Het woordenboek kan inmiddels chocola maken van sjokela

Op de sociale media worden soms hilarisch bedoelde foto’s gedeeld van boodschappenlijstjes van mensen die niet goed kunnen spellen: brokkelie, oberzjien, sjampejons. Soms begrijp je pas wat met zulke taalvormen bedoeld wordt als je ze hardop uitspreekt. Maar ook wie ze intikt in een digitaal woordenboek, wordt soms geholpen. Voer in het zoekscherm van de digitale Van Dale brokkelie in en je krijgt broccoli aangeboden. Slimme software zorgt er ook voor dat wie gehaast natuurlik of naturlijk invoert, bij het trefwoord natuurlijk uitkomt. Dat is handig, want in digitale woordenboeken worden woorden vaak in een verkeerde spelling opgezocht.

Soms zijn die spellingen trouwens zo vreemd dat het woordenboek er geen sjokela van kan maken. Maar dankzij AI wordt de software steeds slimmer. En sjokela? Het woordenboek suggereert inmiddels chocola.

Zometeen, vantevoren, viavia

Incidentele spelfouten zijn misschien vermakelijk, maar uit oogpunt van taalbeschrijving niet interessant. Dat zijn woordgroepen die erg vaak ten onrechte als samenstelling worden gespeld wel, zoals vanalles, temidden, zonodig, zometeen, terzake, omwille, weldegelijk, vandien, zodadelijk, vantevoren, ondermeer, danwel, ofzo, viavia, terwille, alswel.

Veel van deze taalvormen zijn combinaties van functiewoorden (woorden die een grammaticale functie vervullen, zoals voorzetsels) onderling of van functiewoorden en bijwoorden. Omdat het woordgroepen zijn, zijn zulke taalvormen niet als zelfstandige lemma’s in het woordenboek opgenomen, maar als idiomatische voorbeelden bij een van de delen. De woordgroep ‘zo nodig’ bijvoorbeeld vind je in Van Dale niet tussen de lemma’s zonnig en zonovergevoeligheid, maar als idiomatisch voorbeeld bij de trefwoorden ‘nodig’ en ‘zo’. Gelukkig worden zulke woordgroepen dankzij AI en dynamische zoekmethoden in digitale woordenboeken snel beter en gemakkelijker vindbaar.