Amerikaning Virgin orollari

Amerikaning Virgin orollari
Amerikaning Virgin orollari ingl.United States Virgin Islands
	Bayroq Gerb
	Shior: «United in Pride and Hope»; «G‘urur va umidda birga birlashamiz»
	Madhiya: «Virgin Islands March»; «Virgin orollari marshi»;
Poytaxt	Sharlotta-Amaliya
Eng katta shahar	Sharlotta-Amaliya
Rasmiy til(lar)	Inglizcha
Hukumat	AQSh boshqaruvi
• Prezident	Jo Bayden
• Gubernator	Albert Brayan
• Daniyadan AQShga o‘tkazilishi	1917-yil 31-mart
Maydon
• Butun	346.4 km2 (168-oʻrin)
• Suv (%)	1
Aholi
• 2020-yilgi roʻyxat	87 146 kishi
• Zichlik	252.4/km2
YIM (nominal)	2020-yil roʻyxati
• Butun	4.068 milliard AQSh dollar
Pul birligi	AQSh dollari (USD)
Vaqt mintaqasi	UTC−4:00
Qisqartma	VI
Telefon prefiksi	+1-340
Internet domeni	.vi

Virgin orollari (Amerikaning Virgin orollari, Inglizcha.United States Virgin Islands; Qoʻshma Shtatlarining Virgin orollari, Inglizcha:Virgin Islands of the United States) – Karib dengizidagi Amerika Qoʻshma Shtatlarining uyushgan hududi maqomiga ega boʻlmagan orollar guruhi hisoblanadi.

Siyosiy holat

AQSh Virjiniya orollari Amerika Qoʻshma Shtatlarining korporativ boʻlmagan uyushgan hududi, yaʼni Qoʻshma Shtatlar tomonidan boshqariladigan, ammo Qoʻshma Shtatlar tarkibiga kirmagan hudud boʻlib, unda Amerika Qoʻshma Shtatlari Kongressi mahalliy hukumatni tashkil qilgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti ushbu hududni oʻzini oʻzi boshqarmaydigan hudud sifatida tasniflaydi . 1993 yilda AQSh Virjiniya orollarida hududning maqomi boʻyicha referendum boʻlib oʻtdi, unda orollarning kelajagi uchun uchta variant taklif qilindi: mustaqillik, Qoʻshma Shtatlar tarkibiga qoʻshilish va Qoʻshma Shtatlarga qaram hududning hozirgi holati. [6] . Referendum ishtirokchilarining 81,6 foizi joriy maqomni qoldirish uchun ovoz berdi, biroq umumiy saylovchilarning atigi 31,4 foizi ishtirok etdi va shu sababli referendum haqiqiy emas deb topildi. Maqom boʻyicha boshqa referendumlar oʻtkazish rejalashtirilmagan. 2023-yilda orol aholisi oʻrtasida oʻtkazilgan soʻrov natijalariga koʻra, 63 foizi hududni AQSh shtatiga aylantirishni qoʻllab-quvvatlagan, 23 foizi esa qarshi chiqqan. Mustaqillik masalasida: 58% gʻoyani rad etgan, 19% esa rozi boʻlgan.

Siyosiy tuzilma

Hudud ijroiya hokimiyatining boshligʻi gubernator boʻlib, umumiy ovoz berish yoʻli bilan 4 yil muddatga saylanadi. Hududiy Senat ham umumiy ovoz berish yoʻli bilan – 15 aʼzodan iborat boʻlib, ikki yillik muddatga saylanadi. Bundan tashqari, hudud aholisi AQSh Vakillar palatasiga bir aʼzoni saylaydi (ovoz huquqisiz). Hudud aholisi AQSh prezidentlik saylovlarida ovoz berish huquqiga ega emas, ammo AQSh Demokratik va Respublikachilar partiyalaridan prezidentlikka nomzodlar uchun praymerizda ovoz berishi mumkin .

Siyosiy partiyalar (2008 yil noyabr saylovlari natijalariga koʻra):

• Demokratik partiya (hududiy Senatdagi 10 deputat) • Mustaqil fuqarolar harakati (hududiy Senatda 2 deputat)

• Respublikachilar partiyasi (hududiy Senatda vakillik qilmaydi)

• Hududning Senati ham 3 ta mustaqil aʼzodan iborat.

Geografik joylashuvi va tabiati

Virgin orollari Shimoliy va Janubiy Amerika oraligʻida, Puerto-Riko orolidan sharqda, Kichik Antil orollarining shimoliy qismida joylashgan AQSHga qarashli xudud. Virgin orollari tarkibiga 50 dan ortiq orol kiradi. Ulardan eng yiriklari: Sent-Tomas, Sent-Jon, Santa-Kruz. Orollar ohaktoshli, shu bilan birga kristalli va vulkonli tog jinslaridan tashkil topganlari ham bor.

Iqlimi – tropik boʻladi. Doimiy yashil tropik oʻrmonlarning koldiqlari uchraydi. Qolgan xududlar qishloq xoʻjaligida foydalaniladigan yerlardan iborat. Hayvonot dunyosida maymunlar, kolibri va toʻti kabi kushlar bor.

Davlat tuzilishi, siyosiy partiyalari

Davlat tuzilishi orollar ustidan umumiy nazoratni AQSH Ichki ishlar vazirligi amalga oshiradi. Ijroiya Hokimiyat gubernatorga tegishli, maʼmuriy jihatdan 3 ta orolga boʻlingan. Poytaxti Sharlotta-Amaliya Sent-Tomas orolida joylashgan. Siyosiy partiyalari: AQSH Demokratik va Respublikachilar partiyalarining boʻlimlari, Fuqarolar mustaqilligi harakati.

Iqtisodi, transport kommunikatsiyalari

Iqtisodining asosini chet el turizmi tashkil qiladi. Dunyodagi eng yirik neftni qayta ishlash zavodlaridan biri Sen-Kroa orolida joylashgan. Chorvachilik va baliqchilik rivojlangan. Chetdan keltiriladigan ehtiyot qismlardan soatlar yigʻish, oziq-ovqat maxsulotlari va rom ishlab chikarish yoʻlga qoʻyilgan. Kishloq xoʻjaligida joʻxori, shakarqamish, meva va sabzavotlar yetishtiriladi. Chetdan neft, sanoat maxsulotlari, oziq-ovkat keltiriladi. Chetga neft mahsulotlari, shakar, rom, sitrus mevalar, qahva eksport qilinadi. 2010-yilda YAIM miqdori 1577 mln (aholi jon boshiga – 17200) dollarni tashkil etgan. Asosiy savdo hamkorlari: Buyuk Britaniya, Kanada, AQSH, Puerto-Riko.

Tarixi

Kolumb ekspeditsiyasi 1493-yili orollarga kelgan. Dastlabki aholi punktlari 1625-yil Santa-Kruz orolida ingliz va fransuz mustamlakachilari tomonidan barpo qilingan. Turli vaqtlarda orollar ustidan inglizlar, fran- suzlar, ispanlar oʻz nazoratini oʻrnatgan. 1733-yili orollarni daniyaliklar sotib olishdi (1754-yilda rasmiy ravishda Daniya mustamlakasi deb eʼlon kilindi). 1672 va 1683-yillarda daniyaliklar Sent-Tomas va Sent-Jon orollarini xam mustamlakaga aylantirgan edi. Daniyaliklar hukmronligi davrida Sent-Tomas oroli savdo markaziga (shuningdek, kul savdosining ham), Sent-Jon oroli esa shakarqamish plantatsiyalariga aylantirilib, ularda kullar ishlatilgan. Kullik mavjud boʻlgan davrda (1848-yilgacha) orolga 28 ming negr kullar keltirilgan. Daniya orollar ustidan 1917-yilga kadar (Napoleon urushlari davridagi qisqa davrni hisobga olmaganda) egalik qilib keldi. Shundan sung, Daniya bu orollarni AQSHga 25 million dollarga sotdi. 1932-yili orolda yashovchilarga AQSH fukaroligi berildi. Bu yerda AQSH harbiy bazasi kurilgan. 1973-yili Virgin orollari AQSH kongressining deputatlar palatasiga 1 ta deputat oʻtkazishga muvaffaq boʻlgan (lekin u ovoz berish huquqiga ega emas).

Manba