Varda el testo de Madagascar

{{Stato
|nomeCorrente = Madagascar
|nomeCompleto = Republica del Madagascar
|nomeUfficiale = Repoblikan'i Madagasikara <br />Republique de Madagascar
|linkBandiera = Flag of Madagascar.svg
|paginaBandiera = Bandiera del Madagascar
|linkStemma =Seal_of_Madagascar.svg
|paginaStemma =  <!-- pagina di dettaglio dello stemma - senza parentesi quadre -->
|linkLocalizzazione = LocationMadagascar.png
|linkMappa = Madagascar map.png
|motto = Patria, Libartà, Progreso
|lingua = [[lengua malgascia|malgascio]], [[łéngua fransexe|francese]]
|capitale = [[Antananarivo]]
|capitaleAbitanti = 1.050.000
|capitaleAbitantiAnno =   <!-- anno del rilevamento degli abitanti della capitale - senza parentesi quadre -->
|governo = [[Repùblica Presidensiałe|Republica presidensial]]
|presidente = Hery Rajaonarimampianina
|primoMinistro = Jean Ravelonarivo
|indipendenza = da ła [[Fransa|Francia]] [[26 de giugno|26 giugno]] [[1960]]
|ingressoONU = [[20 de setenbre|20 setenbre]] [[1960]]
|superficieTotale = 587.041
|superficieOrdine = 29
|superficieAcqua = 0,6
|popolazioneTotale = 16 473 477
|popolazioneAnno = 2002
|popolazioneOrdine = 15
|popolazioneDensita = 75
|continente = [[Àfrica|Africa]]
|orario = [[Tenpo Coordenà Universałe|UTC]] +3
|valuta = ariary
|PIL= 16.228
|PILValuta= $
|PILAnno= 2005
|PILOrdine= 118
|PILprocapite= 908
|PILprocapiteValuta= $
|PILprocapiteAnno= 2005
|PILprocapiteOrdine= 172
|HDI= 0,509 (medio)
|HDIAnno= 2004
|HDIOrdine= 143
|energia =  <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) -->
|tld = .mg
|telefono = 261
|targa = RM
|inno = ''Ry Tanindraza nay malala ô''
|festa =  <!-- festa nazionale - co doppie parentesi quadre - nella forma [[giorno mese]]-->
|note =  <!-- note libere -->
}} 
El '''Madagascar''' el xe on Stato de l'[[Àfrica|Africa]] oriental.<br>
El xe na isoła che ła se cata inte el [[Osèano Indian]] oriental.<br>
I stati pì visini al Madagascar łi xe el [[Mozanbico]] e łe [[Comore]] a nordovest, łe [[Seychelles]] a nord; łi teritori dipendenti pì visini łi xe łi dipartimeti da mar de [[Mayotte]] a nordovest e de ła [[Réunion]] a est, e łe Ìxołe sparpagnae del Osèano Indian<ref>Europa e Bassas da India a sudovest, Juan de Nova a ovest, łe ìxołe Glorioxe a nordovest, Tromelin a est</ref> tuti de sovranità [[Fransa|fransexe]].

== Zeografia ==
{{varda anca|Zeografia del Madagascar}}
L’isoła del Madagascar ła se cata a est del Mozanbico e ła xe traversá dal tropico del Capricorno.<br>
Ła xe ła quarta pì granda isoła del mondo.

Al nord se cata coułine che łe sal fin a łe tere alte del centro del paexe, par dopo desendar n’antra olta al sud.

El clima el xe tropicale. L’isola ła xe de frecuente batua da forti piove e da uragani che łi vien da l’Oceano Indian.

El teritorio xe cuerto da foreste naturałi e da risaie scavá a man.

== Storia ==
{{varda anca|Storia del Madagascar}}
=== Antighità ===
I primi abitanti łi vegnea da l’Indonexia e łi xe rivá inte el V secoło de ła nostra era. Sti grupi łi ga dato vita a l’etnia merina.

Zsinque secołi dopo, da l’Africa continentale ła xe rivà de ła xente bantu e ła ga formá łe etnie sakalava e bara.

Marcanti yemeniti e omaniti łi vegnea fin su łe coste del Madagascar dal XI secoło. Ła so prexensa ła ga influenzsá vari aspeti de ła cultura malgasia. Etnie malgasie come i antemoro e i antanosy, łe vien fora da i coloni arabi, e łi continua a prategar fin ancò ła fede islamega.

Ła trata dei sciavi, e łi schei che ghe ne vegnea drio, ła ga parmeso a dei grupi etnici de fondar i primi regni.<br>
I sakalava łi ga meso in pie i regni de Menabe e de Boina, i zana-malata quel de Betsimisaraka, 
{{citasion nesesaria|i merina el regno de Andrianampoinimerina co cavedal a Antananarivo}}. El re Radama I el xe stà el primo ch’el xe reiusì a ounefegar l’isola soto on soło regno. I so sucesori łi xe stá o verti a l’influenzsa eoroupea o łi ga será i confini.

Inte el 1890 ła Francia ga proclamà el protetorato e, inte el 1895, ła xe reiusida a ciapar ła cavedal. Ła regina Ranavalona III ła ga rexistio, ma a ła fin ła ga dovù cedar.

=== Indipendensa ===
Inte el 1947, ła xe sciopá na revolta indipendantista. I francexi ga stroncá ła revolta copando pì de 100.000 persone.
 
L’indipandenza ła xe rivada eintel 1960 co Philibert Tsiranana fa primo presidente. Tsiramana jera filo-francexe e ła zsente no ła xera contenta.

El poder xe pasà al ditator Didier Ratsiraka ch'el gha: introdoto el socialismo filo-sovietego, vietá la libartá de espresion e instituio el partio unego.<br>
Soto ła presion de ła primavera democratega del 1991, Ratsiraka el ga dovù dar el multi-partiismo e łe elesion libare. Fin al 2001, Ratsiraka el ga controlá el governo.

Ne łe elesion del 2001, dopo scontri armai par el controlo del governo, Marc Ravalomanana el xe diventá presidente e Ratsiraka el xe ndá in bando.<br>
Dal 2005, Ravalomanana el ga scouminsiá a ghaver posizsion senpre pi totałitarie. Inte el 2007 el ga mandà via dei misionari francexi che łi ghea ghavù el corajo de dir ła veritá sul so regime ditatorial.

== Zeografia połitega ==
Ła cavedal xe [[Antananarivo]].

== Popolasion ==
=== Etnie ===
Ghe xe 18 grupi etnici prinsipałi, de oriszene axiàtega e africana.

Studi sul DNA e ła łéngua <ref>el 90% del malgasio el xe de orizsene małexe</ref>, łi dimostra l’influenzsa axiatica.<br>
I trati orientałi łi xe presenti soratuto inte i altipiani centrałi, e łi corisponde a łe popolasion merina (3 milioni) e betsileo (2 milioni).

La zente de la costa ła xe di oriszene africana. I pì grandi grupi etnici costieri łi xe: i betsimisaraka (1,6 milioni), i tsimihety e i sakalava.

=== Religione ===
Ła metá da ła popolasion ła ghe va drio a ła rełijon tradisional, che ła ghe dá importanzsa al culto dei morti.

El 45% dei malgasi łi xe cristiani, catołeghi e protestanti in parti uguałi.<br>
Tanti cristiani łi ga conservá aspeti tradisionałi, come ła venerasion dei antenati. Ła Cexa Catołega, che ła baxa ła propia atività misionaria sul conceto de l'inculturazsion, no ła respinge ste prateghe; i pastori protestanti, invense, łi condana la rełijon tradisionałe come superstizsion.

Ła ghe xe na minoransa islamega su łe coste del nord.

=== Łéngue ===
Ła zente ła parla el malgasio e el [[łéngua fransexe|francexe]].

== Economia ==
Interasante ła produsion agricola de vanilia <ref>primo al mondo</ref>, fruta tropicałe e ołi esensiałi.<br>
Łe miniere de ilmenite e nickel produxe par l’esportasion.

Se produxe teissui par l’esportasion.

El tuorismo sfruta łe foreste naturałi e ła biodiversitá de l’isoła.

== Gałeria de someje ==
<gallery>
Tsingy_Ankarana_Madagascar_16-07-2004.JPG|altopian de Ankarana
Tsiribihina_River.jpg|fiume Tsiribihina
Vue_globale_de_la_ville_Fianarantsoa_2.jpg|Fianarantsoa
Ambohimanga 14.jpg|sito istorego de ''Ambohimanga''
</gallery>

<!-- Sesion de pie voze, NO ZONTAR GNENTE ALTRO! -->
== Notasion ==
{{Notasion}}

==Altri projeti==
{{Interprojeto}}

== Linganbi foresti ==
{{Linganbi foresti}}

{{Africa}}
{{Controło de autorità}}

<!-- Scrìvar cuà, dopo de ła freceta łe categorie -->
[[Categoria:Madagascar| ]]