Barena

Barena, Lazzaretto Nuovo

Baréne e Ghebi inte ła laguna de Venesia-

Ła baréna ła ze na spesie de izołéta, o megio na tera, che ła ze saltà fora traverso procesi de sedimentasion, drénto na laguna. Ła ga infati na tera conposta par de pì de crea e paltan. Sto tipo de teritorio el ze parécio comun inte ła laguna de Venesia de ca qual el ze el 8%, anca se al prinçipio del XX sècoło el zera almanco del 25%.

Łe barene no łe ze miga un teritorio tuto sodo e tacà asieme. Łe ze divize da canałeti basi (i ghebi), anca davèro picenini, chei cołiga zone pi profónde intrà łore, tagiando łe barene. Ghe ze daspò łe velme, tóchi de baréne che łe salta fora soło co ła basa marea e łe ga drénto na vegetasion de àłeghe e qualche mołusco. Par fin gavémo i ciari e łe paciare, laghéti chei se forma co che łe maree łe torna indrio. Ghe e defarénti tipi de baréne, tuti co łe sue caraterìsteghe, nasùi tuti co ła soa maniera.

Tipi de baréna

Baréna de bordo lagunar

Ste baréne łe xe tóchi de pianura de ła costa che ła xe drio formarse. Ła prova de sto fato qua el xe ła prexensa de ełeménti de orìxene miga costiera, portai dai fiumi. Da co chei ga tagià sta conesion qua intrà teraferma e costa, sto tipo de baréne el xe drio desconparir. Łe xe spéso coverte dal mar e łe pol aver soło na vegetasion vèro bóna a adatarse a n'anbiénte pien de sal. Ste baréne łe se pol catar intrà Canpalto e el Déxe.

Tóco de laguna co łe sue barene e i ghebi.

Baréna de aree drénto

Ste qua łe ga na formasion più conplicada: i fiumi i portava sabie che łe faxeva pałui, spéci de aqua dolsa e torbiere, ma co che i xe stai dexalveai verso el mar, sti anbienti i ga tólto caraterìsteghe łagunare. Łe se cata inte łe xone de soto de ła laguna, intrà Marghera e Cióxa, dove rivava el fiume Bachigion. Da co che el fiume sfoxa diretamente inte el mar Adriàtico, el ga finìo de portar material teroxo e ste baréne łe ga tacà a basarse.

Baréna ai lai del'antiga imision dei fiumi in laguna

Łe xe stà orixenae co ła dexalveasion dei fiumi chei rivava in laguna: co che no ghe xe stà più l'aqua che spostava el paltan, sto qua el se ga depoxità formando sti ixołoti. Inte łe mape łe vien ciamae "pónte de lovo", co "lovo" che nol xe l'anemal, ma'l demostra ła soa orìxene fluvial ("alluvium").

Baréne ai bordi dei canałi lagunari

I sedimenti in sto caxo i xe stai trasportai da łe corénte del mar, anca tólti dal baso del canal. Łe xe quełe che łe ga subio de manco l'asion del omo e łe ga mantegnuo megio łe łore flora e fauna orixenałe. Ste baréne łe ga bordi rialsai e drénto se pol catar fasilmente velme. Łe se cata prinsipalmente inte el alto de ła laguna (da łe parte de Buran e Sant'Erasmo), visin a ła boca de porto del Lido, méntre xó, verso Cióxa, ła corénte no ła xe miga bastansa forte par tegnir su sabia.

Paleobarene

Come chel dixe el nome, ste qua łe xe xone che łe xe saltae fora antigamente grasie al basamento del łiveło de mar, e no co ła sedimentasion. Łe ga na vegetasion stabiłe.

Cołigamenti de fora

• Scheda de informasion su łe barene Archivià il 23 de majo 2009 in Internet Archive.
• el detien schemi gràfeghi so