Mã Thái hậu (Tiền Lương)

Mã Thái hậu (?—363; phồn thể: 马太后きさき, giản thể: 馬うま太ふとし后きさき) là mẹ đẻ của vị quân chủ nhà nước Tiền Lương là Trương Trọng Hoa. Bà là thê thiếp của Trương Tuấn với tước hiệu Chiêu nghi.

Người ta không biết gì về hoạt động của Mã Chiêu nghi trong thời kỳ trị vì của Trương Tuấn, ngoài địa vị của bà như là mẹ đẻ của người sẽ thừa kế ngôi vị quân chủ (Điều này ngụ ý rằng vợ cả của Trương Tuấn là Nghiêm Vương hậu không có con trai.)

Sau khi Trương Tuấn mất năm 346, Trương Trọng Hoa kế nhiệm và tôn phong mẹ đẻ làm "Vương Thái hậu" trong khi tôn phong mẹ đích là Nghiêm Vương hậu làm "Đại Vương Thái hậu".

Sau khi Trương Trọng Hoa qua đời vào năm 353, con trai của ông là Trương Diệu Linh đảm nhận tước Tây Bình công do nhà Tấn ban phong và là quân chủ kế vị của Tiền Lương, nhưng quyền lực thực sự nằm trong tay Mã Thái hậu và anh trai của Trương Trọng Hoa là Trương Tộ. Hầu hết các nhà sử học tin rằng bà này có quan hệ tư thông với Trương Tộ, và cuối năm đó bà đã phế truất Trương Diệu Linh để Trương Tộ lên ngôi.

Tuy nhiên, vào năm 355 do Trương Tộ quá ngông cuồng và tàn bạo nên đã bị một liên minh các quan lại bao gồm Trương Quán (張ちょう瓘) và Tống Hỗn (宋そう混こん) hạ bệ và giết chết. Họ buộc Mã Thái hậu phải để con trai thứ của Trương Trọng Hoa là Trương Huyền Tịnh làm người kế vị (do vào đầu năm 355 Trương Tộ đã giết Trương Diệu Linh). Bà được tôn phong làm "Thái Vương Thái hậu".

Ban đầu Trương Quán và Tống Hỗn cùng nhiếp chính nhưng đến năm 359 thì Trương Quán bị Tống Hỗn giết,^[1] và người này một mình làm nhiếp chính cho đến khi mất vào năm 361. Em trai Tống Hỗn là Tống Trừng (宋そう澄きよし) tiếp tục làm nhiếp chính,^[2] nhưng cuối năm đó cũng bị Trương Ung (張ちょう邕) sát hại. Người ta cho rằng Mã Thái hậu cũng có mối quan hệ tư thông với Trương Ung, và người này bị con trai út của Trương Tuấn là Trương Thiên Tích lật đổ vào cuối năm 361.

Tháng 8 âm lịch năm 363, Mã Thái hậu qua đời.^[3]

Tham khảo

^ Tư trị thông giám. Quyển 100. Trích dẫn: (昇平しょうへい三さん年ねん... 涼りょう州しゅう牧まき張ちょう瓘 … 輔國將軍しょうぐん宋そう混こん，性せい忠ちゅう鯁 … 瓘帥眾出戰せん，混こん擊破げきは之の。瓘麾下か玄げん臚刺混こん，不能ふのう穿ほじ甲かぶと，混こん擒とりこ之の，瓘眾悉降。瓘與弟おとうと琚皆自殺じさつ，混こん夷えびす其宗族ぞく (Thăng Bình tam niên... Lương Châu mục Trương Quán … Phụ quốc tướng quân Tống Hỗn, tính trung ngạnh … Quán suất chúng xuất chiến, Hỗn kích phá chi. Quán huy hạ Huyền Lư thích Hỗn, bất năng xuyên giáp, Hỗn cầm chi, Quán chúng tất hàng. Quán dữ đệ Cư giai tự sát, Hỗn di kì tông tộc).
^ Tư trị thông giám. Quyển 101. Trích dẫn: 升平ますへい五ご年ねん.... 涼りょう驃騎大將軍だいしょうぐん宋そう混こん疾やまし甚，弦げん玄げん靚及其祖母はは馬ば氏し往省之の，曰：「將軍しょうぐん萬まん一いち不幸ふこう，寡婦かふ孤兒こじ將しょう何なん所しょ托たく！欲よく以林宗むね繼つぎ將軍しょうぐん，可か乎？」混こん曰；「臣子しんし林宗りんそう幼弱ようじゃく，不堪ふかん大任たいにん。殿下でんか倘未棄臣門もん，臣しん弟おとうと澄きよし政事せいじ愈いよいよ於臣，但ただし恐おそれ其儒緩なる，機き事ごと不ふ稱しょう耳みみ。殿下でんか策さく勵而使し之の，可也かなり。」(Thăng Bình ngũ niên..... Lương phiêu kị đại tướng quân Tống Hỗn tật thậm, Huyền Huyền Tịnh cập kì tổ mẫu Mã thị vãng tỉnh chi, viết:「Tướng quân vạn nhất bất hạnh, quả phụ cô nhi tương hà sở thác！Dục dĩ Lâm Tông kế tướng quân, khả hồ?」 Hỗn viết;「thần tử Lâm Tông ấu nhược, bất kham đại nhậm. Điện hạ thảng vị khí thần môn, thần đệ Trừng chánh sự dũ ư thần, đãn khủng kì nho hoãn, cơ sự bất xưng nhĩ. Điện hạ sách lệ nhi sử chi, khả dã.」).
^ Tư trị thông giám. Quyển 101. Trích dẫn: 興きょう寧やすし元年がんねん..... 秋あき，八はち月がつ，.... 張ちょう玄げん靚祖母はは氏し卒そつ，尊みこと庶母郭かく氏し為ため太たい妃ひ... (Hưng Ninh nguyên niên....thu, bát nguyệt，.... Trương Huyền Tịnh tổ mẫu thị tốt, tôn thứ mẫu Quách thị vi Thái phi).

[1] Tư trị thông giám. Quyển 100. Trích dẫn: (昇平しょうへい三さん年ねん... 涼りょう州しゅう牧まき張ちょう瓘 … 輔國將軍しょうぐん宋そう混こん，性せい忠ちゅう鯁 … 瓘帥眾出戰せん，混こん擊破げきは之の。瓘麾下か玄げん臚刺混こん，不能ふのう穿ほじ甲かぶと，混こん擒とりこ之の，瓘眾悉降。瓘與弟おとうと琚皆自殺じさつ，混こん夷えびす其宗族ぞく (Thăng Bình tam niên... Lương Châu mục Trương Quán … Phụ quốc tướng quân Tống Hỗn, tính trung ngạnh … Quán suất chúng xuất chiến, Hỗn kích phá chi. Quán huy hạ Huyền Lư thích Hỗn, bất năng xuyên giáp, Hỗn cầm chi, Quán chúng tất hàng. Quán dữ đệ Cư giai tự sát, Hỗn di kì tông tộc).

[2] Tư trị thông giám. Quyển 101. Trích dẫn: 升平ますへい五ご年ねん.... 涼りょう驃騎大將軍だいしょうぐん宋そう混こん疾やまし甚，弦げん玄げん靚及其祖母はは馬ば氏し往省之の，曰：「將軍しょうぐん萬まん一いち不幸ふこう，寡婦かふ孤兒こじ將しょう何なん所しょ托たく！欲よく以林宗むね繼つぎ將軍しょうぐん，可か乎？」混こん曰；「臣子しんし林宗りんそう幼弱ようじゃく，不堪ふかん大任たいにん。殿下でんか倘未棄臣門もん，臣しん弟おとうと澄きよし政事せいじ愈いよいよ於臣，但ただし恐おそれ其儒緩なる，機き事ごと不ふ稱しょう耳みみ。殿下でんか策さく勵而使し之の，可也かなり。」(Thăng Bình ngũ niên..... Lương phiêu kị đại tướng quân Tống Hỗn tật thậm, Huyền Huyền Tịnh cập kì tổ mẫu Mã thị vãng tỉnh chi, viết:「Tướng quân vạn nhất bất hạnh, quả phụ cô nhi tương hà sở thác！Dục dĩ Lâm Tông kế tướng quân, khả hồ?」 Hỗn viết;「thần tử Lâm Tông ấu nhược, bất kham đại nhậm. Điện hạ thảng vị khí thần môn, thần đệ Trừng chánh sự dũ ư thần, đãn khủng kì nho hoãn, cơ sự bất xưng nhĩ. Điện hạ sách lệ nhi sử chi, khả dã.」).

[3] Tư trị thông giám. Quyển 101. Trích dẫn: 興きょう寧やすし元年がんねん..... 秋あき，八はち月がつ，.... 張ちょう玄げん靚祖母はは氏し卒そつ，尊みこと庶母郭かく氏し為ため太たい妃ひ... (Hưng Ninh nguyên niên....thu, bát nguyệt，.... Trương Huyền Tịnh tổ mẫu thị tốt, tôn thứ mẫu Quách thị vi Thái phi).

[1]

[2]

[3]