onk
Apparence
(Redjiblé di ouk)
Etimolodjeye
[candjî]Bodje on, avou l’ cawete « -k ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɔ̃k/ /uk/ /ɛk/ /ɔk/ /jɛ̃k/ /ɛ̃k/ /jɛ̃/ /jœ̃/ (36 prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɔ̃k/
- Ricepeures : nén rcepåve
Nombe
[candjî]onk neute
- chife, inte zero et deus, mostré på sene « 1 » dins l’ sistinme des chifes arabes.
- nombe come ostant k’ i gn a d’ ponts inte les åtchetes ki shuvèt (•).
- Fijhoz les minmes mouvmints k’ mi : onk, deus, troes, cwate ; onk, deus, troes, cwate.
- Sicrijhoz deus « onk » onk dirî l’ ôte : ça fwait onze.
-
Etiketes avou li spot « tertos po onk, onk po tertos »
Mots d’ aplacaedje
[candjî]- vint-ey-onk, trinte-ey-onk, evnd
Mots vijhéns
[candjî]Cardinås e walon
100 | cint | 1 000 | meye |
---|---|---|---|
200 | deux-cints | 2 000 | deus-meye |
300 | troes-cints | 3 000 | troes-meye |
400 | cwate-cints | 4 000 | cwate-meye |
500 | cénk-cints | 5 000 | cénk-meye |
600 | shijh-cints | 6 000 | shijh-meye |
700 | set-cints | 7 000 | set-meye |
800 | ût-cints | 8 000 | ût-meye |
900 | nouv-cints | 9 000 | nouv-meye |
Omofoneye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]nombe 1
- Arabe : wâHid = واحد (ar)
- Arabe marokin : wa7ed = واحد
- Almand : eins (de)
- Inglès : one (en), onk, c’ est l’ ôte : it does not matter.
- Espagnol : uno (es)
- Francès : un (t+); (metowe djin, eneviè ene ôte) l’un; onk di zels : l’un d’entre eux ; i nd a pus nén onk : il n’y en a plus aucun.
- Itålyin : uno (it)
- Neyerlandès : één (nl)
- Noûnorvedjin : ein (nn)
- Norvedjin : én (no)
- Sicilyin : unu (scn)
- Kimon amazir marokin : (Sousse) yan
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike chife so Wikipedia.
Prono-nombe
[candjî]omrin | femrin |
---|---|
onk | ene |
onk omrin
- nombe di djins, di sacwès mostré pa ç’ chife la.
- Gn aveut k’ onk di valåbe dins tote li binde.
- I nd a pus k’ onk — Motî del Lovire.
- Dj’ a-st abatou tos les åbes, gn è dmeure pus k’ onk, vaila, al coine do bwès.
- Prindoz è tchaeconk ene — Motî d’ Bastogne.
- Dj' end aveu k' onk di cisse coleur la.
- ene sakî.
- Vos avoz såvé onk ! — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.10 (fråze rifondowe).
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
onk | onks |
onk omrin
- imådje, cayet avou ç’ chife la.
- Dj’ a saetchî on onk.
- Gn aveut deus onks ki s’ shuvént.
Ratourneures
[candjî]- limero onk di grande cwålité : c’ est ene biesse di limero onk. On dit eto : al leccion, ene prumire biesse.
- end a pus nén onk, u i gn a pus nén onk : end a pupont.
- a l’ après d’ onk, u a onk près : tertos, såf onk.
- Tos les minisses ki s’ ont metou so les lisses dins les ptits viyaedjes ont stî, a onk près, tertos buzés. — Arthur Schmitz.
- onk c’ est l’ ôte
- onk di zels : onk dins ene binde di djins k’ on-z è cåze.
- tertos po onk, onk po tertos : divize po s’ rashonner e-n on peupe, ene binde.
- mete (les betråles) a ene : les distrocler.
Nén definixhant prono
[candjî]omrin | femrin |
---|---|
onk | ene |
onk omrin
- èn ome, k’ on n’ sait kî å djusse.
- Dj’ a veyou onk ki passéve — Sintake do walon del Gléjhe.
- Vo-z è la onk ki dji cnoxhe — Motî d’ Bastogne.
- A poenne arivés sol levêye,
C' est fini ! Tot come des dislaxhîs,
Onk court, l' ôte gripe so les schavêyes. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.148, « Nos ‘nn’ alans » (fråze rifondowe).
- ene metowe djin, ene metowe sacwè, eneviè ene ôte.
- Onk fijheut ene sacwè, et l’ ôte fijheut ôte tchoi.
- I n’ evont måy onk sins l’ ôte.
- I n’ a-st avou ni ene ni l’ ôte.
Ratourneures
[candjî]- onk di Lidje on dmanant d’ Lidje.
- Il est todi onk dins ses pîs : il est todi dins les pîs da onk u l’ ôte.
- onk et l’ ôte : sacwants djins.
- Il ont stî vey onk et l’ ôte.
- d’ onk a l’ ôte, u onk l’ ôte : mostere li rindaedje (d’ on siervice, evnd) do deujhinme å prumî. On dit eto : n’ onk l’ ôte.
- I n’ fåt nén dire do må d’ onk l’ ôte. — Motî del Lovire.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- kéconk, ene sakî
- on (dins «n’ on l’ ôte», voltî etroclé e «nonlôte»).
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]onk
Prono d’ djin
[candjî]omrin | femrin |
---|---|
onk | ene |
onk omrin
- mi (po cåzer d’ lu sins aveur l’ air di s’ vanter, di dire ene måhonteuse sacwè).
- I n’ tént k’ a onk d’ î aler vey. — Sintake do walon del Gléjhe.
- Onk vos pôreut responde ki ça n’ vos rwaite nén.
Sinonimeye
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]onk
Etimolodjeye
[candjî]Loukîz a : « ongue ».
Sustantif
[candjî]onk femrin (å pus sovint nén candjåve)
- ongue(s)
- Dè tro lonkè-z-onk. — Motî Forir.
- Des trop longuès ongues.
- Räî n’onk. — Motî Forir.
- Råyî ene ongue.
- Dè tro lonkè-z-onk. — Motî Forir.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon avou l' cawete -k
- Mots avou 36 prononçaedjes
- Mots do walon d' on seu pî
- Nombes do walon
- Pronos-nombes do walon
- Sustantifs do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pronos nén definixhants do walon
- Mots do walon avou des ratourneures di croejhete
- Pronos d' djins do walon
- Mots do walon scrîts ezès vîs sistinmes
- Sustantifs do walon scrîts ezès vîs sistinmes