Dương Đồng
Hoàng Thái Chủ | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hoàng đế Trung Hoa | |||||||||||||
Hoàng đế Đại Tùy | |||||||||||||
Tại vị | 22 tháng 6 năm 618[1] – 23 tháng 5 năm 619[2] (335 ngày) | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Tùy Dạng Đế | ||||||||||||
Kế nhiệm | Triều đại sụp đổ | ||||||||||||
Thông tin chung | |||||||||||||
Sinh | 605[3] | ||||||||||||
Mất | 7/619[4] | ||||||||||||
| |||||||||||||
Hoàng tộc | Nhà Tùy | ||||||||||||
Thân phụ | Nguyên Đức Thái tử Dương Chiêu | ||||||||||||
Thân mẫu | Lưu lương đễ |
Dương Đồng (giản thể: 杨侗; phồn thể: 楊侗; bính âm: Yáng Tóng, 605–619), tên tự Nhân Cẩn (
Dưới thời Tùy Dạng Đế trị vì
[sửa | sửa mã nguồn]Dương Đồng sinh năm 605. Ông là thứ tử của Nguyên Đức thái tử Dương Chiêu, tổ phụ của ông là Tùy Dạng Đế. Mẹ của ông là Lưu lương Đễ - một tiểu thiếp của Dương Chiêu (còn gọi là [Tiểu Lưu lương đễ;
Tháng 7 năm Bính Dần (606), Thái tử Dương Chiêu mất. Ngày Tân Mão tháng 8 cùng năm, Dạng Đế phong vương cho ba hoàng tôn là con của Dương Chiêu, Dương Đồng được phong tước Việt vương, trong khi lập Dương Đàm là Yên vương, lập Dương Hựu làm Đại vương.[5]
Tháng 3 năm Quý Dậu (613), khi Tùy Dạng Đế mở chiến dịch tấn công Cao Câu Ly lần thứ nhì, ông ta đã để Dương Đồng lưu thủ đông đô Lạc Dương, song mệnh Dân bộ thượng thư Phàn Tử Cái (樊子
Năm 616, hầu hết lãnh thổ Tùy, đặc biệt là các quận phía bắc, đắm chìm trong các cuộc khởi nghĩa nông dân. Tháng 7 ÂL, Tùy Dạng Đế từ Lạc Dương đến Giang Đô (
Sang tháng 7 ÂL, Tùy Dạng Đế khiển Giang Đô thông thủ Vương Thế Sung đem kính tốt từ Giang-Hoài, Tướng quân Vương Long suất lính người Man từ Cung Hoàng, Hà Bắc đại sứ-Thái thường thiếu khanh Vi Tễ, Hà Nam đại sứ-Hổ nha lang tướng Vương Biện dẫn quân của mình đến cứu viện Lạc Dương. Vương Thế Sung có thể ngăn cản bước tiến của quân Lý Mật, và hai bên lâm vào thế bế tắc. Trong khi đó, tướng Lý Uyên nổi dậy ở Thái Nguyên và ngay sau đó tiến hành công chiếm Trường An, lập Dương Hựu làm hoàng đế, tức Tùy Cung Đế.[8]
Tháng 1 ÂL năm sau, tức năm 618, Vương Thế Sung chiến bại, đến Hà Dương tự vào ngục thỉnh tội, Dương Đồng khiển sứ đến tuyên bố xá tội, triệu về Lạc Dương và còn thưởng cho Vương Thế Sung tiền, lụa, mĩ nữ. Trong tháng, Lý Uyên phái hai nhi tử là Lý Kiến Thành và Lý Thế Dân dẫn hơn mười vạn quân quân tiến đến Lạc Dương, tuyên bố là đến cứu. Dương Đồng và các quan lại đã chọn cách không có bất kỳ giao thiệp nào với Lý Kiến Thành và Lý Thế Dân. Sau khi giao chiến một thời gian ngắn ngủi với Lý Mật, Lý Kiến Thành và Lý Thế Dân định tấn công Lạc Dương song cuối cùng quyết định triệt thoái về Trường An.[9]
Tháng 3 ÂL, Tùy Dạng Đế bị tướng Vũ Văn Hóa Cập sát hại trong một cuộc chính biến, Vũ Văn Hóa Cập tôn chất tôn của Tùy Dạng Đế là Tần vương Dương Hạo làm hoàng đế, và bắt đầu dẫn Kiêu Quả quân tiến về phương Bắc. Ngay sau đó, tin tức Tùy Dạng Đế bị sát hại đến Trường An và Lạc Dương. Lý Uyên quyết định buộc Tùy Cung Đế phải thiện nhượng cho mình, lập ra triều Đường. Ngày Mậu Thìn (24) tháng 5 (22 tháng 6), các quan lưu thủ tại Lạc Dương tôn Dương Đồng làm hoàng đế, cải nguyên Hoàng Thái.[9]
Trị vì
[sửa | sửa mã nguồn]Ông được mô tả là mi mắt như họa, ôn hậu nhân ái, phong cách nghiêm trang.[9]
Dương Đồng truy tôn cha Dương Chiêu là hoàng đế, tôn mẹ Lưu lương đệ là hoàng thái hậu. Triều đình Lạc Dương do một tập thể gồm bảy hạ thần cai quản: Đoàn Đạt (người được Dương Đồng phong là Trần quốc công), Vương Thế Sung (Trịnh quốc công), Nguyên Văn Đô (Lỗ quốc công), Hoàng Phủ Vô Dật (Tề quốc công), Lô Sở, Quách Văn Ý (
Trong khi đó, các quan lại tại Lạc Dương rất lo sợ trước khả năng Vũ Văn Hóa Cập sẽ tiến đến thành nên có suy tính riêng. Theo đề xuất của Cái Tông (
Vương Thế Sung bắt đầu kích động binh lính dưới quyền mình bằng cách nói với họ rằng họ sẽ sớm rơi vào bẫy của Lý Mật, và rằng nếu Lý Mật nhận được quyền thống soái họ (do Lý Mật còn được ban tước 'hành quân nguyên soái'), ông ta chắc chắn sẽ giết chết hết họ vì tội đã từng chống lại ông ta. Nguyên Văn Đô biết được hành động của Vương Thế Sung thì lên kế hoạch phục kích Vương Thế Sung. Tuy nhiên, Đoàn Đạt tiết lộ âm mưu cho Vương Thế Sung, Vương Thế Sung đã tiến hành chính biến trước vào đêm ngày Mậu Ngọ (15) tháng 11 (11 tháng 8), giết chết Lô Sở và bao vây hoàng cung. Hoàng Phủ Vô Dật chạy đến Trường An (tức triều Đường). Do sức ép từ Vương Thế Sung, Dương Đồng đành phải giao nộp Nguyên Văn Đô- người đã nhận xét về Dương Đồng: "Nếu thần chết vào buổi sáng, đến tuối đến lượt Bệ hạ." Dương Đồng gào khóc song vẫn đưa Nguyên Văn Đô đến chỗ Vương Thế Sung. Vương Thế Sung sau đó gặp Dương Đồng và cam kết trung thành, thề rằng tất cả dự định của ông ta đều là để cứu bản thân và cứu xã tắc. Dương Đồng đưa Vương Thế Sung vào cung để gặp Lưu thái hậu, và Vương Thế Sung cũng thề trước bà. Tuy vậy, từ thời điểm này, tất cả quyền lực đều nằm trong tay Vương Thế Sung, còn bản thân Dương Đồng không có quyền hành.[9]
Khi biết tin Lô Sở và Nguyên Văn Đô bị giết, Lý Mật phá bỏ quan hệ hòa bình với chính quyền của Dương Đồng vốn đang nằm dưới quyền kiểm soát của Vương Thế Sung. Tuy nhiên, Lý Mật lại đánh giá thấp về Vương Thế Sung, vì vậy đã không có nhiều phòng vị trước một cuộc tấn công từ Vương Thế Sung. Vào mùa thu năm 618, Vương Thế Sung thực hiện một cuộc tấn công toàn lực chống lại Lý Mật, Lý Mật thất bại thảm hại. Lý Mật từng tính sẽ chạy trốn đến chỗ tướng Từ Thế Tích (
Trong khi đó, Vương Thế Sung trở nên ngạo mạn trong mối quan hệ giữa ông ta với Dương Đồng và Lưu thái hậu. Một lần, sau khi ăn trong cung, Vương Thế Sung khi về nhà bị nôn, nghi do ngộ độc, và từ thời điểm đó đã từ chối triều yết. Dương Đồng biết rằng Vương Thế Sung có ý muốn soán vị, song lực của ông không thể chế được Vương Thế Sung. Ông chỉ có thể tặng gấm lụa trong cung cho người nghèo để cầu phúc, song hành động này cũng bị Vương Thế Sung ngưng lại. Tháng 3 năm Kỉ Mão (619), Vương Thế Sung buộc Dương Đồng phải phong mình làm Trịnh vương và ban cho mình cửu tích, bổ nhiệm chức tướng quốc. Sang tháng sau, Vương Thế Sung đã lệnh cho Đoàn Đạt và Vân Định Hưng (
Sau khi trị vì
[sửa | sửa mã nguồn]Vương Thế Sung giáng Dương Đồng làm Lộ quốc công. Một tháng sau đó, phụ tử Bùi Nhân Cơ và Bùi Hành Nghiễm (裴行
Huynh của Vương Thế Sung là Tề vương Vương Thế Uyển (
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Tư trị thông giám, quyển 185.
- ^ Tư trị thông giám, quyển 187.
- ^ Tùy thư, quyển 5.
- ^ Tư trị thông giám, quyển 187.
- ^ Tùy thư, quyển 3
- ^ Tư trị thông giám, quyển 182
- ^ Tư trị thông giám, quyển 183
- ^ Tư trị thông giám, quyển 184
- ^ a b c d e f Tư trị thông giám, quyển 185
- ^ Tư trị thông giám, quyển 186
- ^ a b c Tư trị thông giám, quyển 187