Motî walon-francès
On motî walon-francès, c' est on motî (u on motlî) ki dene les mots, po tos les tchamps do lingaedje walon, dins l' ôre alfabetike, et leu ratournaedje u leu-z esplikêye e francès. I dene eto les ratourneures la ki ç' mot la aparexhe.
Mwaissès acsegnances
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les pus gros motîs mosternut eto des egzimpes d' eployaedje do mot dins des fråzes u des bokets d' fråze.
Les motîs francès-walon sont les pus corants motîs walons. Disk' asteure, les mots sont prezintés e sistinme Feller, et on n' riprind ki les mots k' estént dits å 20inme sieke dins on metou viyaedje u ene coine dinêye del Walonreye.
Sacwants motîs dinèt l' etimolodjeye des mots.
Les motîs walon-francès sont sovint des lives, mins eto des simpes sillabusses (motî d' Nålene, di Bive, di Perwé, di Viêpe), u des tezes di studiants, k' on-z a totes les rujhes a trover (motî d' Andene).
Sacwants motîs ont parexhou a bokets dins des rvowes, come li motî d' Djivet, li motî d' Hu, u li ci di Courcele et Souvret.
Gn a eto des motîs walon-francès ki n' egzistèt ki come papîscrîts (motî d' Waime, motî do Tchestea da Haust et Goffinet, come fouyous (motî d' Warmich, motî do payis do Tchestea), come u come båze di dnêye (Motî d' l' Årdene nonnrece).
Po fini, gn a, totavå l' Walonreye, des pordjets d' motîs po des coines ki n' sont nén télmint studeyes, come li payis d' Oufalijhe, di Veskeveye envd. Mins ces pordjets la riskèt foirt di n' pont awè d' shûte, avou l' moirt des mwaisses diccionairîs.
Sacwants rlomés motîs coinreces walon-francès
[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Motî da Cambresier (live rexhou e 1787), E89.
- Motî da Villers (live rexhou e 1793, replaidî e 1999), rahoukî so l' essegne E212.
- Motî da Rmåke li vî (1823), essegne
- Motî da Forir (lives parexhous e 1866 & 1874), essegne E203
- Motî da Scius (live rexhou e 1893), E21
- Motî da Haust (live rexhou e 1933), E1
- Motî d' Vervî (live moussî foû e 1947), E34
- Motî d' Faimonveye (), E145
- Motî da Toussaint (papîscrît di 1952, rimetou so CD-ROM), E200
- Motî da Lempereur et Morayns (live moussî foû e 1973), E167
- Motî del Hesbaye (live eplaidî e 1994), E213
- Motî da Stasse (live moussî foû e 2004), E176
- Motî d' Djivet (parexhou a bokets, pu eplaidî e 1928) C8.
- Motî da Pirsoul (live rexhou e 1934), C9.
- Motî da Léonard (live rexhou e 1969), C1.
- Motî d' Cînè (live rexhou e 1975), C13.
- Motî d' Andene (teze disfindowe e 1986), C57.
- Motî da Somme (sillabusse rexhou e 1997), C100.
- Motî da Denis (live rexhou e 2007) C99.
- Motî d' Perwé (sillabusse, rexhou diviè 2000), C105.
- Motî da Gilliard (live rexhou e 2007) C106.
- Motî do Condroz namurwès (live rexhou e 2009) C60.
- Motî do parlaedje d' Årsumont (live rexhou e 2010) d' après Louis Verhulst, ramexhnaedjes da Julie Servotte C62
- Motî del Lovire (live k' a vudî e 1942), O3.
- Motî d' Nivele (live k' a vudî e 1950), O4.
- Motî d' Cerfontinne (live k' a vudî e 1963), O2.
- Motî del Fagne et del Tieraxhe (live k' a vudî e 1984), O100.
- Motî do Coûtchant walon (3 sillabusses k' ont vudî pol tome I e 1985; li t. II e 1988 eyet l' t. III e 1991), O0.
- Motî d' Nålene (sillabusse k' a vudî e 2000), O103.
- Motî d' Courcele et d' Souvret (parexhou pa bokets di 2000 a 2006), O101.
- Motî do Virwin (parexhou e 2008), O81.
- Motî Soumillon (2014-2017), O92.
- Motî d' Ite (parexhou e 2021), O105.
- Motlî da Aubry (papîscrît di 1792, replaidî e 1878), S101.
- Motî da Dasnoy (live rexhou e 1856, replaidî e 1981), S100.
- Motî do Tchestea da Haust et Goffinet (papîscrît did diviè 1938), S24.
- Motî d' Doncô (live rexhou e 1980) S44
- Motî d' Bastogne (live rexhou e 1994), S0.
- Motî d' Bouyon (live rexhou e 1994), S25.
- Motî d' Bive (sillabusse rexhou diviè 1995), S109.
- Båze di dnêyes di l' Årdene nonnrece (båze di dnêyes, eplaideye pa bokets di A disk' a CAS di 1995 disk' e 1998, co todi rapontieye e 2009), S117.
- Motî d' Vå-so-Seure (sillabusse rexhou e 2004), S40.
- Motî d' Såcere (agrapé livret rexhou e 2007), S41.
Motîs walon-francès e rfondou
[candjî | candjî l’ côde wiki]Motî Yoran Embanner walon di Yannick Bauthière eplaidî e 2009 pa Yoran Embanner
Gn a on motî so les fis, li DTW (mins ki n' riprind kel cwårt des letes di l' alfabet).
L' esplicant motî do walon pout eto roter come on motî francès walon, veyanmint ki, po bråmint des intrêyes, gn a eto on ratournaedje e francès.
Hårdêye divintrinne
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sacwants rlomés motlîs walon francès
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Les motîs walons so les fis (sol waibe "Lexilogos")
- Prezintaedje des pus gros motîs walon-francès