yaunc kwohwey ka klwaan nii (Cineyyapisor-cyuankwo-jnming-yihwey, Assembleia Nacional Popular da Guiné-Bissau ) , kika yiyuanc ka nii. Mniq 28 jiyax 3 idas 2004 hngkwasan do kndadax Sankiyo(せん舉) kika prajing. Kana tleengan ruwan o 102, kana tleengan nii o kndadax Sankiyo(せん舉) kana ka 100,sngari 2 tleengan nii o biqun dha gaga eseisil alang sejiqan Cineyyapisor kiya, kiya ka kiya ni Sankiyo(せん舉) sexual o ida mniq hiya ka sngari 2 tleengan na. Kana qmpah Yiyuan dha o 4 hngkwasan. Ungac ka snkingal mangal kana biyax ka cngtang kiya, ryenhecgnfu kana.Kndadax Sankiyo(せん舉) ka kmlawa mdudul dha, kana qmpah mdudul dha o 5 hngkwasan.Kndadax Kaygi kwohwey o, mdudul dha o mlawa Cuongri miyah qmpah kiya.

Singcng-cyuhwa(行政ぎょうせい區劃くかく)

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Kana dxgal Cineyyapisor (いく內亞さく各區かっく) - File:Guinea Bissau regions named.png

Niqan mspac Cyu(regiões) ka Cineyyapisor ni kingal ka Ccsiyen(sector autónomo),druma Cyu o phiyug Siyen(sectores). Kana Cyu o niqan:

1.Pafatar(ともえほうとう 2.Piungbuo(おうひろし 3.Pisorcc(さく自治じち
4.Porama(ひろしひしげうま 5.Kasiyeyu(卡謝がらす 6.Jiyapu(ぬの
7.Awyuey(おくやく 8.Cinara(もとおさめひしげ 9.Tungpari(つうともえとぎ
Hnigan dxgal Cineyyapisor. (いく內亞さく地圖ちず)
Kndadax karac baraw pnsasing Cineyyapisor.(いく內亞さく衛星えいせい)

Gaga mniq gqian hidaw Feyco ka Cineyyapisor, niqan Pijerkes-cyundaw(Bijagos Archipelago)dnii, gaga gqiyan hidaw ssiyaw Tasiyang, mniq ssiyaw daya Neyciyaer,hraan hidaw, hunac ssiyaw Cineyya, kana dxgal dha o 36,120 km2, kana bbaraw leelug ssiyaw gsilung o 350km, tgkingal bbaraw bi dgiyaq o 300cm, ruwan dxgal gqian hidaw muxul bi karac Cawyuan(savanna) , pusu bi hnigan dxgal klwaan dha o breenux.Karac Cineyyapisor o quri saw muxul hari kiya, egu bi jiyax o mtalux balay ka karac na.6 idas dhuq 11 idas o prajing egu jiyax qnyuxan ni qmraq gqian hidaw hunac bghur. 12 idas dhuq 5 idas o ungac bi qnyuxan, qmraq hraan hidaw Hamatan(harmattan)bgihur.

Cingci (經濟けいざい)

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cineyyapisor o kika empusal ungac bi pila klwaan ka hiya. Klwaan Cingci dha o pusu bi emptdxgal ni emptqsurux. Kiya ka kiya ni mniq saw 1998 hngkwasan, Cingci ni pnhyugan dha klwaan o psnaqah Neycang(內戰) dha nanaq.

Cuogyang Fayuan (中央ちゅうおうほういん)
Paru alang(首都しゅと)  

Sejiqun(人口じんこう)

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dhuq 3 idas 2009 hngkwasan, kana sejiqan Cineyyapisor o 1,548,159, 99% seejiq klwaan dha o seejiq mqalux kana, binaw niqan mtru klgan, niqan ka supu mniq daya ni hraan hidaw daya seejiq Fula ni Mandinka, nniqan ssiyaw silung hunac seejiq o Balanta ni Papel, nniqan ska ni ssiyaw silung daya o Manjaco ni Mancanha. Sngri o seejiq Muratuo(Mrmuxan seejiq mqalux ni seejiq Putawya). Balay bi seejiq Putawya o ciway bi kiya, yasa murux ka Cineyyapisor do egu bi seejiq Putawya musa mrmux dxgal Cineyyapisor da.

Seejiq Cineyyapisor nii o mrana 2.07%. Mtucing laqi rabu o egu balay, kana ruwan 1000 seejiq o kika niqan 49.92 laqi rabu, kingal uwa o musa tucing 7.56 laqi rabu. Kiya ka kiya ni mhuqil ka laqi rabu dha o egu balay, kana 1000 seejiq o 16.53 seejiq musa mhuqil.Dsnaw hngkwasan o 45.05, dqrijil hngkwasan o 48.75 kiya.44% seejiq gaga djiyun kari Kriol, yasa kari Putawya ka lmglug ka Keriaweryu nii. Wana 14% seejiq ka gaga djiyun pusu bi kari dha kari Putawya (葡萄ぶどうきば).Sngri o djiyun kari Feyco.Niqan 50% sejiqan snhian Cwantuong-Cuongcyaw. Kana snhian Isranjyaw seejiq o 45%,pusu gaga djiyun seejiq o Fula ni Mandinka.5% sejiqan o snhian pnrhuran joro, knegu seejiq o snhian Tyencujyaw.

Radio(音樂おんがく) Cineyyapisor o pusu bi gunbe kana. Gunbe o kika Skrayan(しるべ) Cineyyapisor, kiya ka kiya ni lmglug bi ka Cngc klwaan, kika Radio Gunbe dha o ini bi knegu seejiq kuxul qnbahang da.Huru(にんにくあし)nii o kika pusu djiyun dha Radio, djiyan dha mniq saw mriqu bi Rodio. Pusu djiyun kari Seejiq Cineyyapisor o Crioulo(Cineyyapisor Keriaweryuいく內亞さくかつさとおくなんじ).Gunbe o supu kana ana manu Radio Cineyyapisor, kiya ka kiya ni muxan maxal Radio klwaan dha. Tina ni Tinga ka pusu bi Radio dha uri.

Tgsaan(教育きょういく)

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dhuq 2003 hngkwasan, kana kla qmita ji() o 42.4%, dsnaw o 58.1%, duwa o 27.4%,qtaun ta hini o mrabang egu ka dsnaw dha.

Qyqaya ddyensiya.(腳踏しゃ維修てん)
Reynhekwo mddayaw uqun.(聯合れんごうこく救助きゅうじょかて)
Ungac pila alang.(貧民ひんみん)
Emptqsurux dha.(當地とうち漁民ぎょみん)
Maraka. (うまひしげ卡飯てん)
Biyax bi ka あしだまたい Cineyyapisor. (いく內亞さくあしだまたいざい當地とうち聲望せいぼう很高)
Alang. (農村のうそん)
Uwa Cineyyapisor.(いく內亞さく少女しょうじょ)
Qyqaya djiyun rudan sbiyaw.(博物館はくぶつかんちゅうてきぜん物品ぶっぴん)
Asug emptqsurux Papuhe.(ぬのともえかわてき漁船ぎょせん)   
Kaygi Sife.(西にし合作がっさく會議かいぎ)

Waycyaw (外交がいこう)

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cineyyapisor o 15 jiyax 3 idas 1974 hngkwasan mntna Cuonghwa-jnming-kuonghekwo Cyencyaw. 26 jiyax 5 ida 1990 hngkwasan, yasa 64djiyan(ろくよん事件じけん) Cineyyapisor o miyah sdarih Cuonghwa-mingkwo ka dhyaan, 31 jiyax 5 idas do tduwa laxan Cuonghwa-jnming-kuonghekwo da, dhuq 23 jiyax 4 idas 1998 hngkwasan do musa sqapah Cuonghwa-jnming-kuonghekwo duri, 24 jiyax 4 idas, Cuonghwa-mingkwo o tduwa ini supu dhyaan da.

Pnyahan pnatas(參考さんこう資料しりょう

[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]