chuqur

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

chu-qur

Etimologiyasi

CHUQUR ' qazilgan, oʻyilgan joy¹. Birovga ch u -q u r haeisang, oʻzing yihilasan (Maqol). Bu ot asli eski oʻzbek tilida ¹ kovla—', ' oʻy—' maʼnosini anglatgan chuqu- feʼlidan (КРС, 874: chuku-) -r qoʻshimchasi bilan

yasalgan; chuqu- + r = chuqur.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ot Qazilgan, oʻyilgan yoki tabiiy chuqurlik, oʻyiq; oʻra. ◆ Birovga chuqur qazisang, oʻzing yiqilasan. Maqol . m ◆ Bu axlatlarni tezda shupurib, bir chuqurga toʻkib, ustidan tuproq tortib.. A. Qodiriy, „Kichik asarlar“ . ◆ Koʻchat keltirib, chuqur-ga qoʻyaman, tanasidan tutib turaman, Yax-shiboyevoʻrtasiga tuproq tortadi. M. M . Doʻst, Lolazor.

2 sft. Sathdan ancha past; choʻnqir, te-ran. ◆ Chuqur daryo. Chuqur hovuz. Chuqur jarlik. n ◆ Binoning rangi uniqib ketgan, koʻhna yogʻoch darvozasi oldidan chuqur ariq oqardi. N. Aminov, „Qahqaha“ .

Yelkamning chuquri koʻrsin "Biror joy-ga hech qachon qadam bosmayman" degan maʼnoda aytiladigan ibora. ◆ -Shumagazin-ni yelkamning chuquri koʻrsin, — deb jahl bilan chiqib ketdi [qiz]. "Yoshlik" .

3 rvsh. Ichdan, oʻpkadan toʻlib-toshib chiqqan yoki oʻpkani toʻldiruvchi. ◆ Qudrat "tushimmi, oʻngimmi?!" deb chuqur xoʻrsindi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar“ . ◆ Nigora chuqur nafas oldi. "Sharq yulduzi" . ◆ Yaxshiboyev chuqur tin oldi. M. M . Doʻst, Lolazor.

4 sft. koʻchma Har tomonlama keng, asosli, atrofli, teran. ◆ Chuqur maʼno. Chuqur ilmiy tekshirishlar. yat Olimning bu yil-larda eʼlon qilgan maqolalari chuqur tah-lilga ega ekanligi bilan ajralib turadi. "OʻTA" .

5 sft. koʻchma Kuchli; behad katta. ◆ Chuqur qaygʻu. Chuqur sukunat. yat Onaning koʻngli-ga chuqur gʻashlik choʻkkan. "Saodat" . ◆ Tayyorla-nayotgan taomlarning sifatidan ishchilar chuqur qoniqish hosil etishyapti. Gazetadan .

6 rvsh. Yuzadan ichkariga, ich-ichiga. Chu-qur botaverdi yurakka xanjar. X. Davron.

7 rvsh. Mustahkam, qattiq. ◆ Halima No-sirovaning beqiyos sanʼati, tabiiy va be-takror ovozi xalqimiz qalbidan chuqur joy oldi. "Saodat" .

Antonimlari

ЧУҚУР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

chuqur (koʻplik chuqurlar)

Tillarda

Chuqur

• Boshqirdcha: соҡор (soqor)
• Italyancha: fossa
• Mojarcha: gödör
• Ruscha: яма (yama)
• Polyakcha: dół
• Eski Prusscha: gillin
• Turkcha: çukur
• Yaponcha: ピット (pitto)

OʻTIL

Ruscha _ru

chuqur
1 яма, впадина; ◆ yelkamning ~i koʻrsin во век мне не видеть бы (этого); ◆ havo ~ и воздушная яма; ◆ koʻrmagan yerning ~i koʻp посл. в незнакомой местности много ям;
2 прям. и перен. глубокий; // глубоко; ◆ ~ oʻra глубокая яма; ◆ ~ koʻzlar впалые глаза; ◆ ~ fikr глубокая мысль; ◆ masalani ~roq oʻylash kerak глубже надо вникнуть в вопрос; ◆ ~ oʻyga botmoq впадать в глубокое раздумье.