Yelka-bosh poyasi
Yelka-bosh poyasi (yoki braxiosefalik poya yoki) aortaning ravog'idan bo'lib, o'ng qo'l, bosh va bo'yinni qon bilan ta'minlaydi[1].
Bu aorta yoyining birinchi tarmog'idir. yelka-bosh poyasi aortadan chiqqanidan ko'p o'tmay, o'ng umumiy uyqu arteriyasi va o'ng o'mrovosti arteriyasiga bo'linadi.
Tananing chap tomonidan yelka-bosh poyasi chiqmaydi. Chap umumiy uyqu va chap o'mrovosti arteriyasi to'g'ridan-to'g'ri aorta yoyidan chiqadi. Biroq, ikkita yelka-bosh venalari mavjud[2].
Tuzilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yelka-bosh poyasi aorta yoyi boshlanishidan[3] ikkinchi o'ng qovurg'a tog'ayi yuqori chegarasi sohasida chiqadi. U yuqoriga qiyshiq yo'nalib, orqaga va o'ngga o'ng to'sh-o'mrov bo'g'imining yuqori chegarasi darajasiga ko'tariladi va u yerda o'ng umumiy uyqu arteriyasi va o'ng o'mrovosti arteriyalariga bo'linadi. Keyin arteriya o'zining oldidagi traxeyani chapdan o'ngga, taxminan, traxeyaning o'rtasida yoki yoki to'qqizinchi traxeya tog'ayi darajasida kesib o'tadi.
Aloqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yelka-bosh poyasi quyidagilar bilan aloqa qiladi[4]:
- oldindan - chap o'pka-bosh venasi va timus
- orqa - traxeya
- o'ng - yuqori kavak vena, o'ng o'pka-bosh venasi va plevra
- chap - chap umumiy uyqu arteriyasi va timus
Timus odatda o'pka-bosh poyasining tepasida joylashadi va arteriyani to'sh dastasining orqa yuzasidan ajratib turadi[5]:
Tarmoqlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Top qalqonsimon arteriya traxeya oldidan qalqonsimon bezning pastki qismiga ko'tarilib, uni bilan ta'minlaydi.
Klinik ahamiyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]O'pka-bosh poyasi anevrizmalari barcha arterial anevrizmalarning 3% ni tashkil qiladi. Tromboembolik asoratlar va o'z-o'zidan yorilish xavfi mavjudligi sababli, odatda erta davrda jarrohlik bilan davolash tavsiya etiladi. O'pka-bosh poyasi anevrizmalari ko'pincha o'pka-bosh poyasi siqilish sindromi belgilari bilan namoyon bo'lishi mumkin va yorilish xavfi juda yuqori[6]. O'pka-bosh poyasi anevrizmalarining aksariyati ateroskleroz tufayli yuzaga keladi. Boshqa sabablarga sifilis, sil, Kavasaki kasalligi, Takayasu arteriti, Behchet kasalligi, biriktiruvchi to'qima kasalligi va angiosarkomalarni kiradi[6].
Fotogalereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
O'pka-bosh poyasi -
o'pka-bosh poyasi -
Aorta ravog'i tarmoqlari
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ {{{title}}}, 20th edition, 1918 — 548-bet.
- ↑ „Anatomy, Thorax, Brachiocephalic (Innominate) Veins“, StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2022.
- ↑ „Chapter 33 - Atherosclerotic Disease of the Proximal Aorta“, Stroke, Sixth (en), London: Elsevier, 2016-01-01 — 576–590-bet. DOI:10.1016/b978-0-323-29544-4.00033-5. ISBN 978-0-323-29544-4. Di Tullio MR, Homma S (2016-01-01). "Chapter 33 - Atherosclerotic Disease of the Proximal Aorta". In Grotta JC, Albers GW, Broderick JP, Kasner SE (eds.). Stroke (Sixth ed.). London: Elsevier. pp. 576–590. doi:10.1016/b978-0-323-29544-4.00033-5. ISBN 978-0-323-29544-4.
- ↑ „Innominate Artery“. www.meddean.luc.edu. Qaraldi: 2022-yil 14-iyun.
- ↑ „Anatomy, Thorax, Brachocephalic (Right Innominate) Arteries“, StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2022. Dugas BA, Samra NS (2022). "Anatomy, Thorax, Brachocephalic (Right Innominate) Arteries". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 32491610. Retrieved 2022-06-12.
- ↑ 6,0 6,1 "Surgical treatment of innominate artery and aortic aneurysm: a case report and review of the literature". Journal of Cardiothoracic Surgery 8 (1): 141. June 2013. doi:10.1186/1749-8090-8-141. PMID 23725538. PMC 3680210. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3680210.