Bulkan Taal
.jpg)
An Bulkan Taal usa nga bulkan nga namumutang ha puro han Luzon ha Pilipinas. An Bulkan Taal amo in usa san mga gintatatwag nga 16 Decade Volcanoes.
Ngaran
[igliwat | Igliwat an wikitext]An Bulkan Taal gintawag gihapon nga Bombou han 1821.[1]
Geograpiya
[igliwat | Igliwat an wikitext]An Bulkan Taal ngan an Lawa Taal o Danaw Taal amo in mahihiagian san probinsya san Batangas. An katunga san bulkan-isla o bulkan-nga-purô nahihiilarum san bungto san Talisay, ngan an katunga sa katimugan sakop naman san bungto san San Nicolas. An iba pa na mga kumyunidad na nakapalibot san Lawa Taal amo an mga syudad san Tanauan, ngan Lipa, ngan mga municipalidad san Talisay, Laurel, Agoncillo, Santa Teresita, Alitagtag, Cuenca, Balete ngan Mataas na Kahoy.[2]
Kasaysayan san mga pagputok o pagbuto
[igliwat | Igliwat an wikitext]May ada na an Bulkan taal naitala na 33 nga pagbuto o erapsyon o pagputok magtikang sadton tuig 1572. Naitala liwat an mga pagbuto sadton 1634, 1635, 1641, 1645, 1790, 1825, 1842, 1873, 1885, 1903, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1976 and 1977. [3] [4] An mga dumagko na erapsyon an mga nasunod:
1754 nga pagbuto
Amo ini an naitala na pinakadarako na pagputok na nagtikang sa Mayo 15 tubtob Desyembre 1. Naobserbahan ini ni Padre Buencuchillo, an padi-parokya san Sala, ngan nakaistsyon sa Taal sa mga panahon na iton.
1911 nga pagbuto
Usa san mga pinakamakusog na pagputok nahitabo sadton Enero 1911. An tunog san pagputok nabatian sa maabot 600 ka-milya an kahirayo (970 km).[5] Nagtala ini sin 1,335 na patay ngan maabot 199 na habol. Pito na mga barangay na aadto sa isla an ginpara sini na pagputok.
1965-1977 nga pagbuto
Nagkayaon aktibidad an taal sadton 1965 tubtob 1977 san bisinidad san Mount Tabaro. Gin-klaklasipika na phreatomagmatic inin pagputok sadton 1965.[6] Pagkaagi sin siyam na bulan na pagpahuway, nagkayaon otro aktibidad sadton Hulyo 5, 1966, usa na phreatomagmatic sa Mount Tabaro, ngan ginsundan pa otro sadton Agusto 16, 1967. An urhi na pagputok nahitabo sadton 1976 ngan 1977. Usa na phreatic eruption.[7]
2020 nga pagbuto
Pinutok otro an Taal sinin Enero 12, 2020, pagkalabay sin 43 katuig na pagpahuway. Ginhitaas san Philippine Institute of Volcanology and Seismology an Alert Level 2 ngadto san Alert Level 4.[8] Nagtitikang an pagputok sa main crater. Nagbuga sin abo an pagputok ngadto sa Calabarzon, Metro Manila, ngan iba na parte san Central Luzon, ngan nakansela an mga klase ngan work schedules, ngan byahe san eroplano.[9][10]
Mga Kasarigan
[igliwat | Igliwat an wikitext]- ↑ Roberts, Edmund (1837). Embassy to the Eastern Courts of Cochin-China, Siam, and Muscat. New York: Harper & Brothers. p. 60. https://www.wdl.org/en/item/7317/view/1/60/.
- ↑ (2011) "The Province map" Archived 2011-08-09 at the Wayback Machine, Provincial Government of Batangas Web Site
- ↑ Taal Flyer, Philippine institute of Volcanology and Seismology, retrieved on 2010-11-27
- ↑ Seach, John; Taal Volcano, Volcano Live, retrieved on 2010-11-28
- ↑ Worcester, Dean C.; "Taal Volcano and its Recent Destructive Eruption", National Geographic, Vol. XXIII, No. 4, p. 313
- ↑ Taal Flyer, Philippine institute of Volcanology and Seismology, retrieved on 2010-11-27
- ↑ Taal Flyer, Philippine institute of Volcanology and Seismology, retrieved on 2010-11-27
- ↑ "Alert Level 3 raised as Taal volcano manifests steam-driven explosion". Manila Bulletin. 12 January 2020.
- ↑ "List: Class suspensions due to Taal Volcano eruption". Inquirer.net. 12 January 2020.
- ↑ "Taal eruption puts NAIA flights on hold". GMA News. 12 January 2020.