maritieme kalender

In verband met de Spaanse Burgeroorlog hebben Nederlandse oorlogsschepen vanaf 17 maart 1937 voor ruim een miljoen ton aan scheepsruimte van diverse Nederlandse rederijen veilig door de Straat van Gibraltar geëscorteerd. Deze oorlogsschepen waren het pantserdekschip Hr.Ms.'Hertog Hendrik', de kanonneerboten Hr.Ms. 'Johan Maurits van Nassau' en Hr.Ms. 'Nautilus', de kruiser Hr.Ms. 'Java' en de onderzeeboten Hr.Ms. 'O 13' en 'O 15'.

Bron: L.L. von Münching: 'Het einde van de konvooidienst in de Straat van Gibraltar (1938)' in: 'DBW' jrg. 52 nr. 10 (1998).

Het vrachtschip ss. 'Hannah' (1913) van de NV 'ss Hannah' uit Rotterdam, op weg van Antwerpen naar Valencia met een lading graan, wordt op een afstand van 6 mijl van Kaap Antonio in de Middellandse Zee door de Spaanse onderzeeboot 'General Mola' getorpedeerd. Alle 31 opvarenden kunnen worden gered. Het was een van de gevolgen van de sedert 1936 uitgebroken Spaanse Burgeroorlog, met alle schermutselingen in de Spaanse wateren van dien.

Bron: L.L. von Münching: 'Het einde van de konvooidienst in de Straat van Gibraltar (1938)' in: 'DBW' jrg. 52 nr. 10 (1998)

Onthulling van het monument als hulde voor het wetenschappelijk werk aan boord van de Nederlandse onderzeeboten (w.o. de Hr.Ms. 'K XVIII') door prof. dr. ir. F.A. Vening Meinesz op het terrein van de Onderzeedienst in Den Helder. Door de commandant van de onderzeedienst, de kapitein-ter-zee J.G. van den Berg wordt een oorkonde in het monument gemetseld.

Bron: 'De Zee' (1938)

Geboorte van HKH prinses Beatrix, uit het huwelijk van HKH prinses Juliana en ZKH prins Bernard von Lippe Bisterfeld.

Bron: diverse bronnen.

Proefvaart van het mailschip ms. 'Ruys', gebouwd op de werf van de Koninklijke Maatschappij 'De Schelde' (KMS) te Vlissingen, bestemd voor de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM).

Bron: H. de Vries: ms. 'Ruys' in: 'DBW' jrg. 57 nr. 5 (2002)

Overdracht van het ms. 'Tegelberg', gebouwd op de werf van Blohm & Voss te Hamburg voor de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM) en bestemd voor de dienst van de Oriënt-Java-Afrika Lijn. Het schip werd genoemd naar een van de oprichters van de KPM (de toenmalige directeur van de Stoomvaart Maatschappij 'Nederland', P.E. Tegelberg).

Bron: L.L. von Münching: 'Foto van de 'Boissevain' in: 'DBW' jrg. 54 nr. 5 (1999)

Anschluss van Oostenrijk bij het Derde Rijk: Duitse troepen trekken Oostenrijk binnen, waarbij dit land zich aansluit bij Duitsland. Hitler wordt in Wenen met groot enthousiasme door de Oostenrijkers toegejuicht.

Bron: A. Hakkert: 'Wel vergeven, niet vergeten' (2003)

Vertrek vanuit Rotterdam voor een vierdaagse technische proefvaart van het nieuwe passagiersschip ss. 'Nieuw Amsterdam' als vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn. De 'Nieuw Amsterdam' werd gebouwd binnen een periode van 27 maanden op de werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. Op de eerste dag van de proefvaart koerst de 'Nieuw Amsterdam' onder kapitein Joh.J. Bijl naar Boulogne-sur-Mer. Aan boord bevinden zich 350 genodigden, w.o. de de directeur van de HAL, W.H. de Monchy en de directeur van de RDM, D.C. Endert. Op 24 maart keert de 'Nieuw Amsterdam' weer terug in de Rotterdamse haven.

Bron: Chris Koning: 'De Nieuw Amsterdam' (1987)

Bij Koninklijk Besluit wordt ter gelegenheid van de geboortedag van Michiel Adriaenszn de Ruyter de gouden 'De Ruyter-medaille' toegekend aan het plaatselijke NZHRM station van Lemmer vanwege het feit, dat tussen 1933 en 1938 niet minder dan 68 reddingen zijn verricht met de reddingboot 'Hilda'.

Bron: 'De Zee' (1938)

Overdracht van het mailschip ms. 'Ruys' aan de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM), gebouwd op de werf van de Koninklijke Maatschappij 'de Schelde' (KMS) te Vlissingen. Het schip wordt genoemd naar een van de oprichters van de KPM (de directeur van de Rotterdamsche Lloyd, W. Ruys). Het schip vertrekt op 7 april 1938 vanuit Amsterdam voor zijn eerste reis naar Nederlands-Indië en zal op 12 mei 1938 arriveren te Tandjong Priok.

Bron: H. de Vries: 'ms. 'Ruys'' in: 'DBW' jrg. 57 nr. 5 (2002)

Het ss. 'Baud' (1903) van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM), op weg van Makassar naar Merauke (Nederlands Nieuw-Guinea), strandt bij de Kei-eilanden en gaat verloren. De bemaaning weet zich hierbij in veiligheid te brengen.

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991

Proefvaart van de flottieljeleider Hr.Ms. 'Tromp' gebouwd op de werf van de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij in Amsterdam. Het schip zal gedurende veertien dagen diverse tochten op de Noordzee maken, waarna nog een tocht van veertien dagen naar Schotland zal volgen.

Bron: 'Schip & Werf' (1938)

HM. Koningin Wilhelmina brengt met de Spidoboot 'Stad Rotterdam' op de werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij een bezoek aan het nieuwe passagiersschip ss. 'Nieuw Amsterdam', bestemd als vlaggenschip voor de Holland-Amerika Lijn. Op 10 april 1937 had zij op deze werf de 'Nieuw Amsterdam' reeds gedoopt en te water gelaten. Op 23 april zal de overdrachtsproefvaart plaatsvinden.

Bron: Chris Koning: 'De Nieuw Amsterdam' (1987)

Tewaterlating en doop van het passagiersschip ms. 'Noordam' van de Holland-Amerika Lijn door mevrouw van der Vorm, echtgenote van de president-commissaris van de HAL bij de Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. te Rotterdam.

Bron: 'olieverfschilderij van de Noordam' door M. Platje in: 'DBW' jrg. 60 nr. 4 (2005)

Vertrek vanuit Rotterdam voor de officiële overdrachtsproefvaart met het passagiersschip ss. 'Nieuw Amsterdam', gebouwd op de werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij en bestemd als vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn (HAL). Gelijktijdig verliest het passagiersschip ss. 'Statendam' daarmee zijn status als vlaggenschip. Aan boord bevinden zich o.m. minister-president H. Colijn en acht ministers. Door Colijn wordt tijdens deze tocht de rederijvlag gehesen.

Bron: Chris Koning: 'De Nieuw Amsterdam' (1987)

Indienststelling van het opleidingsvaartuig Hr.Ms. 'Urania' (ex- 'Tromp', gebouwd in 1928 als prive-zeiljacht op een Haarlemse jachtwerf). Het zeiljacht 'Tromp' wordt door de Koninklijke Marine aangekocht ten behoeve van de practische opleiding voor adelborsten. Grote initiator achter de herintroductie van een zeilend instructievaartuig was de docent zeemanschap van het Koninklijk Instituut voor de Marine, kapitein-luitenant-ter-zee J.H. Coolhaas.

Bron: M.A. van Alphen: 'Kroniek der Zeemacht' (2003)

Doop en tewaterlating van de sleepboot 'Roode Zee' (1250 ipk) van L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst op de werf van L. Smit en Zn. Scheeps- en Werktuigbouw NV te Kinderdijk door de echtgenote van de directeur, mevrouw Dorothy Gladys Lels - Ebeling. De 'Roode Zee' is speciaal gebouwd voor het verrichten van lange afstand-sleepreizen.

Bron: K. de Haas: '1939: Blauwe wimpel voor de Roode Zee' in: 'DBW' jrg. 56 nr. 12 (2001)

Vertrek vanuit Den Helder van de kruiser Hr.Ms. 'Java', na een periode van circa zeven maanden van groot onderhoud en verbouwing, voor de tweede maal naar Nederlands-Indië. Opnieuw verleent de 'Java' escortediensten in de Straat van Gibraltar en nabij Tanger (10 tot 13 mei) in verband met de Spaanse Burgeroorlog. Hierna worden achtereenvolgens Napels en Alexandië bezocht. Via Port Said, Aden en een bezoek aan Colombo zal de 'Java' op 25 juni in Tandjong Priok arriveren.

Bron: J. Anten e.a: 'Hr.Ms. kruisers Java en Sumatra' (2001)

Vertrek vanaf de Wilhelminakade in Rotterdam van het nieuwe passagiersschip ss. 'Nieuw Amsterdam', vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn (HAL) voor zijn maiden-trip naar New York. Het schip werd gebouwd bij de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, aldaar op 10 april 1937 door HM. koningin Wilhelmina gedoopt en te water gelaten en op 23 april 1938 middels een overdrachtsproefvaart officieel aan de HAL overgedragen. Tijdens de zomermaanden zal het schip worden ingezet in de reguliere dienst tussen Rotterdam en New York.

Bron: Chris Koning: 'De Nieuw Amsterdam' (1987)

Staking in de haringvisserij te Scheveningen (tot 08 juli 1938). Zowel in Scheveningen als in Vlaardingen is deze staking vrijwel algemeen. De stakers posten o.a. voor het bureau van de Waterschout in Den Haag. Op 8 juli kan uiteindelijk onderhandeld worden en zullen door de reders op een aantal punten worden toegeven, zoals aan de eis van tenminste zes uur vrij direct na terugkomst van een reis, terwijl ook het aantal vrije dagen tussen twee reizen verruimd zal worden.

Bron: www.vakbondshistorie.nl

Vertrek vanuit Den Helder van de eerste oefenreis van het op 23 april in dienst gestelde opleidingszeilschip Hr.Ms. 'Urania' met adelborsten. Voor deze oefentocht is ruim zes weken uitgetrokken, waarbij niet minder dan 15 Scandinavische en Duitse havensteden zullen worden aangelopen.

Bron: M.A. van Alphen: 'Kroniek der Zeemacht' (2003)

Doop en tewaterlating van de sleepboot 'Thames' op de werf van de NV Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit jr. te Rotterdam, bestemd voor L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst. De doop van het schip wordt verricht door mej. C.B.M. Vuyk.

Bron: K. de Haas: '60 jaar geleden: Een dubbele proefvaart' in: 'DBW' jrg. 53 nr. 8 (1998)

De kanonneerboot Hr.Ms. 'Johan Maurits van Nassau', komende uit West-Indië en aangewezen om tijdens de Spaanse Burgeroorlog Nederlandse koopvaardijschepen te escorteren in de Straat van Gibraltar, heeft het grootste aantal Nederlandse geescorteerde schepen op haar naam staan.

Bron: L.L. von Münching: 'Het einde van de konvooidienst in de Straat van Gibraltar (1938)' in: 'DBW' jrg. 52 nr. 10 (1998).

Aankomst van het vracht/passagiersschip ss. 'Prins Maurits' (1938) van de Maatschappij Zeetransport (Oranje Lijn), als eerste Nederlandse schip in Chicago (USA), bestemd voor de vaart naar de Grote Meren.

Bron: D. Overduin: 'De Oranje Lijn - 1937 - 1970', DBW. jrg. 60 nr. 2 (2005)

Vertrek vanuit Tandjong Priok van de kruiser Hr.Ms. 'Sumatra', onder commando van de kapitein-ter-zee K.W.F.M. Doorman, voor een reis naar Nederland. Van 14 tot 16 juni brengt de 'Sumatra' een bezoek aan Colombo, waar tevens van commandant gewisseld zal worden en de kapitein-ter-zee L.F. Klaassen de nieuwe commandant wordt. Onderweg naar Nederland verricht de 'Sumatra' nog van 8 tot 17 juli konvooidiensten in de Straat van Gibraltar in verband met de Spaanse Burgeroorlog. Op 22 juli 1938 zal de 'Sumatra' weer terugkeren in Den Helder.

Bron: J. Anten e.a: 'Hr.Ms. kruisers Java en Sumatra (2001)

Het vrachtschip ss. 'Parklaan' (1911) van de NV 'ss Hannah' uit Rotterdam, wordt in de haven van Barcelona getroffen door een vijandelijke luchtaanval. De eerste machinist raakt hierbij ernstig gewond. Het was een van de gevolgen van de sedert 1936 uitgebroken Spaanse Burgeroorlog, met alle schermutselingen in de Spaanse wateren van dien.

Bron: L.L. von Munching: 'Het einde van de konvooidienst in de Straat van Gibraltar (1938)' in: 'DBW' jrg. 52 nr. 10 (1998)

Overdracht van de zeesleper 'Roode Zee', gebouwd op de werf van L. Smit & Zn. Scheeps- en Werktuigbouw te Kinderdijk aan L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst. De 'Roode Zee' is speciaal gebouwd voor de lange afstand-sleepreizen. Nog diezelfde dag vindt ook de overdracht plaats van de zeesleper 'Thames' gebouwd op de werf van de NV Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit jr. te Rotterdam, eveneens aan L. Smit & Co. Internationale Sleepdienst. De 'Thames' is gebouwd voor hulpverlening en assistentie aan de scheepvaart op de Atlantische Oceaan.

Bron: K. de Haas: '60 jaar geleden: Een dubbele proefvaart' in: 'DBW' jrg. 53 nr. 8 (1998)

Aanvang van het zeesleeptransport door de sleepboten 'Roode Zee', de 'Thames' en de 'Zwarte Zee' van L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst van het v.m. Duitse slagschip 'Groszer Kurfurst' in omgekeerde toestand vanaf de marinebasis Scapa Flow op de Orkney- eilanden naar de slopers te Rosyth.

Bron: K. de Haas: '1939; de Blauwe Wimpel voor de 'Roode Zee' in: 'DBW' jrg. 56 nr. 12 (2001)

Tewaterlating van het vracht/passagiersschip ss. 'Tjitjalengka' op de werf van de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij in Amsterdam, bestemd als vlaggenschip voor de Java-China-Japan Lijn. De doop van het schip werd voorafgaande verricht door mevrouw C.F.J. Quarles van Ufford, echtgenote van een der rederijdirecteuren.

Bron: K. de Haas & K. de Weele: De 'Tjitjalengka' kreeg watervrees...' in: 'DBW' jrg.54 nr. 5 (1999)

Vlootschouw voor Scheveningen ter gelegenheid van het veertigjarig regeringsjubileum van HM koningin Wilhelmina. Aan de vlootschouw wordt o.a. deelgenomen door de kruiser Hr.Ms. 'Tromp'.

Bron: 'Marineblad' (1938)

Ter gelegenheid van het veertig-jarig regeringsjubileum van HM koningin Wilhelmina wordt voor de kust van Scheveningen door de Koninklijke Marine een vlootrevue gehouden, met o.m. de kruiser Hr.Ms. 'Sumatra' als vlaggenschip. Drie dagen later zal op de rede van Soerabaja eveneens een vlootrevue worden gehouden, aangevuld met vliegtuigen van de Marine Luchtvaartdienst.

Bron: G. Acda: 'de vlootrevue', DBW. jrg. 60 nr. 12 ( december 2005 ).

Vlootrevue voor Soerabaja (Nederlands Indië) ter gelegenheid van het veertigjarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina, waarbij een groot gedeelte van de Koninklijke Marine-vloot in Nederlands-Indie, waaronder 17 vliegboten van de Marine Luchtvaartdienst en schepen van de Gouvernements Marine acte de presence geven.

Bron: H. de Bles e.a: 'Vloot vereeuwigd, honderd jaar Koninklijke Marine in foto' (2002)

Vertrek van het zeesleeptransport van het dok 'Durban III' (4.000 ton) door de zeesleper 'Roode Zee' van L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst, vanuit Middlesbrough naar Durban: een tocht van 8.000 mijl in 86 sleepdagen met een daggemiddelde van 100 mijl. De 'Durban III' is het 62st drijvende droogdok dat, sinds het oprichtingsjaar van L. Smit & Co in 1892, door dit zeesleepvaartbedrijf wordt versleept.

Bron: K. de Haas: '1939: Blauwe Wimpel voor de 'Roode Zee' in: 'DBW' jrg. 56 nr. 12 (2001)

Tewaterlating en doop door HM koningin Wilhelmina van het mailschip ms. 'Oranje', vlaggenschip van de Stoomvaart Maatschappij 'Nederland' (SMN), op de werf van de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij in Amsterdam.

Bron: C.P.P. van Romburgh & E.K. Spits: 'Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij' (1996)

Officiële proefvaart en overdracht van het passagiersschip ss. 'Noordam' II door de Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. te Rotterdam aan de Holland-Amerika Lijn. Direct hierna wordt het schip bestemd voor de Java-New York Lijn. De 'Noordam' en het zusterschip 'Zaandam' zullen samen met de 'Veendam' en 'Volendam' gedurende de wintermaanden een geregelde afvaart vanuit Rotterdam naar New York onderhouden. Op deze wijze kunnen de passagiersschepen 'Nieuw Amsterdam' en de 'Statendam' worden ingezet voor cruises naar het Caraibisch gebied.

Bron: L.L. von Münching: 'De Rotterdamse passagiersvloot 1900 - 1946' in: 'DBW' jrg. 57 nr. 11 (2002)

Tewaterlating van de onderzeeboot Hr.Ms. 'O 19' op de werf van de Maatschappij Fijenoord te Rotterdam. Zowel de 'O 19' als het zusterschip 'O 20' werden gebouwd als onderzeeboot-mijnenleggers, naar een ontwerp van ir. G. de Rooy. De 'O 19' en '0 20' zijn de eerste onderzeeboten ter wereld, die voorzien zijn van een 'snorkel systeem' ('getrimd diesel systeem'), waardoor de onderzeeboot onder water kan blijven varen met lopende dieselmotor om de electrische batterijen op te laden.

Bron: www.dutchsubmarines.com

Beëindiging van het escorteren door Nederlandse oorlogsschepen door de Straat van Gibraltar (vanaf 17 maart 1937) in verband met de Spaanse Burgeroorlog. Deze taken vonden plaats in het kader van de door de Volkenbond ingestelde International Board for Non-Intervention in Spain. In totaal werden meer dan 1.500 Nederlandse koopvaardijschepen met een gezamenlijke inhoud van 6.500.000 brt veilig door de Straat van Gibraltar begeleid. Op 28 maart 1938 was de 'Madoera' van de Stoomvaart Maatschappij 'Nederland' het duizendste schip, dat door de Straat van Gibraltar werd geëscorteerd.

Bron: L.L. von Münching: 'Het einde van de konvooidienst in de Straat van Gibraltar (1938)' in: 'DBW' jrg. 52 nr. 10 (1998).

Het vrachtschip ss.'Regina' (1922) van Soetermeer & Fekkes uit Rotterdam, op weg van Hennebont naar Port Talbot, strandt in de Swansea Bay nabij Port Talbot. Het schip kan later weer worden vlotgetrokken, maar is zodanig zwaar beschadigd, dat het voor de sloop zal moeten worden verkocht.

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991

De motorreddingboot 'Zeemanshoop' van de NZHRM (station Scheveningen) weet met een spectaculaire redding negen opvarenden te redden van de, op het Noorderhavenhoofd in Scheveningen, gestrande logger 'Sch 102'. De logger zal later geborgen kunnen worden, waarna deze in het openbaar zal worden verkocht. De schipper, M.J. de Bruin, zal in november 1938 voor deze redding met de gouden medaille van de NZHRM worden beloond; de bemanning met de zilveren medaille van de reddingmaatschappij.

Bron: M. Spaans: 'De Noord' (1993)

De kruiser Hr.Ms. 'Java' komt in de Straat Soenda in aanvaring met de torpedobootjager 'Piet Heyn'. Eenmaal teruggekeerd in Soerabaja verblijft de 'Java' aldaar voor reparatie en onderhoud tot 26 december 1938.

Bron: J. Anten e.a: 'Hr.Ms. kruisers Java en Sumatra' (2001)

Tewaterlating van het vrachtschip ms.'Straat Soenda' van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM) op de werf van C. van der Giessen en Zonen's Scheepswerven NV te Krimpen aan de IJssel. De doop van het schip wordt verricht door mevrouw Everts, echtgenote van de directeur van de KPM. De proefvaart en overdracht van het schip zal plaatsvinden op 1 maart 1939.

Bron: 'Zo maar een foto' in: 'DBW' jrg. 53 nr. 10 (1998)

In tegenwoordigheid van ZKH prins Bernhard vindt op Terschelling de doopplechtigheid plaats van de motorstrandreddingboot 'Nicolaas Marius' van de NZHRM. Later op de dag wordt door de prins het nieuwe botenhuis officieel geopend. De 'Nicolaas Marius' is de zesde reddingboot van het type 'Eierland' van de reddingmaatschappij, voorzien van een zes-cilinder Kromhout-Hercules benzinemotor van 35 pk.

Bron: D. Overduin: 'Nieuws van de KNRM' in: 'DBW' jrg. 59 nr. 9 (2003)

De chef van de Marine Radiodienst wordt tevens belast met de operationele leiding van de Verbindingsdienst. Korte tijd later wordt vanuit Den Haag een geheime radioverbinding met de Britse Admiraliteit onderhouden. Met deze geheime radioverbinding kunnen voorbereidingen worden getroffen voor een mogelijke evacuatie van de Koninklijke Marine, die uiteindelijk, een kleine anderhalf jaar later, met de Duitse inval tijdens de mei-dagen van 1940 zou moeten gaan plaatsvinden.

Bron: 'van Morse tot Satelietcommunicatie' in: 'Van Boord', jrg. 7 nr. 27 (2004)

Het vrachtschip ss. 'Walborg' (1918) van NV Rederij 'Baltica' uit Amsterdam, op weg van Gdynia naar Bayonne, strandt in de baai van de rivier Adour nabij Bayonne en wordt vervolgens tot wrak geslagen. Eén bemanningslid komt om het leven.

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991

Defilé van het Korps Mariniers, afgenomen door ZKH prins Bernhard te Rotterdam ter gelegenheid van de korpsverjaardag van het Korps Mariniers .

Bron: 'Marineblad' (januari 1939)

De eerste spade wordt in de grond gestoken voor de bouw van een nieuwe kazerne voor het Korps Mariniers te Rotterdam door het 3-jarig zoontje van de inspecteur van het Korps, de luitenant-kolonel der Mariniers H.F.J.M.A. von Frijtag Drabbe.

Bron: 'Marineblad' (januari 1939)