Saqlar

İran telle qäbilälär taralışı BEQ I ğasırda

Saqlar (bor. farsı Sakā, yunança Σάκαι) — BEQ I meñyıllıqta Üzäk Aziädä torğan küçmä häm yarımküçmä iran telle qäbilälärneñ urtaq ataması.

İssıq qurğanında tabılğan "altın adäm" - saqlar patşası tantanalı kieme

Saqlar häm massagetlar skif xalıqlarınıñ könçığış törkemenä qarağannar dip sanala.

Saqlar qäbiläläre Herodot häm farsı kitaplarında telgä alına, läkin saq törkemnäre törleçä yörtelä:

• saqlar-haomavarga
• saqlar-tigrahauda (Dariy I yazması) - Tän-Şän taw itägendä yäşägännär, yış qına massagetlar belän tiñläşä.
• saqlar-paradaraya - "diñgez (yılğa) artında torğan"
• saqlar-parasugudam - "Sogdiana artında" - Sırdäryä, Amudärya yılğaları tübän ağımında torğan.

Yunannar saqlarnı "Aziä skifları" dip yörtä. Farsılar saqlarnı "qüätle ir-atlar" dip ata.

Taswir

Saq caydağı, BEQ 300 yıl, Altay

Fänni ädäbiät buyınça Seber, Qazaqstan, Üzäk Aziädä torğan qäbilälär saqlarğa qarağan.

Qara diñgez tönyaq yarı buyı skiflarınnan ayırmalı bularaq saqlarğa yunan yoğıntısı bulmağan.

Saqlar utraq-küçmä tormış räweşen alıp barğannar, Qazaqstanda döyä ürçetkännär.

Tarixta saqlar ike patşabikäse iseme - Zarina häm Tomiris qalğan.

İssıq qurğanında tabılğan "altın adäm" - saq patşası tantanalı kieme bulğan dip sanala.

BEQ VI-V ğasırda saqlar ber öleşe Axämenid näselennän farsı patşaları tarafınnan yawlap alınğan, xättä Marafon bäreleşendä qatnaşqan.

Saqlar Parfiä patşalığın buldıruda rol uynağan.

BEQ II ğasırda saqlar ber öleşe Hindstanğa küçengän.

Törki xalıqlar

Törki xalıqlarnıñ qayber belgeçläre qaraşları buyınça saqlar - törki xalıqlarnıñ babaları bulğannar.

Urıs belgeçläre bu qaraşqa qarşı çığa. Urıs qaraşına qarağanda eftalitlar - aq hunnar häm saqlar törki xalıqlar basımı arqasında İranğa häm Hindstanğa küçep kitkänder.

Sıltamalar

• Геродот. История. I 153; III 93; VI 113; VII 9, 64, 96, 184; VIII 113; IX 31, 71, 113.
• Большая Советская Энциклопедия
• Скифские городища 1975 Т. Н. Высоцкая
• Скифы. История.
• Scythian mummy shown in Germany
• Скифский раздел в «Еще одной OCR-библиотеке» 2010 елның 24 сентябрь көнендә архивланган.
• Куль-Оба в проекте «Реконструкция» «Нового Геродота» 2015 елның 29 сентябрь көнендә архивланган.
• История и культура скифов.
• В. Мурзин Краткая история скифов(үле сылтама)
• Вести.ру: На Алтае обнаружены древнейшие скифские захоронения, которым около двух тысяч лет (20.07.2011)