Златоуст

Златоуст
	Златоуст
	рус. Златоуст
	Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1754
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Зылатаус шәһәр бүлгесе, Златоуст округы, Зылатаус өязе һәм Златоустовский горный округ[d]
Административ-территориаль берәмлек	Зылатаус шәһәр бүлгесе, Чиләбе өлкәсе, Урал өлкәсе, Златоуст округы һәм Зылатаус өязе
Сәгать поясы	UTC+05:00
Хөкүмәт башлыгы	Пекарский, Максим Борисович[d]
Халык саны	159 662 (2023)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	125 метр
Бүләкләр
Мәйдан	118 км²
Почта индексы	456200
Рәсми веб-сайт	zlat-go.ru
Беренче язма телгә алу	1751
Җирле телефон коды	3513
Шәрәфле ватандашлар төркеме	[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
	Златоуст Викиҗыентыкта

Златоуст — Чиләбе өлкәсендә урнашкан шәһәр (1865 елдан), халык саны буенча Чиләбе өлкәсенең өченче шәһәре.

Халык саны — 174 985 кеше.^[4]

2022 елның 15 ноябреннән — «Хезмәт даны шәһәре»^[5].

География

Шәһәр Әй елгасыда, Чиләбедән 110 километр (тимер юл буенча 160 км), Мәскәүдән 1750 километр (тимер юл буенча 1941 км) ераклыкта урнаша. Златоуст аша Көньяк Урал тимер юлы һәм М5 «Урал» мәгистрәле уза.

Климат

Златоуст климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Уртача температура, °C	−13,7	−13	−7,1	2,5	11,7	17,7	19,0	16,0	9,9	2,1	−7,8	−13,2	2,1
Чыганак: NASA. База данных RETScreen

Тарих

Златоуст 1754 елда тимер ясау, бакыр эретү һәм чуен кою заводлары янында бистә буларак нигезләнгән.

1773—1775 елларда завод эшчеләре Пугачёв күтәрелешендә катнашканнар.

1815 елда монда корал фабрикасы төзелә, 1857 елда корыч кою фабрикасы төзелә.

1865 елдан Златоуст бер үк исемдәге өязенең үзәге була һәм шәһәр статусын ала.

1917 елның декабрендә шәһәрдә совет хакимияте урнаштырыла; 1918 елның июльдә Кызыл Армия частьләре Златоустны ташлыйлар. 1919 елда, Златоуст операциясе нәтиҗәсендә, Көнчыгыш фронтының 5нче армия частьләре шәһәрне азат итәләр.

1980 елда Златоуст Октябрь Революциясе ордены белән бүләкләнгән.

Халык

1840^[6]	1897^[7]	1959^[8]	1970^[9]	1979^[10]	1989^[11]	2002^[12]	2010^[4]
8 651	20 502	161 342	180 488	197 760	207 794	194 551	174 985

Икътисад

Шәһәрнең төп предприятиеләре:

Металлургия заводы
Машиналар төзү заводы
Локомотивлар депосы
Корал фабрикасы

Югары уку йортлары

Көньяк Урал дәүләт университетының филиалы
Урал дәүләт элемтә юллары университетының филиалы
Заманча һуманитар академиясенең филиалы

Шәһәрдә туганнар

Шапошников Борис (1882—1942) — ССРБ маршалы.
Карпов Анатолий (1951) — халыкара гроссмейстер, шахматлар буенча 12нче дөнья чемпионы.
Александр Алемасов (1902-1972) - сәясәтче. ТАССРда массакүләм репрессия оештыручы.

Татарлар

Рәис Фәтхетдинов (1938-2009) - икътисадчы-галим, профессор.

Фотогалерея

Герб (1966)
Вокзал
1910 елдагы фотография

Искәрмәләр

[_a2dfc723d5f77ac8-1] 1,0 ^1,1 ОКТМО
https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203

[_f0e472c25ed3f3ee-2] ttps://web.archive.org/web/20200609144447/http://www.zlat-go.ru/04_glava/

[_89d5f003b74137b4-3] Оценка численности постоянного населения на 1 января 2023 года и в среднем за 2022 год и компоненты её изменения (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) — 2023.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q127408111

[gks.ru-4] 4,0 ^4,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-03-06

[5] Указ о присвоении почётного звания Российской Федерации «Город трудовой доблести»

[6] Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840

[7] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1592

[8] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php

[9] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php

[10] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php

[11] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php

[12] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php

[B1-13] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[1]

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

к б ү Башкортлар саны буенча Русия торак пунктлары
>100 мең кеше	Уфа
>50 мең кеше	Стәрлетамак
>25 мең кеше	Сибай • Салават • Нефтекама • Чиләбе
>10 мең кеше	Баймак • Учалы • Ишембай • Мәләвез • Күмертау • Белорет • Яңавыл• Октябрьски • Магнитогорски • Екатеринбург
>5 мең кеше	Аскар • Акъяр • Дәүләкән • Иске Балтач • Борай • Югары Яркәй• Бәләбәй • Бөре • Туймазы • •Ырынбур Түбән Варта • Соргыт • Пермь • Зылатаус • Мәскәү
Эчендә торак пункты урыны башкортлар күләме буенча бирелде. Мәсәлән: Баймакта башкортлар 71,6% (беренче), Учалыда – 53% (икенче), Ишембайда -29,7%.