(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Белавиа - Vikipediya Jump to content

Белавиа

From Vikipediya
Белавиа
ИАТА ИCАО Идентификатори
Б2 БРУ БЕЛАВИА
Ташкил топган 1996-йил 5-март
Ҳаво тугуни Минск миллий аэропорти
Тез учиш дастурлари Белавиа Леадер
Парк ҳудуди 13
Парвоз йўналишлари 27[1]
Эгаси Беларус Ҳукумати
Бош қароргоҳи Минск, Беларус
Муҳим шахслар Игор Николаэвич Чергинец, Бош директор
Йиллик даромади Деcреасе 520 млн БЙН (2020)[2]
Кирим Деcреасе – 92 млн БЙН (2020)
Сайти белавиа.бй

Белавиа, расмий равишда Белавиа Беларус ҳаво йўллари (беларусча: ААТ «Авіякампанія «Белавія»; русча: ОАО «Авиакомпания «Белавиа»), бош қароргоҳи Минскда жойлашган Беларус етакчи авиаташувчиси[3]. Давлат компанияси 2007-йил ҳолатига кўра 1017 нафар ходимга эга эди[4]. Белавиа Минск миллий аэропортидаги базасидан МДҲ, шунингдек, Яқин Шарқнинг баъзи шаҳарлари ўртасидаги йўналишлар тармоғига хизмат кўрсатади[4].

2021-йил 23-май куни Рянаир 4978-рейси содир бўлган воқеадан сўнг авиакомпания Европа Иттифоқи, Буюк Британия, Швейсария ва Украинага кириши тақиқланди.

Тарихи[edit | edit source]

Дастлабки йиллар[edit | edit source]

Белавиа компаниясининг Минскдаги бош офиси.
Белавиа Эмбраэр 195 самолёти авиакомпаниянинг собиқ ливерасида.

1933-йил 7-ноябрда Минскда Беларуснинг биринчи аэродроми очилди. Келгуси йил баҳорда 3 та По-2 самолёти Минскка қўнди. Бу самолётлар Беларус ҳаво флотининг илк самолётлари эди. 1936-йилда Минск ва Москва ўртасида биринчи мунтазам авиақатнов ўрнатилди. 1940-йилнинг ёзида Беларус фуқаро авиацияси гуруҳи расмий равишда ташкил этилди.

2000-йиллардан бошлаб ривожланиш[edit | edit source]

2003—2009-йиллар оралиғида авиакомпания йўловчилар сони икки баравар кўпайди ва 2009-йилда 700 000 дан озроқ мижозларга хизмат кўрсатди[5].

Минскдан учадиган минтақавий парвозлар учта лизингга олинган Бомбардиэр CРЖ 100 самолётларида амалга оширилиши маълум қилинди. Биринчиси 2007-йил феврал ойида, қолган иккитаси кейинроқ 2007-йилда етказиб берилди. Улар тўғридан-тўғри эскирган Антонов Ан-24 ва Туполев Ту-134 самолётларини алмаштирдилар[6]. Авиакомпания 2010-йилда иккита Бомбардиэр CРЖ-700 ни ижарага олмоқчи эди[7]. Белавиа 2009-йилнинг ёзида ўзининг охирги Ту-134 самолётини парвоздан олди ва унинг ўрнига ўша йили фаолияти тўхтатилган Литванинг ФлйЛАЛ авиакомпаниясидан Боэинг 737-500 самолёти олинди. Авиакомпания, шунингдек, 2011-йилда қолган Ту-154М самолётларини парвоздан олишни режалаштирган эди. 2014-йил 27-июнда Белавиа учта Боэинг 737-800 самолётига тўғридан-тўғри буюртма берганини эълон қилди. Улардан биринчиси 2016-йил август ойида етказиб берилди[8].

2016-йил август ойида Белавиа ўзининг янги ливерасидаги биринчи самолётини қабул қилди. Бу компания 1996-йилда 20 йиллиги муносабати билан ташкил этилганидан бери биринчи ребрендингидир. Янги ливерада Боэинг 737-800 самолёти тақдим этилди. Эскирган Туполев Ту-154 ўрнини анча янги 737 самолётлар эгаллади. 2016-йил 1-октябрда Белавиа ўзининг қолган иккита Туполев Ту-154 самолётини мунтазам рейслардан олди, бутун дунё бўйлаб ушбу самолётлардан фойдаланаётган охирги авиакомпаниялардан бири эди[9].

2019-йилда компания 1900 га яқин кишини иш билан таъминлади ва 374 миллион евро айланма ишлаб, 49 миллион евролик операцион натижага эришди. Ушбу йил давомида у деярли 4 миллион йўловчини ташиди, бу 2018-йилдаги кўрсаткичга нисбатан 15 фоизга кўпдир[10].

2020-йилги Беларус норозилик намойишларида қатнашган авиакомпаниянинг бир неча ходимлари ўз ишларини тарк этишга мажбур бўлишди[11].

Санксиялар[edit | edit source]

2021-йил 24-май куни Британия ҳукумати Рянаир 4978-рейси билан боғлиқ ҳодисага жавобан Белавианинг ўз ҳудудида ишлашига рухсат берувчи лицензияни тўхтатди[12]. Кейинчалик Европа Иттифоқи ва Украина Беларус авиакомпанияларига ўз ҳаво ҳудудига киришни ёки аэропортларидан фойдаланишни тақиқлади, бу эса Белавианинг парвоз манзилларини сезиларли даражада камайтирди[13][14].

Шунингдек, 2021-йилда Белавиа Беларус-ЙИ чегара инқирози пайтида ноқонуний муҳожирлар оқимини ташкиллаштиришда айбланди[15]. Ўша йилнинг сентябрида Белавиа ўзининг жорий авиапаркининг кўп қисмини йўқотиши мумкинлиги ҳақида хабар берилди, чунки унинг лизинг берувчиларига янги эмбарголар доирасида самолётларни Беларус авиакомпанияларига лизингга беришга рухсат берилмаслиги мумкин эди[16]. Ўша пайтда Белавиа 18 та кичикроқ, эскироқ самолётларга эга, бироқ ғарб компанияларидан бир нечта замонавий самолётларни лизингга олган эди, 6 та самолёт етказиб берган АэрCап ирланд ширкати ва 7 та самолёт етказиб берган Даниянинг Нордиc Авиатион Cапитал ширкати энг муҳим лизинг компаниялари эди[17]. 16-ноябр куни ЙИ Европа лизинг берувчилари томонидан Беларусга барча самолётлар ижараси тўхтатилганини тасдиқлади, бу эса авиакомпанияни қисқа муддат ичида жорий паркининг ярмини қайтаришга мажбур қилади[18][19].

2021-йил 2-декабрда Белавиа Европа Иттифоқининг санксиялар рўйхатига киритилди[20]. Швейсария 20-декабр куни ЙИ санксияларига қўшилди[21]. 2022-йил 8-апрелда АҚШ Савдо вазирлиги Аэрофлот, Авиастар, Азур Аир, Россия ва Утаир авиакомпаниялар қаторида Беларусга тегишли ёки бошқариладиган Америка самолётларига Беларус ёки Россияга парвоз қилишни чеклади[22]. 2022-йил 16-июн куни АҚШ санксиялар режимининг бузилиши аниқланганидан кейин Белавиа бўйлаб чекловларни кенгайтирди. Чекловларнинг таъсири натижасида авиакомпания флотининг АҚШда ишлаб чиқарилган қисми ерга туширилди[22].

2023-йил август ойида АҚШ Белавиани махсус тайинланган фуқаролар ва блокланган шахслар (СДН) рўйхатига киритди[23].

Парвоз манзиллари[edit | edit source]

CОВИД-19 пандемиясигача Белавиа Минск миллий аэропортидаги базасидан Осиё, Европа ва Африкага парвозларни амалга оширган. Мунтазам йўналишлардан ташқари Белавиа дам олиш жойларига чартер ва ВИП чартер парвозларни ё'лга қо'йган эди. Рянаир 4978-рейсини мажбурий қўндириш ҳодисаси арафасида у битта ички йўналиш ҳамда 32 мамлакатдаги 54 халқаро йўналишга хизмат кўрсатган. Кейинчалик Беларус авиакомпанияларининг ЙИ, Буюк Британия ва Украина ҳаво ҳудудига киришига тақиқ қўйилганлиги сабабли, авиакомпания ушбу йўналишларнинг йигирматасидан ташқари қолган барчасидан маҳрум бўлди. Европа Иттифоқига аъзо бўлмаган Молдова (Кишинёв), Россия (Калининград) ҳамда Сербия (Белград) каби давлатларга Белавианинг парвози тақиқланмаган бўлса-да, географик чекловлар туфайли ушбу йўналишларга учиш де фаcто имконсиз бўлиб қолди[24]. 2021-йилнинг 28-майида авиакомпания чекланган ҳаво ҳудудидан ўтишга мажбур бўладиган рейсларнинг бекор қилинишини ҳамда шу пайтгача Украина, Молдова, Руминия ва Болгариянинг ҳудудий сувлари устидан амалга оширилган Истанбул йўналиши қайта кўриб чиқилишини тасдиқлади[25].

Cодешаре шартномалари[edit | edit source]

Белавиа 2022-йил май ойидан бошлаб қуйидаги авиакомпаниялар билан кодшеринг шартномаларига эга[26]:

Авиапарки[edit | edit source]

Жорий ҳолати[edit | edit source]

Белавиа Боэинг 737-300 самолёти
Белавиа Боэинг 737-800 самолёти

2022-йил ноябр ҳолатига кўра, Белавиа авиапарки қуйидаги самолётлардан иборат[27][28]:

Белавиа флоти
Самолёт Миқдори Буюртмалар Йўловчилар Эслатмалар
Б Э Жами
Боэинг 737-300 2 148 148 лизингга олинган самолётлар қайтарилади[18][29]
Боэинг 737-800 5 189 189 лизингга олинган самолётлар қайтарилади[18][29]
Боэинг 737 МАХ 8 1 12 162 174 лизингга олинган самолётлар қайтарилади[18][29]
Эмбраэр Э175 1 12 64 76
Эмбраэр Э195 4 11 96 107
Жами 13

Аввалги ҳолати[edit | edit source]

Белавианинг фойдаланишдан олинган Туполев Ту-134 самолёти
Белавианинг фойдаланишдан олинган Туполев ТУ-154М самолёти
Белавиа фойдаланишдан олинган самолётлари[28][30]
Самолёт Эслатмалар
Антонов Ан-10
Антонов Ан-24 1998-йилда МинскАвиа компаниясидан сотиб олинган[манба керак]
Антонов Ан-26 1998-йилда МинскАвиа компаниясидан сотиб олинган[манба керак]
Боэинг 737-500 2021-йилда парвоздан олинди[28]
Бомбардиэр CРЖ-100ЭР 2018-йилда парвоздан олинди[28]
Бомбардиэр CРЖ-200ЭР 2020-йилда парвоздан олинди[28]
Эмбраэр 195-Э2 Эмбарголар туфайли лизинг берувчига қайтарилди[28][31]
Илюшин Ил-86 ЭW-86062[32], собиқ СССР-86062, кейин РА-86062 Атлант-Союз Аирлинес[33];
1994-йилдан 1996-йилгача Хитой ва Қўшма Штатларга чартер йўналишларда фойдаланилган[34].
Туполев Ту-124
Туполев Ту-134А
Туполев Ту-154Б Улардан бири ўқув макети сифатида фойдаланилади[манба керак]
Туполев Ту-154Б1
Туполев Ту-154Б2 Бири машғулот макети сифатида фойдаланилади[35]
Яковлев Як-40 1998-йилда МинскАвиа компаниясидан сотиб олинган[манба керак]

Бахциз ҳодисалар ва фалокатлар[edit | edit source]

  • 2003-йил 6-январда Яковлев Як-40 самолёти Прагага учаётганда олд ойнаси синиб кетди. Чехия Ҳарбий-ҳаво кучларининг икки қирувчиси самолётни Рузйнě халқаро аэропортига хавфсиз қўниши учун кузатиб қўйди.
  • 2008-йил 14-февралда Белавиа 1834-рейси билан Еревандан Минскка йўл олган Бомбардиэр CРЖ100ЭР самолёти Звартноц халқаро аэропортидан ҳавога кўтарилиш вақтида учиш-қўниш йўлагига чап қанотини уриб юборди, натижада учиш-қўниш йўлаги яқинида ерга қулаб тушди, ағдарилди ва тўхтаб қолди. 18 нафар йўловчи ва 3 нафар экипаж аъзосининг барчаси қисман аэропортдаги ўт ўчириш ва қутқарув бригадасининг ўз вақтида кўрган чора-тадбирлари туфайли самолёт алангаланишидан олдин ундан қочишга муваффақ бўлди. Ҳалокатнинг асосий сабаби чап қанотнинг тўхтаб қолишига олиб келадиган музлаш эди[36].

Манбалар[edit | edit source]

  1. эн.белавиа.бй - Тиметабле ретриэвед 14 Новембер 2021
  2. https://belavia.by/webroot/delivery/files/Forma_1_2020_.pdf [формациз УРЛ ПДФ]
  3. „Белавиа wебсите: Cонтаcц“. Эн.белавиа.бй. Қаралди: 2013-йил 4-феврал.
  4. 4,0 4,1 Диреcторй: Wорлд Аирлинес. Флигҳт Интернатионал (2007-йил 27-март), с. 84–85.
  5. „Белавиа ноw сервинг 32 дестинатионс фром Минск; Стоcкҳолм анд Теҳран латест аддитионс то гроwинг нетwорк“. анна.аэро Аирлине Роуте Неwс & Аналйсис.
  6. Аирлинер Wорлд, Фебруарй 2007
  7. http://www.belta.by/en/news/econom?id=474506[сайт ишламайди]
  8. „Анотҳер НГ фор Белавиа“. Аирлинер Wорлд. № Оcтобер 2016. 8-бет.
  9. „Беларус'с Белавиа эндс счедулед Ту-154М оператионс“.
  10. „2019 Белавиа Аннуал Репорт“. балавиа.бй (2020-йил 19-март). 2020-йил 8-сентябрда асл нусхадан архивланган.
  11. Бившая сотрудница „Белавиа“: „В Жодинском ИВС нас називали проститутками и террористами“
  12. „УК'с Рааб сайс Лукашенко муст бе ҳелд то аccоунт фор жет инcидент“. Реутерс (2021-йил 24-май). Қаралди: 2021-йил 24-май.
  13. „ЭУ импосес неw эcономиc санcтионс он Беларус овер 'ҳижаcкед' флигҳт“. Тҳе Гуардиан (2021-йил 25-май). Қаралди: 2021-йил 25-май.
  14. Реутерс Стафф. „Украиниан аирлинес нот аллоwед то трансит тҳроугҳ Беларус аирспаcе - министер“ (эн). Реутерс (2021-йил 25-май). Қаралди: 2021-йил 25-май.
  15. О'Леарй. „Ириш леасинг фирмс ундер прессуре овер аллегед усе оф аирcрафт то траффиc мигранц“. Тҳе Ириш Тимес (2021-йил 18-октябр). Қаралди: 2021-йил 25-октябр.
  16. аэротелеграпҳ.cом (Герман) 2 Септембер 2021
  17. Киани-Креß. „Wер Лукасченко сеине Флüчтлингс-Флугзеуге леиҳт“ (де). Wирцчафцwоче (2021-йил 20-октябр). Қаралди: 2021-йил 10-ноябр.
  18. 18,0 18,1 18,2 18,3 „ЭУ беэндет Леасингвертрäге фüр Флугзеуге дер беларуссисчен Белавиа“ (де-CҲ). аэроТЕЛЕГРАПҲ (2021-йил 16-ноябр). Қаралди: 2022-йил 28-июн.
  19. „Беларусиан Аирлине Белавиа Cуц Флеэт ин Ҳалф Дуэ то ЭУ Санcтионс - Деcембер 3, 2021“ (эн-УС). Даилй Неwс Бриэф (2021-йил 3-декабр). Қаралди: 2021-йил 4-декабр.
  20. „CОУНCИЛ ИМПЛЕМЕНТИНГ РЕГУЛАТИОН (ЭУ) 2021/2124 оф 2 Деcембер 2021 имплементинг Артиcле 8а(1) оф Регулатион (ЭC) Но 765/2006 cонcернинг рестриcтиве меасурес ин респеcт оф Беларус“ (эн). Оффиcиал Жоурнал оф тҳе Эуропеан Унион (2021-йил 2-декабр). 2021-йил 15-декабрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2021-йил 23-декабр.
  21. „Сеарчинг фор субжеcц оф санcтионс“. Стате Сеcретариат фор Эcономиc Аффаирс. 2018-йил 1-апрелда асл нусхадан архивланган.
  22. 22,0 22,1 „УС Броаденс Рестриcтионс он Беларус Натионал Аирлине Афтер Виолатионс“. ВОА Неwс (2022-йил 16-июн).
  23. „У.С. Эхпандс Санcтионс он тҳе Беларусиан Региме, Маркинг тҳе Тҳреэ-Еар Анниверсарй оф тҳе Фраудулент Аугуст 2020 Пресидентиал Элеcтион“. Унитед Статес Департмент оф тҳе Треасурй (2023-йил 9-август).
  24. „Белавиа роутес анд аирпорт мап“. ФлигҳтCоннеcтионс. Қаралди: 2021-йил 30-май.
  25. „Флигҳц то Ларнаcа, Белграде, Будапест анд Кишинев аре суспендед, флигҳц то Истанбул ис оператед wитҳ ан амендед роуте“. Белавиа Неwс (2021-йил 28-май). Қаралди: 2021-йил 30-май.
  26. „Белавиа Партнерс“. Белавиа. Қаралди: 2022-йил 4-май.
  27. „Аирcрафт Флеэт“. эн.белавиа.бй. 2017-йил 2-июлда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2021-йил 24-октябр.
  28. 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 планеспоттерс.нет – Белавиа ретриэвед 1 Новембер 2022
  29. 29,0 29,1 29,2 ч-авиатион.cом – Литҳуаниа пушес фор ЭУ бан он Белавиа леасес 31 Аугуст 2021
  30. „БЕЛАВИА - Национальная авиакомпания Республики Беларусь - История компании“. Белавиа.бй. Қаралди: 2013-йил 4-феврал.
  31. ч-авиатион.cом – Беларус’с Белавиа сторес иц Э195-Э2с ин Казакҳстан 29 Оcтобер 2021
  32. Герард Ҳелмер. „Пҳотос: Илюшин Ил-86 Аирcрафт Пиcтурес“. Аирлинерс.нет (1994-йил 9-сентябр).
  33. „ММЗ им. С. В. Ильюшина Ил-86“. Абаза.илиссо.ру. 2011-йил 5-июнда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2013-йил 4-феврал.
  34. „Форумавиа.ру - Ил-86 ЭW-86062 Белавиа“. www.форумавиа.ру.
  35. „Штурм самолета, нейтрализация "террористов" и освобождение "заложников" | Фоторепортаж | Новости Беларуси | Последние новости | Онлайн новости | Мировые новости | БелТА“. Белта.бй. 2012-йил 4-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2013-йил 4-феврал.
  36. Интерстате Авиатион Cоммиттеэ (МАК). „Финал Репорт оф Белавиа Флигҳт 1834“ (2009-йил 4-июн). 2011-йил 29-сентябрда асл нусхадан архивланган.

Ҳаволалар[edit | edit source]