Medische woordenlijst

Categorie: Medisch
Datum & Land: 27/01/2014, NL
Woorden: 2212

Aanval
Plotselinge verheviging van de aandoening of één of meer van de ziekte-verschijnselen (bijv. koortsaanval, pijn-aanval).

Aanranding
Met lichamelijk en-of psychisch geweld plegen van ontuchtige handelingen.

Aangezichtspijn, verschijnselen
Mogelijke verschijnselen bij aangezichtspijn (= rigeminus neuralgie) o.a.: , aanhoudende (= chronische) pijn - De pijn kan spontaan optreden, maar ook worden opgewekt (= geluxeerd) bijv. door aanraking van de gezichtshuid, kauwen of tandenpoetsen. , pijn-aanvallen (= acute pijn), die enkele seconden tot enkele minuten kunnen duren - De pijn-aanvallen kunnen tijdelijk verdwijnen (= remissie), maar keert daarna niet zelden terug (= recidiveren).

Aangeboren aandoeningen
Aandoeningen die vóór de geboorte zijn ontstaan door overgeërfde of spontane genetische defecten of tijdens de zwangerschap.

Aangeboren
Aangeboren aandoeningen zijn: , genetisch-erfelijk (= genetische, erfelijke, familiaire, congenitale aandoening) - Overdracht van een afwijking (= defect) in het erfelijke materiaal (= chromosomen en genen) van één (= dominant) of van beide ouders (= recessief) op het kind, , genetisch-niet-erfelijk - Aandoeningen die tijdens de zwangerschap - ontstaan door spontane afwijking in het erfelijke materiaal of , niet-genetisch - Afwijking in de bouw en functie van de ongeboren vrucht (embryo of foetus) die is ontstaan als gevolg van een ziekte van (meestal) de moeder (bijvoorbeeld rode hond, bloeddrukverhoging, zwangerschapsvergifiting, etc.).

Aandrang tot urinelozing, loze
Wel aandrang, maar geen urinelozing. Komt o.a. voor bij stoornissen in de urinelozing en bij prostaatvergroting. - Mogelijke behandelingen (o.a.) - bekkenbodemspier-oefeningen , medicijnen: flavoxaat-Urispas®

Aambeien, voorkómen
Hoe zijn aambeien te voorkómen (o.a.): , voorkómen of behandelen van verstopping (= obstipatie) door eten van vezelrijke voeding en veel te drinken (6-8 glazen vocht per dag!) , dagelijks voldoende bewegen door sporten, fietsen of wandelen , toilet-gebruik onmiddellijk na voelen van aandrang tot poepen , niet persen , zo kort mogelijk het toilet gebruiken bij poepen , na toiletgebruik de anus wassen met lauw water zonder zeep (gebruik om te drogen een zachte handdoek of zacht toiletpapier) , vermijdt het gebruik van maagwand-irriterende stoffen, zoals alcohol, scherpe kruiden, koffie, koolzuurhoudende dranken en chocolade

Aambeien, oorzaken
Mogelijke oorzaken van aambeien (= hemorroïden) o.a.: , stuwing van bloed in de aderen vóór de anus of in de huid rond de anus , moeilijke stoelgang met harde ontlasting , verstopping (= obstipatie) , persen tijdens de ontlasting , lang op toilet zitten: verslapping van het weefsel rondom de bloedvaatjes waardoor deze uitzetten en afzakken , diarree: veelvuldige en vaak met kracht passerende ontlasting kan de bloedvaatjes beschadigen , langdurig hoesten (verhoogde druk in de buikholte) , leveraandoeningen waarbij de bloeddruk in de poortader tussen darm en lever toeneemt - Factoren die het ontstaan van aambeien kunnen bevorderen , oudere leeftijd: slijtage van het weefsel rondom de bloedvaatjes , zwangerschap: verslapping van het elastische weefsel in de darmwand

Aambeien, behandeling
Mogelijke behandelingen van aambeien (= hemorroïden) o.a. - Vermindering van klachten : , draag katoenen ondergoed , gebruik geen inlegkruisjes , niet krabben , neem regelmatig een warm zitbad: hierdoor ontspant de anus zich en verminderen klachten als branderigheid, pijn en jeuk rond de anus , duw uitstulpingen zo mogelijk voorzichtig terug - Medicijnen : , gebruik bij verstopping of harde ontlasting laxeermiddelen , die het glijvermogen (= emollientia) of het volume van de ontlasting vergroten , gebruik zo nodig aambeimiddelen , waaronder pijn- of jeukstillende zalf of zetpillen - Verwijdering : , elastiek-ligering (= afbinden van grote inwendige aambeien met elastiek) , infrarood-licht (= foto-coagulatie) , laserstralen (= laseren) , elektrisch stroompje (= elektro-coagulatie) , operatieve verwijdering van bloedstolsel of aambei. - NB. , Alle zalven en zetpillen dienen `s morgens, `s avonds en na iedere ontlasting te worden gebruikt. , Breng zetpillen met de punt naar voren in de anus. Bevochtig ze eventueel met water zodat ze beter naar binnen glijden. Vraag eventueel om zgn. vingercondooms voor het inbrengen van een zetpil. , Gebruik niet langdurig laxeermiddelen om uw ontlasting zachter te maken. Hierdoor kan uw natuurlijke stoelgang zeer ernstig worden verstoord.

Aambeien, apotheker
Raadpleeg bij aambeien de apotheker (o.a.): , als u een geneesmiddelkeuze-advies wil , als zich bijwerkingen voordoen of als u dat vermoedt , als zich wisselwerkingen (= interacties) voordoen met andere medicijnen, voedsel of dranken (o.a. alcohol!) of als u dat vermoedt , als u denkt dat het voorgeschreven medicijn niet correct is , als u denkt dat u het verkeerde medicijn meegekregen heeft , als u denkt dat de opgegeven dosering niet correct is , als u niet goed weet hoe het gebruik is , als u andere vragen over uw (zelf)medicatie heeft

Aambeien, (huis)arts
Raadpleeg bij aambeien de (huis)arts (o.a.): , als slijm en-of (veel) bloed bij ontlasting zit, dat mogelijk niet met de aambeien van doen heeft , als (zelf)behandeling na 3 weken niet helpt , als in korte tijd een sterk gezwollen en pijnlijke uitstulping bij de anus ontstaat , als de stoelgang geleidelijk of plotseling blijvend verandert , bij klachten over buikpijn, opgeblazen gevoel en-of braken , bij frequent optreden van remsporen in de onderbroek , bij drukkend gevoel of loze aandrang , als u zelf denkt dat het geen aambei is - NB. Naast aambeien kunnen ook fissuren, fistels of andere aandoeningen in het darmkanaal verschijnselen veroorzaken die lijken op die van aambeien.

Aambeeld
(incus) Beweeglijk gehoorbotje in het middenoor. Het aambeeld verbindt de hamer (= malleus) met de stijgbeugel (= stapes).

Aarsmaden, voorkómen en behandelen
Mogelijke behandelingen van aarsmaden (= kleine witte wormpjes in de ontlasting) o.a.: , voorkómen (= preventie): , goede hygiëne: o.a. handen wassen na toiletgebruik en nagels kort knippen en schoonmaken; apart washandje gebruiken voor boven- en onderlichaam; steeds nieuw washandje en schone handdoek gebruiken; deurknoppen, WC-bril en speelgoed regelmatig afsoppen) , medicijnen : , wormkuur: zie hieronder (NB. Niet bij zwangerschap!) De wormkuur na 2 weken herhalen. , behandel ook de andere huisgenoten met een wormkuur als de aarsmaden steeds terugkeren.

Aarsmaden
Dunne, witgele tot witte, beweeglijke wormpjes (Enterobius vermicularis) van 0,5-1 cm lang. Aarsmaden komen betrekkelijk vaak voor bij schoolgaande kinderen. - Mogelijke verschijnselen (o.a.) Jeuk aan de anus en in de bilspleet, vooral `s nachts. Verspreiding vindt vooral plaats na krabben via eitjes aan de vingers en onder de nagels. - Mogelijke oorzaken (o.a.) Inslikken van de eitjes via de mond (aarsmaden leggen hun eitjes rond de anus (= poepgat). Na krabben aan de jeukende anus worden de eitjes via de hand verspreid (o.a. via de mond, deurknoppen en speelgoed).

Aarskloven
(anusfissuur, anale fissuren, fissura ani) Fissuren zijn barsten, spleten, kloven, scheurtjes in de huid. Anale fissuren bevinden zich in de huidplooien in en rond de anus. - Mogelijke verschijnselen (o.a.) Pijn, bloedingen, kramp van de anale ringspier (= anale sfincter), ontsteking (zweren) - Mogelijke oorzaken (o.a.) Beschadiging van de huis in en rond de anus door harde en omvangrijke ontlasting als gevolg van aanhoudende (= chronische) verstopping (= obstipatie)

Abstinentie
Onthouding (bijv. van drank, seks of drugs).

Absorptie
(resorptie) Opname van bijv. voedingsstoffen of medicijnen via bijv. de maag- of darmwand of de huid.

Absence
Kortdurende bewustzijnsvermindering of mentale afwezigheid.

Abortus
(afdrijving, miskraam) Spontane (= miskraam) of doelbewust (= provocatus) opgewekte, voortijdige geboorte (= abortus) van een nog onvoldragen vrucht vóór de 16e week van de zwangerschap. - Tijdens een abortus wordt de baarmoederkoek (= placenta) met de foetus door al of niet kunstmatig opgewekte, weeën-achtige baarmoederkrampen uit de baarmoeder geperst. De baarmoederkoek verlaat als een bloederige afscheiding het lichaam via de vagina. - Onderscheiden worden o.a.: , spontane abortus - Natuurlijke miskraam met onbekende oorzaak of het gevolg van een afwijking van de ongeboren vrucht (= embry, foetus), ziekte van de aanstaande moeder of een ongeval. , dreigende abortus - Aanwezigheid van signalen die wijzen op een mogelijke miskraam. , habituele abortus - Herhaaldelijk voorkomende miskraam. , abortus provocatus (= `abortus`) - Doelbewust opgewekte(= geprovoceerde) miskraam met medicijnen of anderszins met het doel de ongeboren vrucht om medische of andere redenen voortijdig uit te drijven - Mogelijke medicijnen (o.a.): vruchtafdrijvende middelen (= abortiva)

Ablatie
(ablatio) (1) Loslating; bijv. ablatio rétinae (= netvlies-loslating) (2) Operatieve verwijdering van een lichaamsdeel; bijv. endometrium-ablatie

Aberratie
Afwijking

Abdominaal
De buikholte (= abdomen) betreffende.

Abdomen
Buikholte.

Acro-gigantisme
Abnormale lengte-groei.

Acne, vulgaris
(gewone acne) - acne

Acne, oorzaken
Mogelijke oorzaken van acne (o.a.): , verandering in hormoon-huishouding , met name tijdens de pubertijd en rond de menstruatie (de mate waarin acne tijdens deze periode voorkomt verschilt sterk van persoon tot persoon). , huid-contact met bepaalde stoffen, zoals broom, chloor, jodium, bepaalde cosmetica, olie- of teerproducten , ondervoeding , waardoor verminderde weerstand tegen (huid)infecties , klimaatswisselingen , acne rosacea , bijwerking van bepaalde medicijnen , chemische stoffen , bepaalde - NB. - Er bestaat voor zover bekend geen enkel verband tussen acne en te weinig wassen, te weinig of te vaak vrijen of masturberen, stress of voeding.

Acne, behandeling
Mogelijke behandelingen van acne (o.a.): , niet met de handen over de puistjes wrijven , niet aan puistjes peuteren of zonder meer uitknijpen (hierdoor kunnen onnodig littekens ontstaan) , geen of zo weinig mogelijk make-up gebruiken (gebruik bij voorkeur make-up op waterbasis) , verwijder make-up met lauw water (niet met reinigingsmelk) , was de huid regelmatig met zo weinig mogelijk zeep , knijp de puistjes pas uit nadat zich pus heeft gevormd (dus alleen rijpe puistjes!) , leg regelmatig (bijv. wekelijks) een vochtig warm-verband op de mee-eters (= comedonen) om die zacht te maken. , knijp rijpe puistjes uit met een comedonen-lepel (= lepel met een gaatje in het midden) , acne-middelen (zie ook hieronder): middelen met benzoylperoxide (5%) en-of salicylzuur (bijv. 2%-crème) zijn bewezen werkzaam. Aan het begin van de behandeling kan de huid rood en-of schilferig worden. Verbetering is meestal pas na 4-8 weken behandeling zichtbaar! - NB. , In verreweg de meeste gevallen gaat acne na enkele jaren vanzelf over. , De werkzaamheid van een acne-dieet of hoogtezon is niet wetenschappelijk aangetoond.

Achtervolgingswaan
(paranoia) - , paranoïde persoonlijkheidsaandoening , waan-aandoeningen

Accomodatie
Aanpassing, adaptatie.

Acuut reuma, verschijnselen
Mogelijke verschijnselen bij acuut reuma (o.a.): , eerste verschijnselen (ca. 2-3 weken na het begin van de streptokokken-infectie): - Rode, warme, gezwollen en pijnlijke gewrichten en plotseling (= acuut) koorts. Deze klachten verdwijnen na ca. 2-4 weken spontaan. , latere verschijnselen : - Pijn op de borst (= angina pectoris) en hartkloppingen door hart-ontsteking (= carditis), hartzakje-ontsteking (= pericarditis), hartklep-beschadiging met als mogelijk gevolg hartruis en hartfalen, snelle vermoeidheid, meestal kortdurende, pijnloze huiduitslag (erythema marginatum), kleine, onderhuidse bobbeltjes (noduli), onwillekeurige schokkerige bewegingen (= Sydenham-chorea) , kinderen : - Naast bovengenoemde verschijnselen: o.a. kortademigheid, droge hoest, slechte eetlust, misselijkheid met buikpijn en braken (deze verschijnselen kunnen lijken op die van blindedarm-ontsteking).

Acuut reuma, behandeling
Mogelijke behandelingen van acuut reuma (o.a.): , goede, gevarieerde voeding , bedrust , vermijding van lichamelijk inspanning , infectiebestrijding: vroegtijdige behandeling met antibiotica , meestal een penicilline , verlichting van de gewrichtspijn: (acetyl)salicylaten , remming van de onstekingsreactie: corticosteroïden (zie ook hieronder) - Kinderen - Kinderen die acuut reuma hebben gehad moeten vanwege de kans op terugkeer daarvan (= recidief) tenminste tot hun 18e jaar een antibioticum (meestal een penicilline) blijven gebruiken (slikken of injectie in spier). - Hart-beschadiging - Bij hart-beschadiging moeten voorafgaande aan elke operatie of tandheelkundige ingreep antibiotica (meestal peniciline) worden toegediend om een nieuwe infectie te voorkómen. Dit geldt voor zowel kinderen als volwassenen.

Acuut reuma
Ontsteking van de gewrichten (= artritis, reuma), het hart (= carditis), huid (= dermatitis) en hart (= endocarditis). - Acuut reuma komt in de Westerse landen vrijwel alleen voor tussen 4 en 18 jaar. Bij kinderen is de kans op acuut reuma bij een lichte streptokokken-infectie ca. 1 op 1.000 (0.1%) en bij een ernstige andere infectie ca. 3 op 100 (3%). - Mogelijke oorzaken (o.a.) Infectie met bepaalde bacteriën (streptokokken) al of niet in combinatie met erfelijke aanleg en-of slechte lichamelijke conditie.

Acuut
Plotseling ontstaan of verergering van een ziekte en-of één of meer van de verschijnselen van die ziekte. Voorbeelden: acute pijn, acuut reuma.

Acute gewrichtsontsteking
(chronische artritis) - gewrichtsontsteking

ADL
(Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen) Test voor het meten van de vaardigheid waarmee men zich zeldstandig weet te redden. - ADL-tests maken vaak deel uit van de diagnose van dementie en andere aandoeningen waarbij het normale dagelijkse functioneren is verstoord. - ADL-trainingen worden o.a. gegeven na hersen-operaties en aan Parkinson- en dementerende patiënten.

Adjuvans
Toevoeging. Bijvoorbeeld van kleurstof, smaakstof, conserveermiddel of anti-oxidantium.

Adipsie
Geen dorst(gevoel); gebrek (= a-) aan dorst (= dipsie).

Adipositas
(vetzucht) - overgewicht

ADHD, verschijnselen
ADHD-verschijnselen ontstaan meestal vóór het 7e levensjaar, duren tenminste 6 maanden en doen zich zowel thuis als buitenshuis (bijv. op school) voor. - Mogelijke verschijnselen (o.a.) - aandachtstekort-verschijnselen : , concentratie-problemen , snel afgeleid zijn door externe prikkels , aandachtstekort voor met name details , te snel antwoorden op vragen , slecht kunnen organiseren van taken , ontlopen of vermijden van moeilijke taken , niet of slecht luisteren wanneer direct aangesproken , onophoudelijk praten , andere kinderen storen of lastig vallen , vergeetachtigheid bij dagelijkse bezigheden , vaak wat kwijt zijn , problemen met de tijdsbeleving , emotionele, sociale en verstandelijke (= cognitieve) ontwikkelingsproblemen , hyperactiviteitsverschijnselen : , druk tot zeer druk en impulsief gedrag (vooral bij jongens-mannen) , zeer beweeglijk zijn (= hyperkinesie) , niet stil kunnen zitten , voortdurend friemelen met handen en voeten , niet rustig kunnen spelen , opdringerigheid , anderen snel onderbreken , niet kunnen stoppen met bezigheden , niet op beurt kunnen wachten , gevaarlijke dingen doen , agressief gedrag (vooral bij jongens-mannen) - NB. , Veel van bovengenoemde verschijnselen kunnen doen zich tegelijkertijd voor doen. , ADHD`ers kunnen naast bovengenoemde verschijnselen ook spontaan, open, creatief, enthousiast, zorgzaam, aardig en lief zijn, een goed inlevingsvermogen (= empathie) en gevoel voor humor hebben.

ADHD, behandeling
Mogelijke behandelingen van ADHD zijn o.a.: , persoonlijke begeleiding door ouders en leraren (in combinatie met medicatie) , belonen voor goede resultaten (in combinatie met medicatie) , gedragstherapie , zoals bijv. sociale vaardigheidstraining (in combinatie met medicatie) , medicijnen : , psycho-stimulantia (= ADHD-middelen) , antidepressiva , zoals amitryptiline , clonidine (= Dixarit®) , anti-psychotica , zoals Dipiperon® , als psycho-stimulantia niet of niet voldoende aanslaan

Ader
(vene) Bloedvat dat die het bloed vanuit de weefsels en organen terugvoert naar het hart.

Adenoom
Goedaardig klierweefselgezwel. - Mogeljke verschijnselen (o.a.) - De aard van de verschijnselen is afhankelijk van de klier waar zich het adenoom voordoet (o.a. alvleesklier, bijnier, schildklier, hypofyse, etc.). - Mogelijke behandelingen (o.a.) - behandeling van de veschijnselen , verwijdering van de tumor(en)

Adeno-corticotroop hormoon
(ACTH) Natuurlijk hormoon dat wordt geprodcueert en afggeven door de hypofyse. ACTH reguleert de productie en afgifte van corticosteroïden door de bijnierschors (= adrenale cortex).

Adeno-carcinoom
Kwaadaardig (= maligne) klierweefsel-gezwellen, zoals alvleesklier- (= pancreas-), maag- en borstklier-adenocarcinoom (= mamma-carcinoom). - Mogeljke verschijnselen (o.a.) - De aard van de verschijnselen is afhankelijk van de klier waar zich het adenocarcinoom voordoet (o.a. alvleesklier, bijnier, schildklier, hypofyse, etc.). - Mogelijke behandelingen (o.a.) - verwijdering van de tumor(en) , medicijnen: Mitomycin-C `Kyowa`®, Mitomycin-C Faulding®,Mitostil®

Ademstilstand
(apnoe) Tijdelijke of blijvende stilstand van de ademhaling.

Ademhalingssysteem
(respiratoire systeem) Geheel van longen, ribbenkast en centrale regulatie-systemen (in het verlengde merg van de hersenen) dat zorgdraagt voor de ademhaling (= respiratie). - De ademhaling betreft de inademing (= inhalatie) van verse zuurstof-rijke lucht naar de longen en de afvoer (= expiratie) van koolzuur-rijke lucht uit de longen.

Ademhalingsinsufficiëntie
(respiratoire insufficiëntie) Ernstig tekort aan zuurstof en-of overmaat aan kooldioxyde in het bloed als gevolg van een ademhalingsaandoening.

Adem, slechte/stinkende
(halitose, foetor ex ore) Slecht ruikende of stinkende (fetor = stank) adem uit (= ex) de mond (= ore). - Mogelijke oorzaken (o.a.) - bepaalde voedingsstoffen (o.a. uien en knoflook) , onvoldoende mondhygiëne (bijv. etensresten tussen de tanden) , tandvleesbloedingen , spijsverteringsstoornissen , maag-aandoeningen , lever-aandoeningen. - Mogelijke behandelingen (o.a.) - goede mondhygiëne , ontsmettende mondwaters met geurverbeteraars , behandelen van de oorzaak (= causale therapie) van de slechte adem (zie boven)

Addison, verschijnselen
Mogelijke verschijnselen bij de ziekte van Addison (o.a.): , bovenbuik-klachten , misselijkheid en braken , diarree , duizeligheid bij opstaan (als gevolg van lage bloeddruk) , eetlust, verminderde (= anorexie) , slechte eetlust en vermagering , bloedarmoede (= anemie) , vermoeidheid , overgevoeligheid voor koude , bloeddrukdaling (= hypotensie) , verhoogd kaliumgehalte van het bloed (= hyperkaliëmie) , spierpijn , (soms) brons-achtige verkleuring van de huid (= `bronsziekte`) met witte huidplekken (= vitiligo)- door overmatige pigmentvorming (ook zonder zon- of UV-licht). , bijnierschors-verschrompeling, geleidelijke (in ca. 80% van de gevallen) , zwarte sproeten op voorhoofd, gelaat en schouders, , blauwzwarte verkleuringen rond tepels, lippen, mond, rectum, scrotum en vagina , spierpijn, , aldosteron-tekort (= hypo-aldosteronisme): verstoring de water- en zout-huishouding van het lichaam en daarmee de regulatie van de bloeddruk , cortisol-tekort : verstoring van het eiwit-, koolhydraat- en vetmetabolisme , androgenen-tekort : abnormale veranderingen in de uiterlijke geslachtskenmerken - Mogelijke complicaties (o.a.) - Hevige buikpijn, ernstige verzwakking, zeer lage bloeddruk, slechte nierfunctie, shock - NB. - De verschijnselen zijn vooral zichtbaar tijdens perioden van stress , zoals na verwondingen, operaties of ernstige infectieziekten! , Bij addisonisme zijn wél de verschijnselen van de ziekte van Addison aanwezig, maar kan geen afwijking in de bijnierschors worden aangetoond.

Addictie
(verslaving) - afhankelijkheid

ADAS-Cog-schaal
Alzheimer`s Disease Assessment Scale

Adaptatie
Aanpassing

Adams-Oliver, syndroom van
Zeldzame, erfelijke aandoening met zeer uiteenlopende afwijkingen in de bouw en functie van het lichaam die zich vanaf de geboorte openbaren. - De levensverwachting is afhankelijk van de aard en-of ernst van de afwijkingen. Bij afwijkingen aan hart en ruggenmerg is de levensverwachting meestal beperkt. - Mogelijke verschijnselen (o.a.) Afwijkingen aan hoofd (o.a. klein hoofd, ontbreken van hoofdhuid), ogen (klein, scheel), schedel (o.a. ontbreken van bepaalde schedelbeenderen, waterhoofd), geestelijke ontwikkelingsachterstand, - extra tepels op de borst, misvormingen aan handen, vingers, benen en voeten (o.a. klompvoet), hartafwijkingen, - afwijkingen aan de wervelkolom - Mogelijke oorzaken (o.a.) - defect in een dominant gen dat door één van beide ouders kan worden doorgegeven aan het kind (meestal) , defect in een recessief gen, zodat de aandoening alleen wordt overgdragen als beide ouders drager zijn (zeer zelden) , spontaan (zeer uitzonderlijk), zonder bekende erfelijke oorzaak - Mogelijke behandelingen , voorkómen van zwangerschap na vaststelling van de aandoening bij de ouder(s) door een erfelijkheidsdeskundige (meestal wordt de ziekte op alle kinderen overgedragen) , afbreken van zwangerschap na vaststelling vande aandoening door middel van echo`s en erfelijkheidsonderzoek , plastische chirurgie , operatieve ingrepen

Aften, behandeling
Mogelijke behandelingen van aften (o.a.): (1) Voorkómen (= preventie) , goede conditie , goede mondhygiëne. , kauw rustig , tanden niet te hard poetsen (2) Zelf-zorg , tandpasta met enzymen: lijkt klachten te kunnen verminderen (vraag om advies in de apotheek) (3) Medicijnen , aanstipvloeistof met lidocaïne of Pyralvex®: om pijn te verlichten kunt u een gebruiken (NB. Dep de aft eerst droog met een schone zakdoek of tissue en breng vervolgens de pijnstillende of ontsmettende vloeistof aan.) , eenvoudige pijnstiller: o.a. paracetamol , ontsmettende mondspoeling (o.a. Chloorhexidine mondspoeling-Corsodyl®, Kamillosan of waterstofperoxyde-oplossing 5%). De genezing van aften wordt hierdoor niet versneld. , zuigtabletten voor mondontsmetting (o.a. Hibitane®): De genezing van aften wordt hierdoor niet versneld.

Afrikaanse slaapziekte, behandeling
Mogelijke behandelingen van Afrikaanse slaapziekte (o.a.): , voorzorgsmaatregelen , informeer vooraf bij de bevolking waar veel tseetsee-vliegen voorkomen , draag dikstoffen kleding (o.a. linnen) zonder felle kleuren (bijv. kakie of groen) , gebruik in risicogebieden ruimschoots insectenwerende middelen met DEET (= diethyl-toluamide) , slaap onder een muskietennet , controleer voertuigen voor instappen op tseetsee-vliegen , rijd niet in open voertuigen (opwaaiend stof trekt Tseetsee-vliegen aan) , mijd struikgewas (tseetsee-vliegen slapen in struiken op het heetst van de dag, maar gaan steken als ze worden gestoord) , medische behandeling , laat een zweer op plaats van de steek onmiddelijk behandelen door een arts en controleren op besmetting met Trypanosoma-parasieten , na terugkeer twee jaar onder controle blijven (o.a. lumbaalpunctie). - NB. Er bestaat nog geen vaccin tegen de Afrikaanse slaapziekte.

Afilie
Ontbreken (a-) van erotische of seksuele genegenheid (-filie).

Afhankelijkheid, verschijnselen
Mogelijke verschijnselen bij afhankelijkheid (= verslaving) o.a.: - Aard en ernst van de verslavingsverschijnselen verschillen sterk van persoon tot persoon en worden o.a. bepaald door: , het middel , de dosering , de duur van het gebruik , de oorzaak van het gebruik (het onderliggende probleem) , lichamelijke conditie , karakter van betrokkene , de leefomstandigheden , bijkomende ziekten

Afhankelijkheid
(verslaving, addictie) Van afhankelijkheid of `verslaving` aan medicijnen of genotmiddelen (o.a. alcohol, nicotine, stimulerende middelen, opiaten, soft drugs, hard drugs) is zeer waarschijnlijk sprake: , als iemand steeds meer (= hogere doses) van een bepaald middel nodig heeft om het gewenste effect te bereiken (= gewenning = lichamelijke afhankelijkheid = tolerantie). , als iemand meer gebruikt dan hij-zij eigenlijk wil (= verslaving = psychische afhankelijkheid = dependentie). , als iemand steeds sterkere middelen gaat gebruiken en-of daar regelmatig naar verlangt. , als iemand na stoppen met het gebruik last heeft van lichamelijke en-of geestelijke ontwenningsverschijnselen (= afkick-, onthoudings- of abstinentie-verschijnselen) en dan geneigd is het middel weer te gaan gebruiken.

Affectieve aandoeningen
(genegenheidstekort) Stoornissen in het gevoelscontact met anderen.

Affectief
Het gevoelsleven (= affect) betreffende.

Affectie
(1) Ziekelijke aandoening, ziekte (2) Genegenheid; interpersoonlijke gevoelsbetrokkenheid

Affect
Plotseling, hevig gevoel (= emotie) of gemoedsaandoening (= stemming).

Afagie
Niet kunnen slikken.

Afwezigheid
Al of niet normale (= verstrooidheid), kortdurende bewustzijnsvermindering of mentale afwezigheid.

Afweer, verminderde: oorzaken
Mogelijke oorzaken van verminderde afweer (o.a.): , langdurig slechte voeding , ouderdom (ouderen krijgen zijn daarom gevoeliger voor infecties) , afweer-aandoeningen (= immunologische aandoeningen) , bloedaanmaak, verstoorde (= aplastische anemie) , chronische diarree , groeivertraging , astma , bronchitis , chronische artritis en andere chronische en steeds terugkerende (= recidiverende) infecties , HIV-AIDS , suikerziekte = diabetes mellitus) , lymfe-aandoeningen , overproductie van (ziekte van Cushing ) of behandeling met corticosteroïden , kanker (o.a. leukemie, Hodgkin, myeloom) , behandeling met kanker-middelen (= chemokuur, oncolytica, cytostatica) , behandeling met afweer-onderdrukkende middelen (= fagocyten : kleine (= micro-faag) of grote (= macro-faag) afweercellen die in alle lichaamsweefsels (maar vooral in de longen en de lever) en lichaamsvreemde stoffen (o.a. allergenen, bacteriën en virussen) in zich opnemen en verteren (Gr. fagein = eten). , mestcellen : weefselcellen die veel histamine bevatten dat na afgifte uit de mestcel de plaatselijke bloedvaten sterk verwijdt en doorlaatbaar maakt voor water. , neutrofiele granulocyten : witte bloedcellen (= leucocyten) met dezelfde functie als macrofagen (zie hierboven). , B-lymfocyten (= B-cellen): witte bloedcellen (= leucocyten) die speciale anti-stoffen (= antilichamen = immunoglobulinen = Ig) produceren die lichaamsvreemde stoffen onschadelijk maken (= humorale immuniteit) , T-lymfocyten (= T-cellen): witte bloedcellen (= leucocyten) die kunnen onderscheid kunnen maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd (= cellulaire immuniteit). , killer-cellen (= K-cellen): witte bloedcellen (= leucocyten) die bepaalde micro-organismen en kankercellen kunnen vernietigen door afgifte van cytokinen .

Afweer, verminderde
(immuun--immuno-deficiëntie) Tekortschieten van de natuurlijke afweerreactie als gevolg van verzwakking of een aandoening van het afweersysteem (= immuunsysteem) van het lichaam. - Mogelijke verschijnselen (o.a.) Grotere vatbaarheid voor infecties met bacteriën, virussen, schimmels en andere ziekteverwekkende micro-organismen of met micro-organismen die normaal gesproken geen infectie veroorzaken (= opportunistische infecties). - Mogelijke behandelingen (o.a.) - wegnemen van de oorzaak (= causale therapie) als de oorzaak bekend en behandelbaar is. , extra afweerstoffen: zie immuno-globulinen (= anti-stoffen) , onderdrukking van de infectie: zie o.a. HIV-AIDS-middelen

Afweer-aandoeningen
(immuunziekten, immunologische aandoeningen) Aandoeningen die worden veroorzaakt door afwijkende reacties van het natuurlijke afweersysteem (= immuun-systeem) o.a.: , afstotingsreacties , allergieën , amyloïdose , auto-immuunziekten , immuun-deficiëntie (= verminderde afweer) , mastocytose , immunotherapie

Agnosie
Bepaalde voorwerpen wél kunnen zien en voelen, maar níet (meer) weten waarvoor ze dienen. - Mogelijke oorzaken (o.a.) Hersenletsel door ongeluk, verwonding, beroerte, hersenbloeding, TIA (= tijdelijk verminderde hersen-doorbloeding), hersentumor.

Ageusie
Vermindering of verlies van smaak.

Alopecia universalis
Haarziekte met haaruitval over het hele lichaam.

Alopecia diffusa
Haaruitval (= alopecia) waarbij het haar geleidelijk dunner wordt. Na het verdwijnen of opheffen van de oorzaak groeit het haar gewoonlijk weer aan. - Mogelijke oorzaken (o.a.) - zwangerschap (soms) , ziekten : o.a. ziekten met hoge koorts, schildklier- of hypofyse-aandoeningen , medicijnen : hoge doseringen vitamine A en retinoïden, middelen tegen kanker (`chemokuur`) , vergiften: thallium

Allergologie
Medische wetenschap die zich bezighoudt met allergische aandoeningen en de behandeling daarvan.

Allergische rhinitis
(AR) Neusverkoudheid (= rhinitis) die wordt veroorzaakt door stoffen (= allergenen) in de lucht waarvoor men overgevoelig is (= allergisch). - Onderscheiden worden: , seizoen-gebonden allergische rhinitis: zie hooikoorts , niet seizoen-gebonden allergische rhinitis

Allergie, voorkómen
Allergische reacties kunnen in belangrijke worden voorkómen door: , vermijden van risico-volle plaatsen. Mijd ruimten met huisdierschilfers en -haren en luister naar de speciale hooikoortsberichten op de radio, teletekst en internet. , sanering (= preventie): verwijderen van alle stoffen waarvoor overgevoeligheid bestaat (= allergenen) of stoffen die daarop lijken (= kruis-allergenen). Neem geen vaste vloerbedekking of stoffen bekleding. Gebruik speciale allergeendichte matras- of kussenhoezen.

Allergie, vormen
De volgende typen allergische reacties worden onderscheiden: (1) Atopische reacties (= constitutionele allergie) - Allergische reacties die alleen voorkomen bij personen die daarvoor een aangeboren aanleg (= atopisch, contitutioneel, hereditair, familiair) hebben. Voorbeelden: atopisch astma, constitutioneel eczeem). (2)Anafylactische reacties , type I-allergie (= vroege-reactie-allergie) - Onmiddelijke allergische reactie na contact met een allergische stof (= allergeen). Dit is de meest voorkomende vorm van allergie. , type II-allergie (= late-reactie-allergie) - Late allergische reactie na contact met een allergische stof (= allergeen). (3) Contact-allergieën - Allergische reactie die meestal geleidelijk ontstaat na regelmatig contavt met een bepaald allergeen (bijv. nikkel-eczeem). (4) Foto-allergieën - Allergische huidreactie op bepaalde allergenen in combinatie met (zon)licht. (5) Auto-allergieën - Allergische reactie op lichaamseigen stoffen (zie auto-immuunziekten )

Allergie, oorzaken
Mogelijke oorzaken van allergieën (o.a.): , aangeboren-aanleg - Lichaamsvreemde stoffen (= allergenen) veroorzaken meteen na het eerste contact al een allergie reactie. De allergische reacties doen zich niet alleen plaatselijk voor maar ook over het hele lichaam (= atopisch of constitutioneel eczeem). , verworven - De allergische reactie ontstaat pas na herhaald contact (= sensibilisatie) met een allergeen en doet zich meestal alleen plaatselijk voor (= contact-eczeem).

Allergie, behandelingsprincipe
De behandeling van allergische aandoeningen is gebaseerd op de volgende vier principes : (1) Voorlichting over allergische aandoeningen (= patiënten-educatie) (2) Vermijden van contact met het allergeen door het zo veel mogelijk uit de weg te gaan of uit de woon--leefomgeving te verwijderen (= saneren) (3) Middelen tegen allergie (= anti-allergica ) en lokale corticosteroïden (4) Desensibisatie (= allergeen-immunotherapie): geleidelijk ongevoelig maken (= desensibilisatie) door regelmatige toediening van geringe hoeveelheden van het allergeen.

Allergie, behandeling
Mogelijke behandelingen van allergische reacties (o.a.): , verstopte neus : neusdruppels of -spray met xylometazoline. Deze middelen niet langer gebruiken dan 7 dagen omdat er snel gewenning voor optreedt. , hooikoorts : neusdruppels of neusspray met cromoglicaat. Het duurt ca. 14 dagen voordat deze middelen optimaal werken. , oogklachten : oogdruppels met cromoglicaat (meestal worden na gebruik van neusdruppels of -sprays ook de oogklachten minder , (zelf)medicatie : allergie-middelen (= anti-allergica) en anti-histaminica - NB. , Ga niet zelf dokteren als de oorzaak van de allergische reactie niet bekend is. U kunt zelf niet goed beoordelen om welke vorm van allergie het gaat. Ook kunnen allergie-middelen vervelende bijwerkingen en-of wisselwerkingen met andere medicijnen tot gevolg hebben. Vraag daarom voor de behandeling van allergie eerst advies aan uw (huis)arts of apotheker. , Probeer bij huiduitslag niet te krabben en bij geïrriteerde ogen niet in de ogen te wrijven. Dit kan de allergie verergeren of infecties veroorzaken.

Allergie, afweerreacties
Immuunreactie - Natuurlijke afweerreacties, waarbij het afweer-systeem (= immuun-systeem) anti-stoffen (= anti-lichamen , immuno-globulinen, Ig) produceert tegen lichaamsvreemde stoffen (= antigenen, allergenen), die het lichaam van buitenaf zijn binnengedrongen (= allergische reacties) of tegen lichaams-eigen stoffen (= auto-immuun-reacties). - Allergische reactie - Overmatige afweer- of immuunreacties (`allergische reactie`) op vreemde stoffen (= antigenen, allergenen), die het lichaam zijn binnengedrongen.

Allergie
Overmatige reactie van het afweersysteem (= immuunsysteem) op lichaamsvreemde stoffen (= allergenen). Allergische reacties kunnen snel, fel en moeilijk controleerbaar zijn. - Allergische reacties worden veroorzaakt door het vrijkomen van relatief grote hoeveelheden histamine en andere actieve weefselstoffen in organen, (huid)weefsel of de bloedbaan. In het laatste geval kan een levensgevaarlijke allergische of anafylactische shock optreden.

Allergeen-immuno-therapie
(hypo-sensibilisatie) zie desensibilisatie

Allel
(mv. allelen) Bepaald type gen dat op een bepaalde plaats (= locus) van een chromosoom kunnen voorkomen. Voorbeeld: het allel voor blauwe ogen = het type gen dat blauwe ogen veroorzaakt.

ALL
(Acute Lymfatische Leukemie) - leukemie

Alkalose
Verstoring van het zuur-base-evenwicht door ophoping van alkalische stoffen in het lichaam en-of tekort aan zuren. Hierdoor wordt het bloed alkalischer dan normaal (pH > 7,5). - Mogelijke oorzaken (o.a.) - metabole alkalose : alkalisch (= basisch) bloed door veelvuldig braken, (= hyper-emesis gravidarum), overmatig gebruik van plasmiddelen (= diuretica), bijnier-aandoeningen, aandoeningen met als gevolg verlaagd kalium (= hypo-kaliëmie) en verhoogd calcium (= hyper-calciëmie) in het bloed , respiratoire alkalose : basich bloed door hyper-ventilatie (tekort aan CO2)

Alimentair
Met de voeding of het voedsel (= alimentatie) verband houdende. - Voorbeeld: alimentaire intoxicatie = voedsel-vergiftiging.

Aldosteron
Natuurlijk hormoon dat afkomstig is uit de bijnierschors (= adrenale cortex) en betrokken is bij de regulatie van de water- en zoutbalans van het lichaam (= elektrolyten-huishouding).

Alcoholisme, misbruik/behandeling
(ontwenningskuur) Mogelijke behandelingen (= ontwenningskuur = afkicken) van alcoholisme (o.a.): , psycho-sociale therapie : om onderliggende persoonlijke en-of sociale problemen op te lossen (voor zover mogelijk) , medicijnen om onthoudingsverschijnselen (o.a. beven, toevallen en delirium) tegen te gaan zodat stoppen gemakkelijker wordt: benzodiazepinen (met name chloordiazepoxide en oxazepam) , medicijnen tegen terugval (= rediciveren, relapse): o.a. Antabus®, Campral®, Nalorex®, Refusal®, Revia® - NB. - Vraag uw (huis)arts of een plaatselijk AA-bureau om hulp als u denkt dat u te veel alcohol drinkt en op eigen kracht niet kunt minderen of stoppen.

Alcohol, normaal gebruik
Aangetoond is dat het gebruik van 1-2 glazen (vrouwen) of 2-3 glazen (mannen) alcohol-houdende drank per dag bescherming biedt tegen hart- en vaatziekten en andere aandoeningen. - Voor zover onderzocht kunnen volwassen mannen 30-35 glazen en vrouwen 14-21 glazen alcohol-houdende drank verdeeld over één week -ook op de lange duur- zonder aantoonbare lichamelijke of geestelijke schade verdragen. - NB , Eén glas bier, wijn, sherry, port, jenever, etc. bevat ca. 10 ml alcohol. , Drink tijdens de zwangerschap helemaal geen alcohol .

Albinisme
Aangeboren enzym-gebrek waardoor het eiwit tyrosine niet wordt omgezet in melanine (huidkleurstof). Hierdoor is de pigment-vorming verminderd of ontbreekt geheel. - Mogelijke verschijnselen (o.a.) Witte huid, rode pupillen, geel-wit haar, bleek-blauwe irissen, licht-overgevoeligheid, verminderd gezichtsvermogen (= astigmatisme), oogbevingen (= nystagmus). - Behandeling - Zo veel mogelijk vermijden van (zon)licht.

Alvleesklier-ontsteking, acute
(acute pancreatitis) Plotselinge (= acute), lichte tot levensbedreigende ontsteking van de alvleesklier (= pancreas).

Alvleesklier-ontsteking
(pancreatitis) Ontsteking (= itis) van de alvleesklier (= pancreas).

Alvleesklier-aandoeningen
(panceas-aandoeningen) - , alvleesklier-insufficiëntie , alvleesklier-ontsteking (= pancreatitis) , alvleesklier-kanker (= pancreas-carcinoom) , hypoglykemie , suikerziekte (= diabetes mellitus, hyperglykemie)

Alveolus
(mv. alveoli) Longblaasje

Aluminium-vergiftiging
Tegengif: deferoxamine (= Desferal®)

Amoeben-dysenterie
(amoebiasis) Ernstige ziekte van de dikke darm (= colon). Dysenterie is een meestal uitheemse tropische ziekte, die slechts zelden inheems (= inheems dysenterie) voorkomt. - Mogelijke verschijnselen (o.a.): - Afwisselend verstopping en diarree al of niet met slijm en bloed, gevoelige buik, buikkrampen, winderigheid (= flatulentie), lichte koorts, bloedarmoede (= anemie) en gewichtsverlies. - In de darm kan vanuit de amoebe-kyste een grote knobbel (= amoeboom) ontstaan die de darm-doorgang kan verstoppen (= darm-obstructie) en de darmwand doorboren met als gevolg buikvlies-ontsteking. - Chronische amoeben-dysenterie kan leiden tot lever-abcessen (= lever-dysenterie) en-of buikvlies-ontsteking door darmzweren. - Mogelijke oorzaken (o.a.): - Besmetting met kysten van de ééncellige parasiet (= amoebe) Entamoeba histolytica via oraal-anaal seksueel contact of via besmet water of voedsel (ook fruit en groeten!). De kysten kunnen goed overleven buiten het lichaam. Na besmetting nestelen ze zich in de darmwand. Amoebiasis komt vooral voor in tropische gebieden met slechte hygiënische omstandigheden. - Mogelijke behandelingen (o.a.): , vocht-aanvulling (= rehydratie) , medicijnen: o.a. diloxanide, clioquinol, metronidazol en tinidazol

Ammomium-vergiftiging
(ammoniak-vergiftiging, hyper-ammoniëmie) Ophoping van stikstof in het lichaam, waardoor het ammonium (= ammoniak)-gehalte in het bloed te hoog is (= hyoer-ammoniëmie) - Mogelijke verschijnselen (o.a.) Hersen-vergiftiging met als gevolg verminderd bewustzijn en bewusteloosheid (= coma). - Mogelijke oorzaken (o.a.) Stikstof uit eiwitten wordt normaliter door het lichaam omgevormd tot ureum dat via de urine wordt uitgescheiden. Bij bepaalde lever-aandoeningen (o.a. het ontbreken van of tekort aan bepaalde lever-enzymen) wordt onvoldoende ammonium omgezet in ureum gevormd. Hierdoor hoopt ammonium zich op in het lichaam (vooral na het eten van eiwit-rijk voedsel). - Mogelijke behandelingen (o.a.) - eiwitarm dieet , medicijnen: zie hieronder

AML
(acute myeloïde of myelocytaire leukemie) - leukemie

Amfetamine-verslaving
Amfetaminen zijn verslavende middelen met een sterk stimulerende werking op alle lichamelijke en geestelijke functies. - Onderscheiden worden o.a. , amfetamine , methamfetamine (sterker dan amfetamine) , ecstasy (= methyleen-dioxy-methamfetamine = MDMA = XTC) - NB. , Amfetamine-gebruik leidt zowel tot ernstige lichamelijke als geestelijke verslaving. , Het produceren, verhandelen en gebruiken van amfetaminen is overal ter wereld streng verboden.

Amenorroe
Afwezigheid-uitblijven (a-)van menstruatie.

AMC
(arthrogryposis multiplex congenita) - artrogrypose