ΝにゅーΙいおたΚかっぱΟおみくろんΣしぐま ΔでるたΗいーたΜみゅーΟおみくろんΥうぷしろん

ΤたうΟおみくろん ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΠぱいΟおみくろんΥうぷしろん ΔでるたΕいぷしろんΝにゅー ΛΕΓΕΤΑΙ...

Ομιλία σしぐまεいぷしろん εκδήλωση μνήμης γがんまιいおたαあるふぁ τたうοおみくろん Ολοκάυτωμα
Θεσσαλονίκη, 7 Μαϊου 2000

Ολοκαύτωμα.

Υπάρχουν μερικοί πぱいοおみくろんυうぷしろん τたうοおみくろん αρνούνται. Πぱいοおみくろんυうぷしろん θεωρούν ότι δでるたεいぷしろんνにゅー έγινε ποτέ. Άλλοι πぱいοおみくろんυうぷしろん τたうοおみくろん αμφισβητούν. Πぱいοおみくろんυうぷしろん τたうοおみくろん συρρικνώνουν.

Ολοκαύτωμα.

Ανήκω κかっぱιいおた εγώ σしぐまεいぷしろん αυτούς πぱいοおみくろんυうぷしろん τたうοおみくろん αρνούνται. Θεωρώ ότι τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα δでるたεいぷしろんνにゅー έγινε ποτέ.

Τたうιいおた είναι τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα; Μία λέξη.

Μία λέξη μέσα σしぐまτたうηいーたνにゅー οποία έχουμε στριμώξει εκατομμύρια ζωές κかっぱαあるふぁιいおた εκατομμύρια θανάτους. Μοίρες ανθρώπινες πぱいοおみくろんυうぷしろん ηいーた κάθε μία τους θしーたαあるふぁ απαιτούσε χιλιάδες λέξεις. Βασανιστήρια κかっぱαあるふぁιいおた πειράματα, πόνο κかっぱαあるふぁιいおた άγχος, θανάτους αργούς κかっぱαあるふぁιいおた θανάτους ακαριαίους, εγκλεισμούς κかっぱαあるふぁιいおた ξεριζωμούς, ορφανά κかっぱαあるふぁιいおた μανάδες, θηριωδίες κかっぱαあるふぁιいおた τραγωδίες. Κかっぱιいおた εμείς λέμε μία λέξη: Ολοκαύτωμα – κかっぱαあるふぁιいおた ξεμπερδεύουμε.

Κかっぱιいおた επειδή μία λέξη είναι μόνο μία λέξη, χάνεται κάποτε ηいーた ουσία. Κρύβεται πίσω από τたうηいーたνにゅー λέξη. Τたうηいーたνにゅー χρησιμοποιούμε επειδή μας βολεύει. Γιατί βέβαια δでるたεいぷしろんνにゅー μπορούμε κάθε φορά νにゅーαあるふぁ αναφέρουμε έξη εκατομμύρια ονόματα, έξη εκατομμύρια ανθρώπινες ιστορίες, έξη εκατομμύρια μοίρες!

Τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα είναι τたうοおみくろん αδιανόητο. Μπορεί κανείς νにゅーαあるふぁ τたうοおみくろん αρνηθεί επειδή είναι αδύνατο νにゅーαあるふぁ τたうοおみくろん συλλάβει.

Εδώ, σしぐまτたうηいーたνにゅー Θεσσαλονίκη, ζούσαν δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι. Ήταν ηいーた ψυχή της πόλης, ηいーた δύναμή της, οおみくろん πλούτος της. Γがんまιいおたαあるふぁ αιώνες ολόκληρους αποτελούσαν τたうηいーたνにゅー πぱいιいおたοおみくろん μεγάλη κかっぱαあるふぁιいおた πぱいιいおたοおみくろん ζωντανή πληθυσμιακή ομάδα – κかっぱαあるふぁιいおた πολλοί ονόμαζαν σωστά τたうηいーたνにゅー Θεσσαλονίκη, "πόλη τたうωおめがνにゅー Εβραίων". Είχαν τたうηいーたνにゅー γλώσσα τους, τις παραδόσεις, τたうαあるふぁ τραγούδια τους. Τις συναγωγές, τたうοおみくろん νεκροταφείο, τたうαあるふぁ σπίτια, τたうαあるふぁ εργαστήρια, τたうαあるふぁ μαγαζιά τους.

Τώρα δでるたεいぷしろんνにゅー υπάρχει πぱいιいおたαあるふぁ τίποτα – κかっぱαあるふぁιいおた γがんまιいおたαあるふぁ τους πぱいιいおたοおみくろん πολλούς κατοίκους κかっぱαあるふぁιいおた επισκέπτες της πόλης, είναι σしぐまαあるふぁνにゅー νにゅーαあるふぁ μみゅーηいーたνにゅー υπήρξαν ποτέ. Μία ιστορία, μία παράδοση, χιλιάδες ζωές, όνειρα, μόχθοι, συναισθήματα, ελπίδες, χαρές, μνήμες, έσβησαν ολοκληρωτικά από τたうοおみくろんνにゅー χάρτη.

Σしぐまαあるふぁνにゅー νにゅーαあるふぁ μみゅーηいーたνにゅー υπήρξαν ποτέ.

Περπατώντας σしぐまτたうηいーた παλιά πόλη έψαχνα νにゅーαあるふぁ βべーたρろーωおめが τたうαあるふぁ ίχνη ενός βυθισμένου κόσμου. Ονόματα χαμένα σしぐまτたうοおみくろんνにゅー χρόνο κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうοおみくろんνにゅー θρύλο, πぱいοおみくろんυうぷしろん συνάντησα σしぐまεいぷしろん χρονικά κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまεいぷしろん βιβλία, μεγάλες οικογένειες πατριαρχικές πぱいοおみくろんυうぷしろん έφεραν πλούτο, σοφία κかっぱαあるふぁιいおた πολιτισμό.

Τίποτα – σιωπή. Ποτέ δでるたεいぷしろんνにゅー υπήρξε σしぐまτたうηいーたνにゅー ιστορία μας μία τέτοια ριζική ασυνέχεια. Νにゅーαあるふぁ εξαφανιστεί μία ολόκληρη κοινωνία μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー ιστορία κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろんνにゅー πολιτισμό της. Κかっぱαあるふぁιいおた πίσω από τたうηいーたνにゅー μεγάλη καταστροφή τたうαあるふぁ χιλιάδες μικρά δράματα, μυριάδες ώρες πόνου κかっぱαあるふぁιいおた σπαραγμού γがんまιいおたαあるふぁ ανθρώπους από τたうοおみくろん ίδιο αίμα. Γιατί ξέρω ότι όλοι εσείς πぱいοおみくろんυうぷしろん μみゅーεいぷしろん ακούτε τώρα έχετε χάσει έναν ηいーた περισσότερους δικούς σας. Τους έχετε χάσει αλλά είναι αδύνατο νにゅーαあるふぁ τους ξεχάσετε, στοιχειώνουν τたうηいーたνにゅー μνήμη όσων έμειναν πίσω, όπως στοιχειώνουν αυτή τたうηいーたνにゅー πόλη. Κかっぱιいおた ας μみゅーηいーたνにゅー τたうοおみくろん ξέρει, κかっぱιいおた ας γλεντάει κかっぱιいおた ας κοιμάται αμέριμνη.

Όταν σκέπτομαι τたうηいーたνにゅー μοίρα τたうωおめがνにゅー Εβραίων, ηいーた δήθεν "ερωτική Θεσσαλονίκη" μみゅーοおみくろんυうぷしろん μοιάζει σκηνικό θανάτου. Γράφουν κかっぱαあるふぁιいおた λένε πολλά γがんまιいおた αυτή τたうηいーたνにゅー πόλη – αλλά σπάνια μία λέξη γがんまιいおたαあるふぁ τους χαμένους. Διακόσιοι δέκα οκτώ εκτελέστηκαν σしぐまτたうοおみくろん τραγικό Δίστομο, οκτακόσιοι σしぐまτたうαあるふぁ ηρωικά Καλάβρυτα – αλλά σしぐまτたうηいーたνにゅー Θεσσαλονίκη πενήντα χιλιάδες! Πόσο πぱいιいおたοおみくろん τραγική είναι αυτή ηいーた πόλη!

Ένας θάνατος είναι βάρος ασήκωτο. Πόσο βαραίνουν πενήντα χιλιάδες; Πόσο βαραίνουν έξη εκατομμύρια;

Γがんまιいおた αυτό είμαι εναντίον της λέξης Ολοκαύτωμα.

Γιατί καμία λέξη σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο δでるたεいぷしろんνにゅー μπορεί νにゅーαあるふぁ χωρέσει τόσα πολλά πράγματα. Τόσο πόνο αλλά κかっぱαあるふぁιいおた τόσο μίσος. Τόση οδύνη αλλά κかっぱαあるふぁιいおた τόση κακία. Τόσες ανήκουστες κかっぱαあるふぁιいおた ακατανόητες πράξεις.

Γιατί μέσα σしぐまτたうηいーたνにゅー λέξη Ολοκαύτωμα δでるたεいぷしろんνにゅー πρέπει νにゅーαあるふぁ χωρέσουν μόνο τたうαあるふぁ θύματα (κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた ιστορία τたうοおみくろんυうぷしろん καθενός). Πρέπει νにゅーαあるふぁ χωρέσουν κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた θύτες. Πぱいοおみくろんυうぷしろん κかっぱιいおた αυτοί έχουν μία ιστορία. Κかっぱαあるふぁιいおた πάνω από όλα πρέπει νにゅーαあるふぁ χωρέσει τたうοおみくろん αδιανόητο: Τたうοおみくろん ΓがんまΙいおたΑあるふぁΤたうΙいおた. Γιατί άνθρωποι πぱいοおみくろんυうぷしろん είχαν κかっぱιいおた αυτοί μία ανθρώπινη ιστορία – παιδιά, γυναίκες, αγάπες, πόνους – έγιναν δήμιοι κかっぱαあるふぁιいおた εξολοθρευτές εκατομμυρίων; Πως μία κοινωνία πολιτισμένη, καλλιεργημένη (όχι δでるたεいぷしろんνにゅー επρόκειτο γがんまιいおたαあるふぁ πρωτόγονους κανίβαλους) έφτασε σしぐまεいぷしろん μία τέτοια θηριωδία; Πού, μέσα σしぐまτたうοおみくろんνにゅー άνθρωπο, ελλοχεύει αυτό τたうοおみくろん απόλυτο Κακό; Ποιος μας βεβαιώνει ότι δでるたεいぷしろんνにゅー θしーたαあるふぁ επανέλθει;

Είχα χαρακτηρίσει κάποτε τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα σしぐまαあるふぁνにゅー Αποκάλυψη. Όχι μόνο γがんまιいおたαあるふぁ τις αποκαλυπτικές τους διαστάσεις – αλλά επειδή μας αποκαλύπτει πέντε μεγάλες αλήθειες. Θしーたαあるふぁ τις επαναλάβω εδώ:

Τたうοおみくろん πρώτο πράγμα πぱいοおみくろんυうぷしろん αποκαλύπτει τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα είναι πως δでるたεいぷしろんνにゅー υπάρχουν όρια σしぐまτたうηいーたνにゅー ανθρώπινη θηριωδία. Προσοχή: είπα τたうηいーたνにゅー ανθρώπινη, όχι τたうηいーたνにゅー Γερμανική. Εいぷしろんξくしー ίσου λάθος είναι νにゅーαあるふぁ θεωρούμε τたうοおみくろん ολοκαύτωμα σしぐまαあるふぁνにゅー γεγονός της Γερμανικής ιστορίας. Πάλι βγάζουμε τたうοおみくろんνにゅー εαυτό μας απέξω, δηλώνοντας πως δでるたεいぷしろんνにゅー μας αφορά, αφού δでるたεいぷしろんνにゅー ανήκουμε σしぐまεいぷしろん αυτόν τたうοおみくろんνにゅー λαό. Αυτό δでるたεいぷしろんνにゅー απαλλάσσει τους Γερμανούς από τたうηいーたνにゅー τεράστια ηθική τους ευθύνη. Αλλά δでるたεいぷしろんνにゅー απαλλάσσει κかっぱιいおた εμάς από τたうηいーたνにゅー ανθρώπινη συνυπευθυνότητα.

Ίσα-ίσα τたうοおみくろん γεγονός ότι τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα έγινε από ένα λαό πολιτισμένο, μみゅーεいぷしろん υψηλό μορφωτικό επίπεδο, σημαντική καλλιέργεια - ένα λαό πぱいοおみくろんυうぷしろん θしーたαあるふぁ τたうοおみくろんνにゅー κατατάσσαμε ανάμεσα στους πぱいιいおたοおみくろん προοδευμένους - πρέπει νにゅーαあるふぁ μας βάλει σしぐまεいぷしろん σκέψεις. Μπορεί λοιπόν νにゅーαあるふぁ συμβεί σしぐまεいぷしろん όλους; Δでるたεいぷしろんνにゅー προφυλάσσει ηいーた παρουσία ενός Beethoven, ενός Goethe, ενός Kant - από ένα παρόμοιο εκτροχιασμό; Φαίνεται πως οおみくろん πολιτισμός δでるたεいぷしろんνにゅー ακυρώνει τたうηいーたνにゅー βαρβαρότητα - καμιά φορά τたうηいーたνにゅー επιτείνει.

Αυτή είναι ηいーた δεύτερη αλήθεια τたうοおみくろんυうぷしろん Ολοκαυτώματος. Τίποτα δでるたεいぷしろんνにゅー εγγυάται πως δでるたεいぷしろんνにゅー θしーたαあるふぁ ξανασυμβεί οπουδήποτε, αあるふぁνにゅー υπάρξουν ξανά οおみくろんιいおた κατάλληλες συνθήκες.

Γがんまιいおた αυτό χρειάζεται μόνιμη κかっぱαあるふぁιいおた διαρκής εγρήγορση. Τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα δでるたεいぷしろんνにゅー ήταν μία μεμονωμένη υπόθεση μεταξύ Εβραίων κかっぱαあるふぁιいおた Γερμανών. Όταν τたうοおみくろん αντιμετωπίζουμε ως ιστορικό παράδειγμα θしーたαあるふぁ πρέπει νにゅーαあるふぁ νιώθουμε όλοι υποψήφιοι Εβραίοι κかっぱαあるふぁιいおた υποψήφιοι Γερμανοί. Θύματα κかっぱαあるふぁιいおた θύτες. Αθώοι κかっぱαあるふぁιいおた ένοχοι.

Ιδιαίτερα εμείς οおみくろんιいおた Έλληνες εφησυχάζουμε συχνά μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー διαπίστωση ότι οおみくろん λαός μας είναι μεγαλόκαρδος κかっぱαあるふぁιいおた φιλόξενος - δでるたεいぷしろんνにゅー είναι ρατσιστής κかっぱαあるふぁιいおた αντισημίτης.

Όπως όλες οおみくろんιいおた γενικεύσεις κかっぱαあるふぁιいおた αυτή είναι ψευδής. Υπήρξαν κかっぱαあるふぁιいおた υπάρχουν Έλληνες αντισημίτες – μόλις πρόσφατα, τόλμησαν νにゅーαあるふぁ βεβηλώσουν ιερά μνημεία σしぐまεいぷしろん αυτή τたうηいーたνにゅー πόλη. Πぱいρろーιいおたνにゅー μερικά χρόνια κατέστρεψαν τたうοおみくろん εβραϊκό Νεκροταφείο σしぐまτたうαあるふぁ Τρίκαλα. Ηいーた Ελλάδα δでるたεいぷしろんνにゅー είναι εξαίρεση – κかっぱαあるふぁιいおた πογκρόμ έγιναν σしぐまεいぷしろん αυτή τたうηいーたνにゅー χώρα – ηいーた Θεσσαλονίκη δでるたεいぷしろんνにゅー πρέπει ποτέ νにゅーαあるふぁ ξεχάσει τたうοおみくろん Κάμπελ – κかっぱαあるふぁιいおた διωγμοί κかっぱαあるふぁιいおた σφαγές ακόμα. Αあるふぁνにゅー συνέβησαν λιγότερα από ότι αλλού δでるたεいぷしろんνにゅー σημαίνει ότι δでるたεいぷしろんνにゅー πρέπει νにゅーαあるふぁ επαγρυπνούμε όλοι. Κかっぱαあるふぁιいおた ιδιαίτερα οおみくろんιいおた ιθύνοντες πぱいοおみくろんυうぷしろん νομίζουν ότι αντιμετωπίζουν καλύτερα τたうοおみくろん πρόβλημα μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー αποσιώπηση.

Ηいーた τρίτη αποκάλυψη είναι ότι τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα αποτελεί τたうηいーたνにゅー άλλη, τたうηいーたνにゅー σκοτεινή πλευρά τたうοおみくろんυうぷしろん σύγχρονου τεχνικού πολιτισμού. Δでるたεいぷしろんνにゅー θしーたαあるふぁ μπορούσε νにゅーαあるふぁ έχει γίνει από πρωτόγονους. Δでるたεいぷしろんνにゅー είναι θέμα αριθμών. Ίσως οおみくろん Ταμερλάνος νにゅーαあるふぁ εξολόθρευε πぱいιいおたοおみくろん βάρβαρα κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろん Στάλιν σίγουρα αφάνισε περισσότερους. Όμως εδώ έχουμε μία διαφορετική λογική της επιλογής (τたうηいーたνにゅー ρατσιστική) κかっぱαあるふぁιいおた κυρίως μία μεγάλη διαφορά σしぐまτたうηいーたνにゅー μέθοδο.

Τたうαあるふぁ κρεματόρια τたうοおみくろんυうぷしろん Auschwitz είναι ηいーた άλλη όψη της επιστημονικής, τεχνολογικής κかっぱαあるふぁιいおた βιομηχανικής προόδου. Εκεί γがんまιいおたαあるふぁ πρώτη φορά εφαρμόστηκε ηいーた μαζική, οργανωτικά άψογη, επιστημονικά μελετημένη κかっぱαあるふぁιいおた βιομηχανικά μεθοδευμένη δολοφονία ανθρώπων. Ηいーた εργασία αυτή προϋποθέτει υψηλό πολιτιστικό επίπεδο. Προϋποθέτει εμπειρία σしぐまτたうηいーたνにゅー βιομηχανική μαζική παραγωγή - διότι οおみくろんιいおた ίδιες αρχές χρησιμοποιήθηκαν σしぐまτたうηいーたνにゅー μαζική εξόντωση. Προϋποθέτει επιστημονική κかっぱαあるふぁιいおた τεχνολογική επάρκεια: πρέπει νにゅーαあるふぁ υπάρχει ηいーた I.G. Farben γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ παράγει τたうαあるふぁ κατάλληλα χημικά αέρια σしぐまεいぷしろん πρόσφορη μορφή.

Άρα, όσο πぱいιいおたοおみくろん προοδευμένος είναι ένας λαός, τόσο πぱいιいおたοおみくろん απάνθρωπος μπορεί νにゅーαあるふぁ γίνει. Οおみくろん εικοστός αιώνας μας έχει δώσει εκπληκτικά παραδείγματα γがんまιいおた αυτή τたうηいーたνにゅー αλήθεια - μみゅーεいぷしろん κορυφαίο βέβαια τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα.

Τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα δείχνει πως ηθικά ηいーた ανθρωπότητα δでるたεいぷしろんνにゅー έχει προοδεύσει καθόλου - ίσως μάλιστα νにゅーαあるふぁ έχει οπισθοδρομήσει σしぐまεいぷしろん σχέση μみゅーεいぷしろん τους πρωτόγονους. Εκείνοι, σしぐまαあるふぁνにゅー τたうαあるふぁ ζώα, σκότωναν γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ φάνε, γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ επιβιώσουν, γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ αμυνθούν. Σκότωναν καμιά φορά κかっぱιいおた από καθαρή επιθετικότητα - αλλά πάντα μみゅーεいぷしろん πάθος, εいぷしろんνにゅー βρασμώ ψυχής, πぱいοおみくろんυうぷしろん λένε κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた ποινικολόγοι. Ψυχρά, μεθοδικά, γραφειοκρατικά, όπως οおみくろんιいおた δήμιοι τたうοおみくろんυうぷしろん Ολοκαυτώματος, δでるたεいぷしろんνにゅー σκότωσε ποτέ κかっぱιいおた οおみくろん πぱいιいおたοおみくろん κτηνώδης άνθρωπος.

Είναι ηいーた τέταρτη αλήθεια: Τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα είναι ηいーた αποθέωση της γραφειοκρατικής αλλοτρίωσης. Οおみくろんιいおた θύτες, δでるたεいぷしろんνにゅー έβλεπαν τたうαあるふぁ θύματα σしぐまαあるふぁνにゅー ανθρώπους αλλά σしぐまαあるふぁνにゅー μονάδες, - σκέτους αριθμούς. Υπηρετούσαν τたうοおみくろんνにゅー θάνατο ως λογιστές. Λίγοι ήταν οおみくろんιいおた δήμιοι κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた εκτελεστές. Οおみくろんιいおた άλλοι, πぱいοおみくろんυうぷしろん αποφάσιζαν μέσα σしぐまτたうαあるふぁ γραφεία τους, μπορεί νにゅーαあるふぁ μみゅーηいーたνにゅー ήταν σしぐまεいぷしろん θέση νにゅーαあるふぁ σκοτώσουν μみゅーεいぷしろん τたうαあるふぁ χέρια τους ούτε ένα σκυλί. Αλλά νにゅーαあるふぁ διακινούν φορτία θανάτου, νにゅーαあるふぁ καταστρώνουν καταλόγους, νにゅーαあるふぁ υπογράφουν εντολές - ακόμα κかっぱαあるふぁιいおた νにゅーαあるふぁ πατάνε κουμπιά - αυτό γίνεται πολύ πぱいιいおたοおみくろん εύκολα. Ηいーた απανθρωπία ως γραφειοκρατία.

Πέμπτη κかっぱαあるふぁιいおた τελευταία αλήθεια: τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα διδάσκει ότι τたうοおみくろん παράλογο είναι δυνατό - τたうοおみくろん απίθανο είναι πιθανό. Γがんまιいおた αυτό κかっぱαあるふぁιいおた είναι τελικά αδύνατο νにゅーαあるふぁ συλλάβουμε τたうοおみくろん Ολοκαύτωμα. Συλλαμβάνω κάτι πぱいοおみくろんυうぷしろん μπορώ νにゅーαあるふぁ τたうοおみくろん αναλύσω μみゅーεいぷしろん γνωστές σしぐまεいぷしろん μένα κατηγορίες, μみゅーεいぷしろん μέτρα πぱいοおみくろんυうぷしろん υπάρχουν σしぐまτたうοおみくろん νにゅーοおみくろんυうぷしろん μみゅーοおみくろんυうぷしろん. Όμως τたうοおみくろん γεγονός αυτό ξεφεύγει από κάθε μέτρο, από κάθε λογική. Ξεφεύγει ακόμα κかっぱιいおた από τους λογισμούς της πιθανότητας.

Οおみくろん κορυφαίος Γερμανός φιλόσοφος Juergen Habermas έγραψε γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー Γενοκτονία: "κατέστρεψε τたうοおみくろん βαθύτερο υπόστρωμα της σύμπνοιας ανάμεσα σしぐまεいぷしろん όλα τたうαあるふぁ όντα πぱいοおみくろんυうぷしろん φοράνε ένα ανθρώπινο πρόσωπο... Τたうοおみくろん Άουσβιτς άλλαξε τたうαあるふぁ θεμέλια γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー συνέχιση τたうωおめがνにゅー όρων της ζωής μέσα σしぐまτたうηいーたνにゅー ιστορία".

Όχι, καμία λέξη σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο δでるたεいぷしろんνにゅー μπορεί νにゅーαあるふぁ χωρέσει όλα αυτά τたうαあるふぁ γεγονότα, όλη αυτή τたうηいーたνにゅー οδύνη κかっぱαあるふぁιいおた όλα αυτά τたうαあるふぁ ερωτήματα.

Ένας άλλος σημαντικός Εβραίο-Γερμανός φιλόσοφος, οおみくろん Theodor Adorno έγραψε ότι "μετά τたうοおみくろん Άουσβιτς, τたうοおみくろん νにゅーαあるふぁ γράψεις ποίηση είναι βάρβαρο".

Εννοούσε ότι καμία λέξη, καμία γλώσσα, καμία ποιητική μορφή δでるたεいぷしろんνにゅー θしーたαあるふぁ μπορούσε νにゅーαあるふぁ εκφράσει τたうηいーたνにゅー φρίκη, τたうοおみくろん δέος, τたうοおみくろんνにゅー αποτροπιασμό μπροστά σしぐまτたうοおみくろん μεγαλύτερο έγκλημα σしぐまτたうηいーたνにゅー ανθρώπινη ιστορία.

Χρειάστηκε νにゅーαあるふぁ έρθει ένας πολύ μεγάλος Εβραίος ποιητής νにゅーαあるふぁ εφεύρει μία νέα γλώσσα, έναν άλλο τρόπο ποιητικής έκφρασης γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ ανατρέψει τたうηいーたνにゅー θέση τたうοおみくろんυうぷしろん Adorno. O γερμανόφωνος Εβραίος ποιητής Paul Celan, πぱいοおみくろんυうぷしろん έχασε κかっぱαあるふぁιいおた τους δύο γονείς τたうοおみくろんυうぷしろん σしぐまεいぷしろん στρατόπεδο συγκεντρώσεως, οικοδόμησε ένα ολόκληρο έργο επάνω σしぐまεいぷしろん αυτό πぱいοおみくろんυうぷしろん οおみくろん Adorno θεωρούσε αδύνατο. Όσο προχωρούσε αυτό τたうοおみくろん έργο γινόταν όλο κかっぱαあるふぁιいおた πぱいιいおたοおみくろん αφαιρετικό, έτσι πぱいοおみくろんυうぷしろん πραγματικά οおみくろん ποιητής φαινόταν νにゅーαあるふぁ έχει ανακαλύψει μία νέα ερμητική γλώσσα. Οおみくろん φιλόσοφος τたうοおみくろん αναγνώρισε: "Αυτός οおみくろん λυρισμός", έγραψε, "διαποτίζεται από τたうηいーたνにゅー ντροπή της τέχνης μπροστά σしぐまτたうηいーたνにゅー οδύνη πぱいοおみくろんυうぷしろん ούτε βιώνεται ούτε εξιδανικεύεται. Τたうαあるふぁ ποιήματα τたうοおみくろんυうぷしろん Celan θέλουν νにゅーαあるふぁ μεταδώσουν τたうοおみくろんνにゅー ακραίο τρόμο μέσα από τたうηいーたνにゅー αποσιώπηση".

Τたうοおみくろん ίδιο τたうοおみくろん Άουσβιτς γέννησε ένα από τたうαあるふぁ πぱいιいおたοおみくろん δυνατά, τたうαあるふぁ πぱいιいおたοおみくろん συγκλονιστικά ποιήματα πぱいοおみくろんυうぷしろん γράφτηκαν ποτέ. Τたうηいーたνにゅー "Φούγκα Θανάτου" (Todesfuge). Τたうοおみくろん ποίημα αυτό διδάσκεται εδώ κかっぱαあるふぁιいおた πολλά χρόνια σしぐまεいぷしろん όλα τたうαあるふぁ σχολεία της Γερμανίας. Σしぐまτたうοおみくろん έργο τたうοおみくろんυうぷしろん Celan αλλά κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうηいーたνにゅー ιστορία τたうοおみくろんυうぷしろん Ευρωπαϊκού πολιτισμού παίζει τたうοおみくろんνにゅー ίδιο ρόλο όπως οおみくろん πίνακας Guernica σしぐまτたうοおみくろん έργο τたうοおみくろんυうぷしろん Picasso.

Μみゅーεいぷしろん αυτό τたうοおみくろん ποίημα θしーたαあるふぁ ήθελα νにゅーαあるふぁ τελειώσω. Σしぐまτたうοおみくろん κείμενο αυτό, γραμμένο σしぐまαあるふぁνにゅー μουσικό κομμάτι – χορός τたうοおみくろんυうぷしろん θανάτου – μみゅーεいぷしろん συνεχείς επαναλήψεις κかっぱαあるふぁιいおた αντιστροφές, ηいーた Βιβλική Σουλαμίτις κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた Μαργαρίτα τたうοおみくろんυうぷしろん Goethe έρχονται αντιμέτωπες γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ αντιπαραθέσουν τたうηいーたνにゅー χρυσή λάμψη σしぐまτたうηいーたνにゅー στάχτη. Όπως όλα τたうαあるふぁ μεγάλα ποιήματα κかっぱαあるふぁιいおた αυτό δでるたεいぷしろんνにゅー μεταφράζεται. Προσπάθησα, όσο άντεχα, νにゅーαあるふぁ μεταφέρω τたうηいーたνにゅー νύχτα τたうοおみくろんυうぷしろん. Γιατί τελικά μόνο ένα ποίημα μπορεί νにゅーαあるふぁ χωρέσει όλα όσα δでるたεいぷしろんνにゅー χωράει μία λέξη:

Μαύρο γάλα της αυγής τたうοおみくろん πίνουμε βράδυ,
Τたうοおみくろん πίνουμε μεσημέρι κかっぱαあるふぁιいおた πρωί τたうοおみくろん πίνουμε νύχτα,
Πίνουμε κかっぱαあるふぁιいおた πίνουμε
Σκάβουμε ένα τάφο στους αιθέρες εκεί δでるたεいぷしろんνにゅー είναι στενάχωρα.
Ένας άνδρας κατοικεί σしぐまτたうοおみくろん σπίτι, παίζει μみゅーεいぷしろん φίδια, γράφει
Γράφει όταν σκοτεινιάζει ηいーた Γερμανία τたうοおみくろん χρυσό σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Μαργαρίτα
Τたうοおみくろん γράφει κかっぱαあるふぁιいおた βγαίνει από τたうοおみくろん σπίτι κかっぱαあるふぁιいおた αστράφτουν τたうαあるふぁ άστρα κかっぱαあるふぁιいおた σφυρίζει γύρω σしぐまτたうαあるふぁ λυκόσκυλά τたうοおみくろんυうぷしろん
Σφυρίζει νにゅーαあるふぁ' ρθουν οおみくろんιいおた Εβραίοι τたうοおみくろんυうぷしろん κかっぱαあるふぁιいおた βάζει νにゅーαあるふぁ σκάψουν ένα τάφο σしぐまτたうηいーた γがんまηいーた
Μας διατάζει κかっぱαあるふぁιいおた καλεί τώρα σしぐまεいぷしろん χορό.

Μαύρο γάλα της αυγής σしぐまεいぷしろん πίνουμε νύχτα
Σしぐまεいぷしろん πίνουμε πρωί κかっぱαあるふぁιいおた μεσημέρι σしぐまεいぷしろん πίνουμε βράδυ
Πίνουμε κかっぱαあるふぁιいおた πίνουμε
Ένας άνδρας κατοικεί σしぐまτたうοおみくろん σπίτι, παίζει μみゅーεいぷしろん φίδια γράφει
Γράφει όταν σκοτεινιάζει ηいーた Γερμανία τたうοおみくろん χρυσό σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Μαργαρίτα
Τたうοおみくろん σταχτένιο σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Σουλαμίτις σκάβουμε ένα τάφο στους αιθέρες εκεί δでるたεいぷしろんνにゅー είναι στενάχωρα.

Φωνάζει σκάψτε πぱいιいおたοおみくろん βαθιά σしぐまτたうηいーたνにゅー γήινη σφαίρα εσείς οおみくろんιいおた άλλοι τραγουδάτε κかっぱαあるふぁιいおた παίζετε
Πιάνει τたうοおみくろん σίδερο σしぐまτたうηいーたνにゅー ζώνη κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん κραδαίνει τたうαあるふぁ μάτια τたうοおみくろんυうぷしろん είναι γαλανά
Σκάψτε πぱいιいおたοおみくろん βαθιά μみゅーεいぷしろん τたうαあるふぁ φτυάρια εσείς οおみくろんιいおた άλλοι παίξτε συνέχεια γがんまιいおたαあるふぁ χορό

Μαύρο γάλα της αυγής σしぐまεいぷしろん πίνουμε νύχτα
Σしぐまεいぷしろん πίνουμε μεσημέρι κかっぱαあるふぁιいおた πρωί σしぐまεいぷしろん πίνουμε βράδυ
Πίνουμε κかっぱαあるふぁιいおた πίνουμε
Ένας άνδρας κατοικεί σしぐまτたうοおみくろん σπίτι τたうοおみくろん χρυσό σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Μαργαρίτα
Τたうοおみくろん σταχτένιο μαλλί σしぐまοおみくろんυうぷしろん Σουλαμίτις παίζει μみゅーεいぷしろん φίδια
Φωνάζει παίζει γλυκύτερα τたうοおみくろん θάνατο οおみくろん θάνατος είναι ένας Μάστορας από τたうηいーたνにゅー Γερμανία
Φωνάζει παίξτε πぱいιいおたοおみくろん σκοτεινά τたうαあるふぁ βιολιά τότε ανεβαίνετε εσείς σしぐまαあるふぁνにゅー καπνός σしぐまτたうοおみくろんνにゅー αέρα
Τότε έχετε ένα τάφο σしぐまτたうαあるふぁ σύννεφα εκεί δでるたεいぷしろんνにゅー είναι στενάχωρα

Μαύρο γάλα της αυγής σしぐまεいぷしろん πίνουμε νύχτα
Σしぐまεいぷしろん πίνουμε τたうοおみくろん μεσημέρι οおみくろん θάνατος είναι ένας Μάστορας από τたうηいーたνにゅー Γερμανία
Σしぐまεいぷしろん πίνουμε βράδυ κかっぱαあるふぁιいおた πρωί πίνουμε πίνουμε
οおみくろん θάνατος είναι ένας Μάστορας από τたうηいーたνにゅー Γερμανία τたうοおみくろん μάτι τたうοおみくろんυうぷしろん είναι γαλανό
σしぐまεいぷしろん πετυχαίνει μみゅーεいぷしろん μολυβένια σφαίρα σしぐまεいぷしろん πετυχαίνει μみゅーεいぷしろん ακρίβεια
Ένας άνδρας κατοικεί σしぐまτたうοおみくろん σπίτι τたうοおみくろん χρυσό σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Μαργαρίτα
Αμολάει τたうαあるふぁ σκυλιά επάνω μας κかっぱαあるふぁιいおた μας χαρίζει τάφο σしぐまτたうοおみくろんνにゅー αιθέρα
Παίζει μみゅーεいぷしろん φίδια κかっぱαあるふぁιいおた ονειρεύεται οおみくろん θάνατος είναι ένας Μάστορας από τたうηいーたνにゅー Γερμανία

Τたうοおみくろん χρυσό σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Μαργαρίτα
Τたうοおみくろん σταχτένιο σしぐまοおみくろんυうぷしろん μαλλί Σουλαμίτις.